Nahuel Moreno

Nahuel Moreno
Nahuel Moreno
Doğum	Hugo Miguel Bressano Capacete; 24 Nisan 1924; Rivadavia, Arjantin
Ölüm	25 Ocak 1987 (62 yaşında); Buenos Aires, Arjantin
Milliyet	Arjantin
Meslek	Siyasetçi
Siyasi parti	LIT-CI

Nahuel Moreno (Hugo Miguel Bressano Capacete) (d. 24 Nisan 1924 - ö. 25 Ocak 1987), Arjantinli Troçkist önder, Marksist teorisyen, Uluslararası İşçi Birliği - Dördüncü Enternasyonal (LIT-CI)’in kurucusu.

Gerçek adı “Hugo Miguel Bressano Capacete” olan Arjantinli devrimci Nahuel Moreno 24 Nisan 1924'te, İspanyol ve İtalyan asıllı bir ailenin çocuğu olarak Buenos Aires yakınlarındaki Rivadavia'da doğdu. Gençlik yıllarında felsefeye merak sardı ve erken yaşlarda politikaya atıldı. İkinci Dünya Savaşı'nın arifesinde Arjantin'de bir yandan faşist hareket güçlenmekte, bir yandan da sınıf mücadelesi yükselmekteydi. 1940'ta Troçkist harekete katılan Moreno, 1944'te beş arkadaşıyla birlikte sanayi bölgesi Villa Pobladora'da Marksist lşçi Grubu’nu (GOM) kurdu. Bu örgüt o güne dek Arjantin Troçkizmi’nde belirgin olan işçi sınıfına yabancılaşmış “bohem devrimciliğe” tepki olarak gelişen ve Leninist-Troçkist programı ait olduğu yere, yani fabrikalara ve işçi mahallelerine taşıma hedefine yönelen bir ilk adım olacaktı. GOM daha sonra Devrimci İşçi Partisi (POR) adını aldı. Peronizmin sendikal hareket içinde etkinlik kazanmaya başladığı bu dönemde Moreno, tekstil işçileri derneği ve Anglo-CIABASA buzdolabı fabrikası işçileri sendikası gibi oldukça önemli işçi örgütlerinin kurucusu ve yöneticisi oldu. GOM'un entrizm yaptığı Sosyalist Parti içinde 1947 yılına dek Buenos Aires Sosyalist Gençlik hareketinin genel sekreterliğini yaptı. 1952'de Sosyalist Parti'nin önderliğine girdi. Ancak bir süre sonra Sosyalist Parti'nin ABD emperyalizmini destekleyen politikalar izlemeye başlamasıyla birlikte GOM partiden koptu.

1955'te General Peron emperyalizmin desteklediği bir darbeyle devrilirken, Moreno İşçi İttifakı Hareketi'nin (MAO) kurucusu ve önderi olarak Peronizm'den kopmuş politik örgütlerin ve sendikaların oluşturduğu diktatörlük karşıtı cephenin kurulmasına önayak oldu. 1956'da gerçekleşen ve Peron'un devrilmesinden sonraki en büyük seferberlik olan metalürji işçileri grevinde aktif rol aldı. Tüm bu zorlu dönem boyunca bir yandan da haftalık İşçi Sözü (Palabra Obrera) gazetesinin yöneticiliğini yaptı. Gazete bir yandan Troçkist programın işçi sınıfına taşınması, bir yandan da sınıfın nesnel gereksinimleri doğrultusunda bizzat bu programın geliştirilmesi ve güncelleştirilmesi hedefini taşımaktaydı.

1960'ların başında Moreno, Devrimci İşçi Partisi'nin (PRT) kurulmasına önderlik etti. Ne var ki parti, Küba Devrimi'nin ve aşırı sol bir çizgi izlemeye başlayan Dördüncü Enternasyonal Birleşik Sekreterliği'nin etkisiyle öncücü-gerillacı bir çizgiye saptı. Partinin kurduğu Devrimci Halk Ordusu (ERP) ise kısa bir süre sonra Troçkizm'den koptu. Moreno bu gelişmeler üzerine 1968'de PRT'den ayrılan devrimci Troçkistlerle birlikte Sosyalist İşçi Partisi'ni (PST) kurdu. Kısa bir sürede işçi sınıfı hareketi içinde geniş bir etkiye ulaşan PST, 1973 seçimlerinde aktif bir kampanya yürüttü. Giderek yükselen işçi hareketini bastırmak üzere 1976 yılında iktidarın askeri diktatörlük tarafından ele geçirilmesinin ardından parti yasadışı ilan edildi ve ağır saldırılara uğradı. Diktatörlük koşulları altında yeraltına çekilen partinin militanı olan yüzlerce Troçkist acımasızca katledildi, işkenceden geçirildi ya da uzun yıllar boyunca hapse mahkûm edildi. Tüm bu olumsuz koşullar altında Nahuel Moreno'nun önderliğindeki PST, politik ve örgütsel sürekliliğini korumayı başardığı gibi 1982 yılında diktatörlüğün devrilmesiyle birlikte, demokrasiye geçişin koşullarını hazırlayan devrimci mücadelelere etkin olarak katıldı. Aynı yıl, işçi sınıfının daha geniş kesimlerine ulaşabilmek amacıyla Sosyalizme Doğru Hareket (MAS) kuruldu. MAS, Moreno'nun GOM'un inşasından beri ısrarla sürdürdüğü parti inşası çizgisinde o güne dek görülmemiş bir etkiye ulaşacak yeni bir adımı ifade edecekti.

Uluslararası alanda ise Nahuel Moreno, Dördüncü Enternasyonal'in 1948 ve 1951 yıllarında gerçekleştirilen ikinci ve üçüncü dünya kongrelerinde partisinin delegesi olarak hazır bulundu. Bu dönemde, Birleşik Sekreterlik'in izlemekte olduğu ve gerçekte Troçkist partileri Stalinist partilere yamayarak onları uzun yıllar etkisiz kılacak olan derin entrizm çizgisi Enternasyonal içinde büyük tartışmalara yol açmıştı. Moreno, kitle etkisine sahip Troçkist parti önderleriyle birlikte, Michel Pablo ve Ernest Mandel önderliğindeki Birleşik Sekreterlikten koparak Dördüncü Enternasyonal Uluslararası Komitesi'nin kuruluşuna önderlik etti.

Moreno, ayrıca 60'lı yıllar boyunca (SLATO) adıyla bilinen ve Latin Amerika’nın çeşitli ülkelerinde kitlesel etkinliğe sahip Troçkist partilerin katılımıyla oluşturulan Ortodoks Troçkizm Latin Amerika Sekreterliği’nin kurucusu ve önderi oldu. SLATO’yu oluşturan Latin Amerika partileri, 1963’te uluslararası Troçkist hareket içinde gerçekleşen birleşmeye katılmakla birlikte, Birleşik Sekreterlik içindeki gerillacı ve Avro-komünizm yanlısı eğilimlere karşı sistematik bir şekilde teorik ve politik mücadele verdi. Bütün bu dönem boyunca, Moreno’nun sözcülüğünü yaptığı devrimci parti inşası stratejisi doğrultusunda başta Kolombiya, Venezuela, Peru ve Brezilya olmak üzere pek çok Latin Amerika ülkesinde ve çeşitli Avrupa ülkelerinde yeni devrimci Troçkist partiler inşa edildi. 1979’da ‘’Kasap’’ Iakaplı diktatör Somoza’ya karşı Nikaragua devrimini savunmak için Latin Amerikalı Troçkist devrimcilerden oluşan Simon Bolivar Uluslararası Tugayı’nı örgütleyen de Moreno oldu. İspanyol İç Savaşı’ndan sonra ilk kez bir uluslararası işçi tugayı devrimci savaşın pek çok cephesinde Dördüncü Enternasyonal bayrağı altında yer aldı. Ne var ki, Troçkist militanlar Nikaragua’da Dörüncü Enternasyonal’in devrim programını hayata geçirmek üzere savaşırken, Emest Mandel yönetimindeki Birleşik Sekreterlik bir halk cephesi karakteri taşıyan Sandinist cepheye ‘’koşulsuz destek’’ sunmaktaydı. Moreno’nun önderlik ettiği uluslararası akım, işte bu koşullar altında Dördüncü Enternmasyonal Birleşik Sekreterliği’nden ayrıldı ve 1979’da Pierre Lambert önderliğindeki Dördüncü Enternasyonal Uluslararası Komitesi ile birlikte ‘’Girişim Komitesi’’ni kurdu. Bununla birlikte bu komitenin ömrü kısa oldu ve Lambertçi akımın Fransa ‘da Mitterand hükümetine verdiği politik destek nedeniyle dağıldı. Moreno’nun yıllardır ısrarla sürdürdüğü mücadele yönteminin en üst ifadesi, 1982 yılında onlarca ülkede örgütlü Uluslararası İşçi Birliği-Dördüncü Enternasyonal’in (LIT-CI) kuruluşu oldu.

Ulusal ve uluslararası politik faaliyetleri nedeniyle kendi ülkesinde defalarca tutuklandığı gibi dünyanın pek çok ülkesinin zindanlarını da yakından tanıdı Nahuel Moreno. 1978’de diktatörlük koşulları altındaki Brezilya’da tutuklandığında onun özgürlüğü için, başını Uluslararası Af Örgütünün çektiği ve dönemin birçok tanınmış simasının katıldığı bir kampanya gerçekleştirildi (Moreno’ya özgürlük talep edenler arasında Felipe Gonzalez, Mario Soares, Gabriel Garcia Marquez de vardı). 1987 yılında Buenos Aires’te öldü.

Kaynak: Parti ve Devrim Kitabı, Yayınevinin Sunuşu, Atölye Yayınları Şubat 2002

Türkçede Nahuel Moreno:

Parti ve Devrim, Atölye Yayınları, Şubat 2002: Moreno'nun "Mandelci Parti mi Leninist Parti mi" kitabının bir bölümü olan bu eser, Lenin Parti Kuramının Genel çizgilerini irdeler ve savunur.
Proletaryanın Devimci Diktatörlüğü, Atölye Yayınları, Eylül 1998
Geçiş Programının Güncelleştirilmesi için Tezler: https://web.archive.org/web/20140601221618/http://morenist.blogspot.com/
Devrimci Parti, Dünya Partisi, Militanlık ve Günlük Yaşam Üzerine Söyleşi
Nazizm, Apartheid ve Siyonizm Üzerine: https://web.archive.org/web/20100701074024/http://www.enternasyonalyayincilik.net/2010/05/mesafe-01-yaz-2009-dosya-filistin.html
Troçkist Olmak: https://web.archive.org/web/20080415033054/http://iscicephesi.org/ic/ic13.htm#moreno

Türkiye'de Morenocu Siyasi Akımlar

Dış bağlantılar

(İngilizce) Moreno'nun Yazdıkları25 Ağustos 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
(İspanyolca) Moreno'nun Yazdıkları1 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.