Ostrogot Krallığı
Ostrogot Krallığı Regnum Italiae | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 493-553 | |||||||||||||||
 Arma
| |||||||||||||||
 İtalya ve Balkanlarda Ostrogot Krallığı haritası | |||||||||||||||
| Başkent | Ravenna 540'a kadar Pavia 540 sonrası | ||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Latince Gotça | ||||||||||||||
| Hükûmet | Kalıtımsal monarşi | ||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||
• Toplam | 525000 km2 | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İtalya tarihi |
|---|
 |
Ostrogot Krallığı, Germen asıllı Ostrogotlar kavmininin kralları Büyük Teoderik yönetimi altına İtalya'ya göçüp yerleşip kurduğu ve 493-553 döneminde İtalya'da ve Kuzeybatı Balkanlarda hüküm süren krallık.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ostrogot Krallığı'nın kurulması
[değiştir | kaynağı değiştir]Konstantinopolis'te Bizans sarayında bulunup yetiştirilen diğer bir Ostrogot diplomatik rehine Ostrogot kaviminin lideri olan Teodemir'in oğlu Büyük Teoderik 472'den beri Doğu Roma için devamlı büyük tehlike arzediyordu. İmparator Zeno Ostrogotların Konstantinopolis üzerine yürümelerini engel olmak için yüksek yıllık tazminat sağlamakla birlikte ona patrici olma şerefi, Magister Militum rütbesi ve hatta Roma konsülü unvanı vermişti.
481'de Ostrogotlar kavmi kralı olan Teodemir ölünce Ostrogotlar kavmi kralı olarak oğlu Teodorik seçildi. İlk işi kavmine oturacak ve gelişecek bir arazi ve ülke aramaya başladı ve Balkan yarımadasında Doğu Roma İmparatorluğu için çok büyük tehlike kaynağı olduğu anlaşıldı. 487'de Bizans İmparatoru Zeno bu tehlikeyi önlemek için uygun bir tedbir buldu. Barbar Germen kavmi olan Herulilerin lideri Odoacer, İtalya'da Batı Roma İmparatoru Romülüs Augustus'u 476 yılında tahttan indirip Batı Roma İmparatorluğu'nu yıkıp, kendine İtalya Kralı unvanı alarak İtalya'nın tümünü yönetmeye başlamıştı. Bu kendini tüm Roma İmparatoru olarak gören Doğu Roma İmparatoru Zeno'yu tedirgin etmekteydi. 488'de Büyük Teodorik bir Bizanslı elçi olarak bir diplomatik heyet ile tarafından İtalya'ya gönderildi. Bu diplomatik heyetin amacı İtalya'da kendine İtalya Kralı unvanı verip İtalya'nın tümünü yöneten Odoacer'a gözdağı vermek ve O'nun bu görevden ayrılıp İtalya'nın yönetimini esas yönetim hakkı olan Doğu Roma İmparatorluğu'na terk etmesini istemekti.
Beklendiği gibi Odoacer bu teklifi kabul etmedi ve İmparator Zeno böylece Ostrogot Kralı olan Teodorik'i Odoacer ile savaşıp İtalya'yı almasını; bu bölgeye Ostrogotların göç etmesini ve Bizans'a tabi olacak yeni bir Ostrogot Krallığı kurmaya teşvik etti. Teodorik 488'de bu hedefe erişmek için bir askeri kampanyaya başladı. Ostrogotlar önce Gepid kavmini mağlup edip Panonya'yı istila ettiler ve Padanıya'ya girdiler. Ostrogot ordusu Julian Alplerini geçip İtalya'ya girdi. 28 Ağustos 490'da ile Odoacer'in İtalya ordusuna karşı İsonzo Muharebesi'nde galip geldi. Odoacer Verona'ya kaçtı; oranın surlarını pekiştirip savunma mevzileri yaptırdı. Fakat Ostrogotlar ordusu surlar önüne geldiğinde, şehir kalesine kapanacağına, kale önüne çıkıp Ostrogotlar ordusuyla bir meydan muharebesi yapmayı tercih etti. 30 Eylül 490'da Verona Muharebesi'ne girişti ve bunda da Odoacer mağlup oldu. Odoacer başkenti Ravenna'ya kaçtı. Teodorik Ostrogot ordusu ile kuzey İtalya'ya yürüdü ve Mediolanum (Milano) ve Pavia'yi eline geçirdi. Mediolanum'da Odoacer'in İtalya ordusunun büyük bir kısmı komutanları general Tufa tarafından Teodorik'e teslim edildi. Tufa'ya inanan Teodorik teslim olan Tufa komutasında en iyi askerî birliklerini Revanna üzerine gönderdi. Fakat Tufa tam bu şehir önünde iken yine taraf değiştirdi ve emrine verilmiş en iyi Ostrogotlar birliklerine saldırıp onları elimine etti. Teodorik elindeki Ostrogot birlikleri ile Ticinum (Pavia)'a sığındı. Odoacer ise Ravenna'dan çıkıp Teodorik'i Ticnium'da kuşattı.
Teoderik ve Odoacer böylece birbirleri ile savaşmaktayken German asıllı Barbar Germen kavimlerden olan "Burgundililer" kuzey-batı İtalya'da bulunan ve savunmasız kalan Ligürya'ya akın yaparak bu arazileri tahrip edip, büyük ganimet topladılar ve resmen Romalı vatandaşı olan birçok kişiyi köle olarak esaret altına aldılar.
Ağustos 490'da Vizigot kralı II. Alarik tarihte pek nadir görülecek şekilde Ticinumda muhasara altında bulunan Ostrogotlar Kralı Teodorik'e askeri yardım birlikleri gönderdi. Bu kenti kuşatan Odoaker bunun üzerine kuşatmayı bırakmak zorunda kaldı. Teodorik ve Ostrogotlar ordusu Ticimnum'dan çıkıp Odoacer ordusu peşine düştü. İki ordu 11 Ağustos 490'da Addo Nehri Muharebesi'ne giriştiler. Bu muharebede de Teoderik galip geldi ve Odoaker Ravenna'ya çekildi. Onu takip eden Teodorik ve Ostrogotlar ordusu Revanna'yı kuşatma altına aldı. Fakat Ravenna etrafında bataklıklar ve göller bulunan ve bu nedenle ikmal ve tedariki nispeten kolaylıkla sağlanan çok korunaklı bir savunma mevkii idi. Kuşatma uzadıkça uzadı ve üç yıl kadar sürdü. Ancak 2 Şubat 493'da Ravenna Piskoposu'nun aracılığı ile iki taraf birlikte müzakerelere girip bir barış antlaşması imzaladılar. İtalya Teoderik'in Ostrogot Kralığı ve Odoaker'in İtalya Krallığı arasında ikiye bölündü ve Ravenna her iki kısmın da başkenti olacaktı.
15 Mart 493'te her iki tarafta barışı kutlamak için "Ad Laurentum" sarayında bir ziyafete gittiler. Bu ziyafet sırasında yemekler yendikten sonra şerefe kadehler kaldırıldığı zaman Toeodorik kılıcını çekip Odoaker'in boğazına saplayıp onu şahsen katletti. Aynı gün Teoderik'in verdiği emirler üzerine kan gövdeyi götüren büyük bir katliam uyguladılar. Ostrogotlar ordusu Ravenna'da bulunan tüm Odoaker ordusu askerlerini teker teker arayıp öldürdü. Odoaker'in karısı, kardeşi ve diğer akrabaları da öldürüldü.
Üç yıl süren savaştan sonra 100,000-200,000 kadar Ostrogotlar İtalya'ya göç ettirildi. Ravenna başkentli olarak yeni Ostrogot Krallığı kuruldu.
Büyük Teoderik dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ostrogotla kavmı kralı olan Teoderik, İtalya merkezli Ostrogot Krallığı'na ilk kral oldu ve "Büyük Teoderik" olarak da anılmaya başlandı. Teoderik'in Ostrogot Krallığı İtalya, Sicilya, Dalmaçya ve İtalya'nın kuzeyindeki bazı arazilerde iyice yerleşmiş oldu. Teodorik Ostrogot Krallığı tebaları üzerinde tam hükmü olmakla beraber hukuken Roma vatandaşlığı taşıyan İtalyanlar için Konstantinopolis'te bulunan Doğu Roma İmparator'un naibi olarak hükûmet etmekte idi. Teoderik gerçekte tüm İtalya üzerinde mutlak hükümdar olmakla beraber hayatının sonuna kadar hukuki olarak Roma vatandaşlarına karşı hukuken bir "naiplik" görevi olduğunu devamlı ilan etmekten vazgeçmedi. Böylece Teoderik hukuken aynı topraklar üzerinde yaşayan değişik hukuki statülü, değişik hukuklu, değişik dili olan, Hristiyanlığın iki ayrı mezhebinden olan iki değişik halk kütlesi üzerinde değişik iki hukuki statü ile hüküm sürdü. Bu iki değişik statülü halk arasında nikâh huküne yasaktı. Teoderik aynı zamanda Toulouse şehrinde başkentleri olarak Galya (Fransa) ve İberik Yarımadası'nın üzerinde hükümdarlık yapan Vizigotlar Krallığı'nın da Teodeorik'in damadı olan kral II. Alarik'in ölümüyle onun yerine Vizigotlar Kralı ilan edilen Teoderik'ik torunu Amalrik için Teoderik naiplik görevini taşıyıp hukuken bu arazileri de yönetimi altında idi.
Teoderik hükûmetinin son yıllarında Franklar ve Burgundililer krallıkları ile yakın müttefiklik kurmak için bir seri diplomatik evlenmeler organize etti. Teoderik boylece tüm Germen kavminden halklar üzerinde bir tek güç olmak istemekteydi. Onun bu hedefi ona gayet önemli diplomatik güçler kazandıracak diye Bizans imparatorluğu tarafından endişe ile karşılanmaya başlandı. Bizans imparatoru, Franklar kralı olan I. Clovis ile müttefiklik görüşmelerine başladı. Bu görüşmelerden ortaya çıkan ittifak Teoderik öldükten sonra Ostrogotların İtalya'da yenilip oradan atılmalarına ufak da olsa bir etki yapmıştır.
Athalarik Dönemi 526-534
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyük Teodorik Ağustos 526'da öldü. Onun yerine Ostrogot Krallığı tahtına kral olarak torunu Athalarik tahta geçirildi. Fakat Athalarik daha 10 yaşında idi ve daha yetişkin olmadığı kabul edilmekte idi. Ostrogot Krallığı'nın gerçek yönetimi bir kral naibi eline bırakıldı. Athalarik'a kral naibi olarak da annesi Amalasuntha tayin edildi. Amalasuntha Büyük Teoderik'in kızı idi ve böylece Büyük Teoderik'in kuruluş prensiplerine göre Ostrogot Krallığı devletini idareye koyuldu.
Amalasuntha babası Büyük Teoderik gibi gayet derin ve iyi bir yüksek Doğu Romalı eğitimi almıştı. İdare ettiği devletin yönetiminde uyguladığı politika stratejisi Konstantinopolis'te bulunan Doğu Roma İmparatoru ve Doğu Roma Senatosu ile daha yakınlaşma amaçlı idi. Bu stratejiye uygun olarak oğlu olan genç Kral Athalarik'e iyi bir Romalı eğitimi vermek için büyük çaba göstermeye başladı.[1]
Fakat Amalasuntha'nın bu politika stratejisi ve tutumu Ostrogotlar yüksek asiller sınıfının ve devletin Ostrogotlar ileri gelenlerinin hoşuna gitmedi. Halbuki Ostrogot devlet idarecilerinin ve devlet yönetim bürokrasisinin çoğu Roma vatandaşı ve özel hukuk göre Doğu Roma İmparatorluğu tebası idi. Böylece Ostrogot Krallığı içindeki sistematik ikilik ortaya çıkan çelişkiler dolayısıyla devleti işlemez hale getirdi. Önce Ostrogotlarca asillerin talepleri kabul edildi. Genç Kral Athalarik'e hoca olarak annesi ve taht naibi Amalasuntha tarafından tayin edilen Roma vatandaşı olan hocalara görevlerinden alındı ve onların yerine Ostrogot asıllı hocalar tayin edildi. Böylece fazla Doğu Roma eğitimi alması önlendi. Fakat bu Ostrogot eğitimi hiç başarılı olmadı ve Ostrogot ileri gelenlerinin teşviki ile Kral Athalarik oldukça fazla alkol kullanan ve sefih hayat yaşayan bir kişiye dönüştürüldü.[2]
Ostrogot Krallığı yönetiminin bir kadının eline geçip zayıflaması dolayısıyla Büyük Teoderik'in Ostrogot Krallığı etrafından bulunan batıda ve kuzeydeki komsu barbar kavimler ile kurduğu müttefikler ağı sistemi bozulmaya başladı. Teoderik'in ölümü ile onun Vizigot Krallığı kral naipliği sona erdi ve Vizigot Krallığı otonomi kazandı. Ostrogot Krallığı ile Vandal Krallığı arasındaki ilişkiler gittikçe daha düşmanca olmaya başladı. Franklar ise bir genişleme stratejisi uygulamaya başladılar. Buna uygun olarak Thuringinleri ve Burgundililer'leri tekrar egemenlikleri altına aldılar. Vizigot Krallığı'na savaş açarak Vizigot Krallığı'nın elinde bulunan güney Galya arazilerini çoğunu ellerine geçirip Vizigotları hemen hemen tüm Galya topraklarından attılar. Böylece Batı Avrupa'da Ostrogot Krallığı'nın diplomatik alandaki güçlü durumu ortadan kalktı ve Franklar bu bölgedeki en önemli politik güç oldular.[3]
Ostrogot ileri gelenleri bu başarılarından cesaret alarak kralın annesi Amalasuntha'yı taht naipliğinden ve İtalya gerçek idareciliğinden uzaklaştırmak için komplolar düzenlemeye başladılar. Amalasuntha bu komploların oğlu ve kendisinin hükûmet rejimine büyük bir tehdit oluşturduğuna karar verdi ve bu komploların önünü almak için Ostrogot soylularından olan bu komplocuların üçünü idam ettirdi. Tam bu sırada kendini pek güvende hissetmeyen Amalasuntha yeni Bizans İmparatoru olan I. Justinianus'a bir mektup göndererek Ostrogot asilleri tarafından iktidardan ve İtalya'dan uzaklaştırılırsa Konstantinopolis'e sığınma imkânı olup olmadığını sormuştu.[2]
Gerçekten bu ihtimal ortaya çıkmadı. 2 Ekim 534'te yaşadığı sefih hayat ve alkolizm dolayısıyla kral Athalarik genç yaşta öldü.[4]
Theodahad Dönemi 534-536
[değiştir | kaynağı değiştir]Kral Athalarik'in 534'te ölümünden sonra Amalasuntha Kraliçe-naip olarak Ostrogot Krallığı'nı ve İtalya'yı de facto olarak idare etmeye devam etti. Fakat kendi aleyhinde komplolar hazırlamakta olduklarını bildiği Ostrogot asillerine karşı kendine destek sağlamak için bir erkek ortak Ostrogotlar Kralı seçmeye karar verdi.
Bunun için kuzeni olan Theodahad'ı seçti. Theodahad o zaman yetişkin ve tecrübeli, Ostrogotlar yönetici hanedanı olan Amal sülalesi mensubu idi ve Büyük Teoderik'in kızkardeşi Amalafrida'nin oğlu idi.
Amalasuntha Theodahad'i ortak Ostrogotlar Kralı olarak 534'te tahta geçirdi. Fakat bu doğru bir tedbir olmadı; çünkü iktidar gücü kazanan Theodahad ya kendi emri ile ya da diğer asillerin komplolarına müsaade ederek Amalasuntha'yı Kraliçelikten atarak Toskana'da Bolsena Gölü üzerinde bulunan "Martana" adasına hapse gönderdi. 30 Nisan 534/535'te Amalasuntha sürgünde iken bu adada hamamda iken boğularak öldürüldü.[5]
I. Justinianus İtalya'yı tekrar Doğu Roma İmparatorluğu'na katma stratejisi uygulamak için önce Amalasuntha taht naibi iken general Belisarius komutasında Sicilya'ya donanma ve asker göndermişti. Amalasuntha Sicilya'da çok az sayıda Ostrogot asıllı vatandaş bulunduğu ve nüfusun çoğunluğu Roma vatandaşlığı statülülerden oluştuğu için imparatorluk birliklerinin Sicilya'ya çıkmasına izin vermişti. İmparatorluk birlikleri hemen hemen hiç direniş görmeden Sicilya'yı ele geçirmekte iken Theodahad karısını tutuklatmıştı. I. Justinianus bunu kınadı. Fakat 30 Nisan 534/535'da Amalasuntha öldürülünce I. Justinianus bunu bir casus belli (savaş nedeni) olarak kullanıp Belisarius'un askerlerini İtalya anakarasına geçirmesine emir verip Ostrogot Krallığı ile Doğu Roma İmparatorluğu arasında 535-554 döneminde sürecek olana uzun Gotlar Savaşı'nı başlattı.
Belisarius ordusu ile İtalya anakarasına geçip ciddi direniş görmeden ilerlemeye başladı. Napoli şehri Belisarius eline geçti. Buna karşı Kral Theodahad'ın tutumu general Vitiges komutasındaki Dogu Romalara karşı koyan Ostrogotlar ordusu tarafından korkak ve gayriaktif olarak görülmeye başlandı. Belisarius ordusu Roma'ya yaklaştıkça ve Theodahad'ın ciddi bir karşılıkta bulunmayacağı daha da açıklaşınca, Ostrogotlar ordu mensupları, Theodahad yerine, Ostrogotlar Kralı olarak kendi generalleri olan Vitiges'i kral ilan ettiler. Vitiges Theodahad'ın üzerine Roma'ya yürüdü, ama Thodahad oradan başkenti olan Ravenna'ya doğru kaçmıştı. Kaçmakta olan Theodahad "Vatreus Çayı"'nin dar vadisinde yakalanıp hemen idam edildi.
Ostrogot Krallığı'nda özel hukuk: Ostrogot ve Roma vatandaşı ayrımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ostrogot Krallığı kurucusu Buyuk Teoderik hukuken o zamana kadar görülmemiş statülü bir devlet kurmuştu. Bu devletin arazileri ve halkı hukuken (Konstantinopolis'te başkenti olan) (Doğu) Roma İmparatorluğu yüksek yönetimi altında idi. Ama aynı arazilerde yaşayan iki değişik özel hukuk statülü halk bulunmaktaydı. Roma vatandaşı olanlar İtalya'ya hüküm eden Büyük Teoderik'i Roma İmparatorluğu için İtalya'da taht naibi ve İtalya'da ordu komutanı (magister militum) olarak kabul etmeleri gerekmekteydi. Ostrogot kavmine dahil olan halk üzerinde ise Teoderik Ostrogotlar Kralı olarak hükümdarlık yapmaktaydı. Bu aynı arazi üstünde yaşayan iki değişik halkın birbirleriyle evlenmeleri yasaklanmıştı. Bu devletin yasama organı sadece eski usulde (Doğu) Roma İmparatorluğu idi; devlet yönetimi de yine antik Roma imparatorluğu esaslarına göre yapılmaktaydı ve devlet memurlarının hemen hemen hepsi Roma vatandaşları idi. Böylece İtalya, tek yöneticili (ya taht naibi ya da kral) ve iki değişik halktan oluşan bir devlet halinde idi.
Ama bu devletin ordusu sadece Ostrogotlardan oluşmaktaydı ve bu ordunun kendi Ostrogotlar kullanışlarına uyan hukuku, kaideleri, organizasyonu ve subayları bulunmaktaydı.
Bu devletin halkı din bakımından ikiye ayrılmıştı. Her iki halk da Hristiyan olmakla beraber Ostrogot halk genel olarak Ariyanizm mezhebine inanmaktaydı. Roma vatandaşları ise "Kalsedon Prensipleri"'ne uyan Katolik mezhepli idiler. Fakat ülkede genel olarak büyük bir dinsel tolerans atmosferi hakimdi. Bu kompleks dual devlet idare sistemi Büyük Teoderik'in yetenekli ve güçlü krallık idaresi döneminde gayet etkin olarak işledi. Teodorik kendi istediği tedbir ve politikaları Romalı vatandaşlarını hiç incitip gocunmadan ve böylece onlarda hiç ayrılık hissi doğmasına neden olmadan uygulamayı gayet iyi başardı. Ancak hayatının sonuna doğru aldığı bazı politika tedbirleri iki halk arasında hafif sürtüşmelere yola açtı.
Teoderik'i takip eden Ostrogot Krallığı kralları idaresi altında ise bu devlet idare sistemi gittikçe bozuk işlemeye başladı. Sonunda Gotlar Savaşı döneminde bu devletin ozel hukuk sistemi iyice laçka olup hiç işlemez hale girdi.
Ostrogot kralları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Büyük Teoderik 493–526
- Athalarik 526–534
- Theodahad 534–536
- Vitiges 536–540
- Ildibad 540–541
- Erarik 541
- Totila 541–552 (Baduila olarak da bilinmekte)
- Teya 552–553 (Teia veya Teja olarak da bilinmekte)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bury, John Bagnell (1923). History of the Later Roman Empire Cilt. I & II, Macmillan & Co., Ltd.
- Amory, Patrick (2003), People and Identity in Ostrogothic Italy, 489–554. Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-52635-3. (İngilizce)
- Burns, Thomas S. (1984), A History of the Ostrogoths, Bloomington:Indiana University Press ISBN=0-253-32831-4 [1]17 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Heather, Peter (1996) The Goths, Oxford:Blackwell Publishers ISBN 0-631-16536-3 (İngilizce)
 İtalya konuları | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Tarih |
|  | ||||
| Siyaset | ||||||
| Coğrafya | ||||||
| Ekonomi | ||||||
| Toplum |
| |||||