Musa Kazım Efendi

Musa Kazım Efendi
Musa Kazım Efendi
Doğum	1858; Tortum, Erzurum
Ölüm	1920; İstanbul
Meslek	Müderris, Şeyhülislam

Musa Kazım Efendi (1858–1920), Osmanlı Devleti'nin son yıllarında 4 kez şeyhülislamlık görevini üstlenmiş din adamı. Kendisi Nakşibendi'ydi.^[1]^[2] Ayrıca İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesiydi.^[2]

Musa Kazım Efendi, 1858 yılında Erzurum'un Tortum ilçesi Pehlivanlı köyünde doğdu.^[3] Balıkesir'de Selahaddin Ali Şuuri ve Lutfi Efendilerden, İstanbul'da da Kazasker Eşref ve Hoca Şakir Efendilerden ders aldı. Müderrisliği döneminde İstanbul Hukuk Mektebi'nde, Mektebi Sultani, Darül Fünun ve Darül Muallimin'de hocalık yaptı. 1907'de Bab-ı Fetha Tetkik-i Müellefat Başkatipliğine ve daha sonra da kurul üyeliğine getirildi. İttihat ve Terakki'nin bilim kuruluşunda yer aldı. II. Meşrutiyetin ilanından sonra (1908) İbrahim Hakkı Paşa, Mehmed Said Paşa, Said Halim Paşa ve Talat Paşa kabinelerinde dört kez şeyhülislam olarak görev aldı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra, İttihat ve Terakkinin önde gelen öteki üyeleriyle birlikte tutuklanarak 15 yıl kürek cezasına çarptırıldı. Sürgüne gönderildiği Edirne'de 1920 yılında öldü.

Eserleri

Musa Kazım Efendi, Sırat-ı Müstakim ve İslâm gibi dergilerde yazdı. Başlıca eserleri arasında, Usul-ü Meşveret ve Hürriyet (1908) İslam'da Cihad (1917), Sure-i İhlas ve Alak Tefsirleri (1918), Külliyat-ı Şeyhülislam Musa Kazım (1920) sayılabilir. Musa Kazım Efendi, ayrıca Şeyh Bedreddin'in Varidat adlı eserini Türkçeye çevirmiştir.

Kaynakça

^ Türkiye'de Ünlü Masonlar 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locası Derneği
^ ^a ^b İşte ünlü İslamcı masonlar - Hürriyet, Soner Yalçın, 17.02.2008.
^ Erzurum’un Kandilleri -Şeyhülislam Musa Kazım Efendi 16 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erzurum Gazetesi-21 ocak 2013 Tarihinde Erişilmiştir.

Önce gelen: Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1910 - 1911	Sonra gelen: Abdurrahman Nesip Efendi
Önce gelen: Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1916 - 1918	Sonra gelen: Ömer Hulusi Efendi

[1] Türkiye'de Ünlü Masonlar 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locası Derneği

[hurriyet-2] İşte ünlü İslamcı masonlar - Hürriyet, Soner Yalçın, 17.02.2008.

[3] Erzurum’un Kandilleri -Şeyhülislam Musa Kazım Efendi 16 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erzurum Gazetesi-21 ocak 2013 Tarihinde Erişilmiştir.

[1]

[2]

[3]

g t d Osmanlı şeyhülislamları
15. yüzyıl	Molla Fenari Fahreddin-i Acemi Molla Hüsrev Molla Gürânî Molla Abdülkerim Efendi Alâeddin Arabî Efendi Efdalzade Hamîdüddin Efendi
16. yüzyıl	Zenbilli Ali Efendi Kemalpaşazade Ahmet Şemsettin Efendi (İbn-i Kemal) Sadullah Sadi Efendi Çivizade Muhiddin Mehmed Efendi Abdülkadir Hamidî Çelebi Fenarîzade Muhyiddin Çelebi Ebussuud Efendi Çivizade Damadı Hamid Efendi Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi Malûlzade Mehmed Efendi Çivizade Hacı Mehmed Efendi Abdülkadir Şeyhî Efendi Bostanzade Mehmed Efendi Bayramzade Zekeriya Efendi Hoca Sâdeddin Efendi Sunullah Efendi
17. yüzyıl	Hocazade Mehmed Efendi Ebülmeyamin Mustafa Efendi Hocazade Esad Efendi Zekeriyazade Yahya Efendi Ahîzâde Hüseyin Efendi Ebusaid Mehmed Efendi Muîd Ahmed Efendi Hacı Abdürrahim Efendi Bahâî Mehmed Efendi Karaçelebizade Abdülaziz Efendi Hüsamzade Abdurrahman Efendi Memikzade Mustafa Efendi Hocazade Mesud Efendi Hanefi Mehmed Efendi Balizade Mustafa Efendi Bolevî Mustafa Efendi Esiri Mehmet Efendi Sunizade Seyit Mehmet Emin Efendi Minkarizade Yahya Efendi Çatalcalı Ali Efendi Ankaravi Mehmed Emin Efendi Debbağzade Mehmed Efendi Feyzullah Efendi Ebusaidzade Feyzullah Efendi Sadreddinzade Sadık Mehmed Efendi İmam Mehmed Efendi
18. yüzyıl	Paşmakçızade Ali Efendi Yekçeşm Hüseyin Efendi Ebezade Abdullah Efendi Mehmed Ataullah Efendi İmam Mahmud Efendi Mirza Mustafa Efendi Menteşzade Abdürrahman Efendi Ebu İshak İsmail Efendi Yenişehirli Abdullah Efendi Mirzazade Şeyh Mehmed Efendi Paşmakçızade Abdullah Efendi Damadzade Ahmed Efendi Ebuishakzade İshak Efendi Dürri Mehmed Efendi Feyzullahefendizade Mustafa Efendi Pirizade Mehmed Sahib Efendi Hayatizade Mehmed Emin Efendi Seyit Mehmet Zeynelabidin Efendi Ebuishakzade Mehmed Esad Efendi Halilefendizade Mehmed Said Efendi Seyyid Murtaza Efendi Abdullah Vassaf Efendi Damadzade Feyzullah Efendi Dürrizade Mustafa Efendi Mehmed Salih Efendi Çelebizade İsmail Asım Efendi Veliyyüddin Efendi Ebubekirzade Ahmed Efendi Pirizade Osman Sahib Efendi Mirzazade Mehmed Said Efendi Seyyid Mehmed Şerif Efendi İvazpaşazade İbrahim Beyefendi Salihzade Mehmet Emin Efendi Vassafzade Mehmed Esad Efendi Mehmed Şerif Efendi Seyit İbrahim Efendi Dürrizade Mehmed Ataullah Efendi Arapzade Ataullah Efendi Dürrizade Mehmed Arif Efendi Müftizade Ahmet Efendi Mekkî Mehmet Efendi Seyit Mehmet Kamil Efendi Hamidizade Mustafa Efendi Yahyâ Tevfik Efendi Mustafa Aşir Efendi
19. yüzyıl	Sâmânizade Ömer Hulusi Efendi Salihzade Ahmed Esad Efendi Şerifzade Ataullah Mehmed Efendi Arapzade Mehmed Arif Efendi Dürrizade Abdullah Efendi Mehmed Zeynelabidin Efendi Mekkizade Mustafa Asım Efendi Çerkes Halil Efendi Yasincizade Abdülvehhab Efendi Ahmed Reşid Efendi Kadızade Mehmed Tahir Efendi Arif Hikmet Bey Meşrepzade Mehmed Arif Efendi Mehmed Sadeddin Efendi Atıfzade Hüsameddin Efendi Mehmed Refik Efendi Hasan Fehmi Efendi Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi Hasan Hayrullah Efendi Hasan Fehmi Efendi Hasan Hayrullah Efendi Kara Halil Efendi Uryanizade Ahmed Esad Efendi Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi Cemaleddin Efendi
20. yüzyıl	Mehmed Ziyâeddin Efendi Mehmed Sahib Efendi Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi Musa Kazım Efendi Abdurrahman Nesib Efendi Mehmed Esad Efendi Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi Ömer Hulusi Efendi Haydarizade İbrahim Efendi Mustafa Sabri Efendi Dürrizade Abdullah Beyefendi Mehmed Nuri Efendi