Solomon Adaları genel valisi
| Solomon Adaları Genel Valisi | |
|---|---|
 | |
 Fors | |
| Resmî ikamet | Hükûmet Konağı, Honiara |
| Atayan | Solomon Adaları Hükümdarı |
| Görev süresi | Beş yıl, bir kez yenilenebilir |
| Oluşum | 7 Temmuz 1978 |
| İlk sahibi | Sir Baddeley Devesi |
| Maaş | Yıllık 130.000 SBD |
Solomon Adaları genel valisi, Solomon Adaları hükümdarının - şu anda Kral III. Charles - Solomon Adaları'ndaki temsilcisidir. Genel vali, Ulusal Parlamento tarafından oylamayla aday gösterildikten sonra hükümdar tarafından atanır. Genel valinin görevleri arasında bakanları, hakimleri ve büyükelçileri atamak; parlamento tarafından kabul edilen yasalara kraliyet onayı vermek ve seçim için yazılar yayınlamak yer alır.
Genel olarak, genel vali Westminster sisteminin ve sorumlu hükümetin kurallarına uyar, siyasi tarafsızlığını korur ve her zaman sadece başbakanın tavsiyesi üzerine hareket etmek zorundadır. Genel valinin aynı zamanda törensel bir rolü de vardır: başkent Honiara'daki resmi konutu olan Hükûmet Konağı'nda etkinliklere ev sahipliği yapmak ve Solomon Adaları'na ve toplumlarına katkıda bulunan kişi ve gruplara onur ödülü verir. Yurt dışına seyahat ederken, genel vali Solomon Adaları'nın ve hükümdarının temsilcisi olarak görülür.
Genel valiler beş yıllık bir görev süresi için atanırlar. 7 Temmuz 2024 tarihinden bu yana genel vali David Tiva Kapu'dur.
Genel valilik makamı, Solomon Adaları'nın egemen bir devlet ve bağımsız bir anayasal monarşi olarak Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandığı 7 Temmuz 1978 tarihinde oluşturulmuştur. O tarihten bu yana sekiz kişi genel vali olarak görev yapmıştır.
Atanma
[değiştir | kaynağı değiştir]Diğer İngiliz Milletler Topluluğu bölgelerinin çoğundan farklı olarak Solomon Adaları genel valisi, başbakan tarafından önerilmek yerine (diğer İngiliz Milletler Topluluğu bölgelerinde olduğu gibi) ülkenin Parlamentosu tarafından aday gösterilir. Atama, Ulusal Parlamentonun salt çoğunluk oyuyla Solomon Adaları hükümdarı tarafından yapılır. Solomon Adaları Anayasası'nın 27. Bölümü şunu öngörmektedir:[1]
Solomon Adaları'nda, Parlamentonun önerisi doğrultusunda Devlet Başkanı tarafından atanan ve Devlet Başkanı'nın Solomon Adaları'ndaki temsilcisi olan bir Genel Vali bulunacaktır.
Görev süresi beş yıldır ve bir kez yenilenebilir.[1]
Görev yemini
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel valinin görev yemini şöyledir:[2]
"Ben, (ad), Solomon Adaları Genel Valiliği görevinde Majesteleri Kral III. Charles'a, Varislerine ve Haleflerine iyi ve içtenlikle hizmet edeceğime yemin ederim. Tanrı bana yardım etsin."
Görevden alınma
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel vali, parlamentonun tüm üyelerinin en az üçte iki çoğunluğu tarafından desteklenen bir Parlamento çağrısının ardından hükümdar tarafından "kötü davranış veya Parlamento tarafından öngörülebilecek başka bir nedenle" görevden alınabilir.[1]
Genel valilik makamının ölüm veya görevden alınma nedeniyle boşalması halinde, Solomon Adaları Ulusal Parlamentosu başkanı yeni bir atama yapılana kadar genel vali vekili olur. Meclis başkanı makamının boş olması ya da bu görevleri yerine getirememesi halinde, genel vali yardımcılığı görevi başyargıç tarafından yürütülür.[1]
Görevler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Solomon Adaları, hükümdarın şahsını İngiliz Milletler Topluluğu'ndaki diğer 14 ülke ile eşit olarak paylaşmaktadır. Hükümdar, Solomon Adaları sınırları dışında çalıştığı ve ikamet ettiği için, genel valinin birincil görevi hükümdarın anayasal görevlerini onun adına yerine getirmektir. Bu nedenle, genel vali Solomon Adaları hükümetindeki görevlerini hükümdar adına yürütür.
Genel valinin yetki ve görevleri Solomon Adaları Anayasası Bölüm IV Kısım 27, 28 ve 29'dan kaynaklanmakta ve genel valiye ilişkin belirli hükümleri düzenlemektedir.[1]
Anayasal rolü
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel vali, parlamento üyelerinin salt çoğunluğunun kararıyla gerçekleşebilecek parlamentonun erken feshinden sorumludur. Parlamentonun görev süresi aksi takdirde dört yıldır. Genel vali, parlamentonun feshinden sonraki dört ay içinde yapılması gereken genel seçim tarihini belirlemekten sorumludur. Seçimden sonra genel vali, parlamentoda çoğunluğun desteğini alan siyasi parti liderinden hükümeti kurmasını resmen talep eder. Genel vali seçimden sonra başbakanı görevlendirir ve diğer bakanları atar.[1]
Başbakan, Solomon Adaları hükümetinin genel işleyişi hakkında genel valiyi tam olarak bilgilendirir ve Solomon Adaları hükümetiyle ilgili herhangi bir özel konuda genel valinin talep edebileceği bilgileri genel valiye verir.[1]
Genel vali, hükümdar adına Solomon Adaları Ulusal Parlamentosu tarafından kabul edilen yasalara kraliyet onayı verir.[1]
Genel vali, Bakanlar Kurulunun tavsiyesi üzerine, mevcut yasalar kapsamında yönetmelikler ve bildiriler yayınlar, devlet yargıçlarını, denizaşırı ülkelere büyükelçiler ve yüksek komiserler ve diğer üst düzey hükümet yetkililerini atar.[1]
Genel vali aynı zamanda Kraliyet Soruşturma Komisyonlarını ve belirli mevzuatın gerektirdiği diğer konuları düzenlemekten sorumludur ve yabancı hükümetlerle yapılan anlaşmaları onaylamak gibi bakanlar tarafından alınan diğer birçok yürütme kararını yetkilendirir.
Başbakan, parlamento üyelerinin salt çoğunluğu tarafından verilen güvensizlik önergesinin kabul edilmesi üzerine genel vali tarafından görevden alınabilir. Görevden ayrılan başbakan, ulusal parlamento tarafından yeni bir başbakan seçilene kadar görevde kalır. Başbakanın görev başında ölmesi halinde, genel vali "diğer bakanlara danıştıktan sonra" yeni bir seçim yapılana kadar başbakan olarak görev yapmak üzere hükümetin diğer bakanlarından birini atar.[1]
Törensel rol
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel valinin törensel görevleri arasında taht konuşması yaparak parlamentonun yeni oturumlarını açmak, ziyarete gelen devlet başkanlarını karşılamak ve yabancı diplomatların güven mektuplarını kabul etmek yer almaktadır.[3]
Genel vali ayrıca Solomon Adalılara, topluma verdikleri önemli hizmetler ya da gösterdikleri kahramanlıklardan dolayı törenlerde onur ödülü verir.[4]
Toplumsal rol
[değiştir | kaynağı değiştir]
Genel vali, hayır, hizmet, spor ve kültür kuruluşlarının hamisi olarak hareket ederek ve ülke genelindeki etkinliklere katılarak toplumda partizan olmayan bir liderlik sağlar.
Genel vali aynı zamanda Solomon Adalıları bir araya getiren şeyleri teşvik eder, dile getirir ve temsil eder.[5]
Ayrıcalıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Maaş
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel vali yıllık 130.000 SBD maaş almaktadır.[6]
Eski genel valiler, görevdeki genel valinin maaşının yüzde altmışı oranında emekli maaşı alırlar.[7]
Semboller
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel vali, mavi zemin üzerine iki başlı bir fregat kuşu üzerine "Solomon Adaları" yazılı Aziz Edward kraliyet tacı üzerinde bir aslan passant içeren kişisel bir bayrak kullanır. Genel valinin varlığını belirtmek için Solomon Adaları'ndaki binalarda ve diğer yerlerde dalgalanır.
İkamet
[değiştir | kaynağı değiştir]Honiara'daki Hükümet Konağı, Solomon Adaları genel valisinin resmi konutudur.
Emekli olduktan sonra genel valilere kira ödemeksizin resmi bir konut tahsis edilir ve su, gaz ve elektrik masrafları hükûmet tarafından karşılanır.[7]
Genel valiler listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıda, 1978'deki bağımsızlıktan bu yana Solomon Adaları genel valisi olarak görev yapmış kişilerin bir listesi bulunmaktadır.
| Sıra | Fotoğraf | Ad (Doğum-Ölüm) |
Görev başlangıcı | Görev sonu | Görev sütesi | Hükümdar (Saltanat) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
Sir Baddeley Devesi (1941-2012) |
7 Temmuz 1978 |
7 Temmuz 1988 |
10 yıl |  II. Elizabeth  (1978-2022) |
| 2 | 
|
Sir George Lepping (1947-2014) |
7 Temmuz 1988 |
7 Temmuz 1994 |
6 yıl | |
| 3 | 
|
Sir Moses Pitakaka (1945-2011) |
7 Temmuz 1994 |
7 Temmuz 1999 |
5 yıl | |
| 4 | 
|
Sir John Lapli (1955-) |
7 Temmuz 1999 |
7 Temmuz 2004 |
5 yıl | |
| 5 | 
|
Sir Nathaniel Waena (1945-) |
7 Temmuz 2004 |
7 Temmuz 2009 |
5 yıl | |
| 6 | 
|
Sir Frank Kabui (1946-) |
7 Temmuz 2009 |
7 Temmuz 2019 |
5 yıl | |
| 7 | 
|
Sir David Vunagi (1950-) |
7 Temmuz 2019 |
7 Temmuz 2024 |
5 yıl | |
 III. Charles (2022-günümüz) | ||||||
| 8 |
|
David Tiva Kapu | 7 Temmuz 2024 |
Görevde | 109 gün |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j "The Constitution of Solomon Islands". parliament.gov.sb. 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ Solomon Islands's Constitution of 1978 with Amendments through 2014 (PDF), s. 82, 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 15 Nisan 2022
- ^ "Parliament to Open with Speech from the Throne from GG". 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2022.
- ^ "Queen's Birthday Honors". solomontimes.com. 14 Haziran 2007. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2024.
- ^ "Sir David Vunagi Knighted". 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2022.
- ^ "Report on the Governors‐General (Pensions and Benefits) Bill 2007" (PDF). parliament.gov.sb. 3 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ a b "The Governors‐General (Pensions and Benefits) Bill 2007" (PDF). parliament.gov.sb. 3 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.