Niterói

Niterói
Município de Niterói Niterói Belediyesi
Bayrak Arma
Takma adlar: "Niquiti", "Nicki City" "Cidade Sorriso (Gülümseme Kenti)"
Niterói'nun Rio de Janeiro eyaletinde konumu
Niterói
Ülke	Brezilya
Bölge	Güneydoğu Brezilya
Eyalet	Rio de Janeiro eyaleti
Kurulma	22 Kasım 1573
Belediye olma	1835
Kurucu	Araribóia
İdare
• Belediye Başkanı	Rodrigo Neves (PT (İşçi Partisi))
Yüzölçümü
• Toplam	129.38 km²
Rakım	4 m
Nüfus  (2010)Nüfus Sayımı[1]
• Toplam	487.327
• Yoğunluk	3684.4/km²
• Metropol	12.620.000 (Rio de Janeiro Şehri'nin Metropoliten bölgesinin bir parçası olarak)
Zaman dilimi	UTC-03.00 (BSZ)
• Yaz (YSU)	UTC-02.00 (BYSZ)
Posta kodu	24000-000
Alan kodu	(+55) 21
Resmî site / http://www.niteroi.rj.gov.br /

Niterói, Brezilya'nın "Güneydoğu" Bölgesinde Rio de Janeiro eyaletinde yer alan bir şehirdir.

22 Kasım 1573'te, adını "Martim Afonso" olarak değiştiren, aslında ismi Araribóia olan bir Tupi yerlisi kabile reisi tarafından kurulmuştur. Brezilya'nın gerçek yerlisi bir kişi tarafından kurulan tek şehir olma özelliğine sahiptir. Şehrin adı da Tupi yerlisi dilinden gelmektedir ve "Saklı Sular" anlamına gelir.

Kent, Brezilya'nın São Paulo'dan sonra ülkenin ikinci büyük şehri olan Rio de Janeiro'ya 13 km uzaklıkta olup iki şehir birbirine Rio-Niterói köprüsü ve feribot seferleriyle bağlanmaktadır.

Haziran 2011 tarihli "Getulio Vargas Vakfı" araştırmaları sonuçlarına göre Niteroi Brezilya'da en zenginlerin yaşadığı bir şehirdir. Yapılan araştırmada en yüksek gelirliler A, B... olarak sınıflandırılmışlar ve Niteroi nüfusunun %55.7'sinin A sınıfı gelirlilerden ve nüfusun %85.9'unun ise A ve B sınıfı gelirlilerden oluştuğu tespit edilmiştir. BM tarafından 5600 Brezilya şehri arasında yapılan "İnsani Gelişme Endeksi" araştırmasına göre Niteroi Rio Janeiro eyaletinde en yüksek sırayı almakta ve Brezilye'nin tümünde en yüksek endeks değeri olanlardan biri olmaktadır.^[2]

Şehrin mihenk taşlarından biri olan Niterói Güncel Sanat Müzesi'nin tasarımı, Breziyalı mimar Oscar Niemeyer tarafından yapılmıştır.

1 Kasım 1555'te Fransız amiral Nicolas Durand de Villegaignon (1510–1575) Fransa'ada Katolikler tarafından devamlı hücuma uğrayan Fransız Protestan Huguenotlara bir sığınak sağlamak için 2 gemi, 600 asker, Hugeunot göçmen siviller ile birlikte günümüzde Rio de Jeneiro şehir önünde Guanabara Körfezi içinde bulunan Serigipe adasını eline geçirdi ve buraya Fort Coligny adını verdiği bir Fransız kalesi kurdu. Bu yeni Amerika kıtasını İspanyollara ve Portekizliler arasında paylaştıran 1493 tarihli Papalık Kanuna aykırı idi. Bu kale 1555-1567 döneminde Fransızlar elinde kaldı. Bu dönemde buraya yeni Kalvinist göçmenler de getirildi. Bu kale ile Fransızlar Rio de Janeiro'den Cabo Frio burnuna kadar sahilleri kontrolleri altına aldılar. Bu durumdan Portekizliler hoşlanmamaktaydılar. 1560'ta Brezilya'ya yeni gelen Portekiz Brezilya Genel Valisi "Mem de Sa" komutasında 26 gemi ve 2900 asker ile bu Fransız kalesine hücum edip bu kaleyi ele geçirip yıktılar. Fakat Fransız askerleri ve göçmenleri kara içine kaçıp Yerli Amerikalılar yardımı ile hayatlarına devam ettiler. 1 Mart 1560'ta Rio de Janeiro'yu kuran Portekizli Estácio de Sá amcası olan Portekiz genel valisi desteği ile Fransızlarla 2 yıl daha savaştı. 20 Ocak 1567'de Fransızlara karşı galip gelen Estacio de Sa Fransızları Brezilya'da kovdu.

Estacio de Sa'nın bu askeri maceralarından sonra Portekizliler Rio de Janeiro körfezinin stratejik önemini anladılar, Bu körfez Portekiz'in Afrika ve Asya'daki kolonilerine giden deniz yolunu kontrol altina almak için ve aynı zamanda Güney Brezilya'ya ilerlemek için bir köprü rolü oynamak için bir Portekiz ana üssü oldu. Portekizliler bu körfezde kaleler kurdular ve civarda yaşamakta olan yerli Amerikan Tupi-Guarani kabileleri ile bu arazileri savunmak için ittifaklar yaptılar,

Bu müttefik yerli Amerikan kabilelerinden birinin, "Temininos"'un, lideri Arariboia Portekizlilerin Brezilya Genel Valisi "Mem de Sa"'dan kendine toprak verilmesine istedi. Portekizli vali de körfezin doğusunda bulunan "Marui Nehri"'den "Gragioata" ve "Boa Viagem" kumlu sahilleri arasında bulunan "Kırmızı Bariyerler" mevkine kadar olan ve "Banda d'Alem" adıyla anılan arazi şeridini bu kabile reisine verdi.^[3] Bu arazi günümüzde Niteroi şehirsel arazisinin merkezi ve kuzey bölgesini ve Niteroi Belediyesini kuzeybatı kısmını oluşturmaktadır. Bu kabile reisi Ararıboia kendine verilen bu topraklar üzerinde "Vila de São Lourenco dos Índios (Amerika Kızılderililerin San Lawrence Köyü)" adını verdiği bir köysel yerleşke kurdu ve bu yerleşke Niteroi'nun nüvesini teşkil etti.^[4]

Bu köy 1816'da Portekiz ve Brezilya Kralı VI. Dom João tarafından ziyaret edildi. 10 Mayıs 1819'da bir kral beyannamesi ile bu köyün Rio de Jenairo'dan bağımsız olduğunu; bu köyde yeni bir belediye idaresi kurulduğunu ve bu belediyenin yeni isminin "Vila Real da Praia Grande (Büyük Plajın Kraliyet Şehri)" olduğu ilan edildi.^[4]

1834'te ilan edilen "Ato Adicional" Kanunu ile, yeni kurulan Brezilya İmparatorluğu'nun başkenti olarak Rio de Janeiro seçildi. Bu başkent şehri o zaman kadar merkezi olduğu Rio de Janeiro ilinden ayrılıp bağımsız bir belediye yapıldı. Rio de Janerio ilinin geri kalan kısmı ve Rio de Janeiro eyaletinin başkenti olarak o zamanki "Vila Real da Praia Grand" isim ile Niteroi seçildi. 6 Mart 1863'te şehrin ismi resmen "Vila Real da Praia Grande"den "Nictheroy" (Tupi dilinde "Saklı Sular") ismine çevrildi. 20. yüzyıl ortasında ise şehrin adı "Nickteroy" olarak yazılmasından vazgeçildi ve yazılması değiştirilip günümüzde kullanılan "Niteroi" adı ile anılmaya başlandı. 1890'da Brezilya'da o vakte kadar "il" olarak anılan yörel idari birimleri yeni statü ve yeni yetkiler verilerek "eyalet" oldular. Federal başkent olan Rio de Janeiro şehir arazileri "Distritto Fedaral, DF (Federal Bölge)" oldu. Niteroi ise Rio de Janeiro eyaleti başkenti olarak göreve devam etti. Niteroi şehri 1834-1894'te eyalet başkentliği yaptı. 1894-1913 döneminde Petropolis eyalet başkenti oldu. 1913-1975 arasında ise Niteroi tekrar Rio de Janeiro eyaleti başkentliği yaptı.^[4]

1960'ta Federal Başkent yeni kurulan Brasilia şehrine nakledildi. Eski bağımsız federal başkent Rio de Janerio şehri küçük tek bir belediyesi ile "Guanabra Eyaleti" olarak oluşturuldu. 1975'te ise bu küçük eyalet Rio de Janeiro eyaletine bağlandı ve büyüyen Rio de Janiero eyaletinin başkenti Rio de Janiero şehir oldu. Niteroi şehri eyalet başkentlik olmaktan çıktı.^[4]

Niteroi şehri bazı büyük felaketlere de sahne oldu. 17 Aralık 1961 'de "Gran Circus Norte-Americano" adlı büyük bir sirkte çıkan yangında 500'den fazla kişi öldü ve 800'den fazla kişi yaralandı. Bu yangının hoşnutsuz sirk işçileri tarafından kast en çıkartıldığı anlaşıldı. Bu Brezilya tarihinde en büyük zayiat veren yangın olmuştur.^[5] Nisan 2011'de yağan şiddetli yağmurların ortaya çıkardığı bir çamurdan yer kaymasının 200 kişiyi öldürdüğü ve 11.000 kişinin evsiz kalmasına neden olduğu haberleri verildi.^[6]

Niteroi şehrinin belediye sınırları içindeki yüzölçümü 129.375 km² olup nüfus (2010 Nüfus Sayımın itibarıyla) 487,327 kişi ölüp Brezilya içinde 6. en kalabalık şehir sırasına girmektedir. Nüfus yoğunluğu (yine 2010 verilerine göre) 129.375 kişi/km² olmaktadır. Nüfusun 1950'den itibaren uzun dönem trend gelişmesi şu tablodan izlenebilir:

Niteroi'un nüfusu 1950'de 698,582 kişi iken 2010'da 487,327 olmuştur ve bu genellikle belediye sınırları içinde şehir nüfusunun azaldığını göstermektedir. Buna nedenin belediye sınırları dışında yeni varoşların açılıp geliştirilmesi olarak açıklanmaktadır. Ama bu trend 2000-2010 döneminde değiştiği ve bu dönemde nüfusun %9 artırma gösterdiği de görülmektedir.

Wikimedia Commons'ta Niterói ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Niterói belediyesi resmi websitesi10 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (Portekizce)
• Niterói Turizm Resmi websitesi (Portekizce)
• Niterói sehrine bir turistik kilavuz5 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Google Maps'den uydu fotolari5 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• "Amoniterói" websitesine Niterói hakkında enformasyon16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce)