Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Üniversitenin amblemi
Slogan	Bizler Dünyayı Değiştirebiliriz! Scientia dux vitae certissimus (Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.)
Kuruluş	15 Kasım 1956[1][2][3]
Tür	Devlet[3][4][5]
Eğitim dil(ler)i	İngilizce[6]
Bağlılık	Yükseköğretim Kurulu
Rektör	Ahmet Yozgatlıgil
Rektör Yardımcıları	Tülin Gençöz Oğuzhan Hasançebi Mehmet T. Zeyrek[7]
Akademik personel	2.019 [8]
Kayıtlı	20.300 lisans, 4.917 yüksek lisans, 3.231 doktora öğrencisi [8]
Mezunlar	120.000+[9]
Akademik birimler	5 Fakülte 5 Enstitü 2 Yüksekokul
Konum	Çankaya, Ankara[10] Güzelyurt Kuzey Kıbrıs[11], Türkiye[12]
Okul renkleri	Kırmızı ve beyaz
Spor	37 okul takımı 16 spor topluluğu
Web sitesi	metu.edu.tr/tr (Türkçe) metu.edu (İngilizce)

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)^[13] (İngilizce: Middle East Technical University, METU), 15 Kasım 1956^[1][2] tarihinde, zamanın Türkiye Başbakanı Adnan Menderes, Karayolları Genel Müdürü Vecdi Diker ve bir grup akademisyen tarafından^[14] Ankara'da kurulmuş bir devlet üniversitesidir. Mersin'de bulunan Deniz Bilimleri Enstitüsü ve KKTC'de bulunan ODTÜ KKK (Kuzey Kıbrıs Kampüsü) dışında bütün binaları aynı kampüstedir.^[15] Bugüne kadar 120 binin üzerinde mezun veren üniversitenin^[9] eğitim dili İngilizcedir.^[6]

Yabancı dilde eğitim vermek, merkezî bilgisayar sistemi kurmak, üniversite müzesi açmak, teknokent kurmak, internet bağlantısı gerçekleştirmek gibi ülke çapında birçok ilki gerçekleştirmiştir.^[6][16] 2014'te Times Higher Education Dünya Üniversite Sıralaması'nda 85. sırada yer alan ODTÜ,^[17] bu listede ilk yüze girebilen tek Türk üniversitesidir.^[18]

1954'te Pensilvanya Üniversitesi'nden Prof. Charles Abrams, Birleşmiş Milletler'in görevlisi olarak Orta Doğu'daki konut sorunu ve üniversitelerin mimarlık ve şehir-bölge planlama eğitimine ilişkin araştırma yapmak üzere Türkiye'ye gelir. İncelemelerini bir rapor halinde BM'ye sunan Abrams, Türkiye'de mimarlık ve planlama eğitimi verecek bir teknoloji enstitüsünün kurulmasını önerir.^[19] Bunun üzerine BM, Pensilvanya Üniversitesi'nden G. Holmes Perkins'i, Türk mimarlarını ve şehir - bölge plancılarını yetiştirecek bir enstitünün kurulması için görevlendirir.^[20] Böylelikle ODTÜ, 15 Kasım 1956 tarihinde Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı bir enstitü olarak "Orta Doğu Yüksek Teknoloji Enstitüsü" adıyla 2 yabancı ve birkaç Türk öğretim elemanı kadrosuyla İngilizce dilde eğitime başlar.^[21] Birleşmiş Milletler kanalıyla gelen bu yabancı öğretim elemanlarından biri Mart 1959'a kadar geçici direktörlüğü de üstlenen Thomas Godfrey, diğeri ise Marvin Sevely'dir. Kurulduğu hâliyle yönetim düzeni, MEB'e bağlı herhangi bir enstitünün yönetimden farklı bir niteliğe sahip olan ODTÜ'de yönetimin en üst karar organı "Mütevelli Heyeti" olarak adlandırılan ve başlangıçta 5 üyeden oluşan bir kuruldur.^[19]

Türkiye ve diğer Orta Doğu ülkelerinin kalkınmalarına katkıda bulunmak, özellikle fen bilimleri ve sosyal bilimler alanlarında çalışan yetiştirmek üzere kurulan enstitünün açılışından önce dönemin Maarif Vekili Ahmet Özel "Meclise sunulan tasarının kanunlaşması sonunda enstitü, Orta Doğu'nun en büyük teknik üniversitesi hâline getirilecektir." diyerek enstitünün bir süre sonra üniversite hüviyetini alacağını bildirmiştir.^[21]

İlk olarak Mimarlık ve Şehircilik alanında eğitime başlayan ODTÜ; 1956-1957 ders yılının ikinci döneminde Makine Mühendisliği, 1957-1958 ders yılının başında İnşaat Mühendisliği ve İdari Bilimler Fakültesi'ne bağlı İş İdaresi, Kamu Yönetimi (Amme İdaresi) ve Endüstri Yönetimi programlarında eğitim vermeye başlar.^[19] Üniversite bu yıllarda Kızılay'da Emekli Sandığı'na ait küçük bir bina ile TBMM yakınlarında bulunan barakaları derslik olarak kullanır.^[1][23] 29 Ocak 1957'de üniversitenin "Kuruluş ve Hazırlıkları Hakkındaki 6887 Sayılı Kanun" çıkarılır ve ardından esas kanun 27 Mayıs 1959'da 7307 Sayılı Kanun olarak TBMM'de onanır.^[1][22] Yasanın onanmasıyla birlikle enstitü, tüzel kişiliğine kavuşarak "Orta Doğu Teknik Üniversitesi" olarak isim değiştirir.

İlk zamanlar ortaokul binasını andıran küçük bir binada eğitim veren ve "baraka", "gecekondu üniversitesi" diye anılan üniversitenin^[24] kendine ait bir yerleşkeye kavuşması için çalışmalar kuruluşun ardından hemen başlamış, henüz yerleşke yeri kesinleşmemişken Perkins'in yaptığı yerleşke planı kabul görmüştür.^[25] Yerleşke alanı için Yalıncak Köyü'nün ardındaki arazinin veya Etimesgut Şeker Fabrikası binalarının kullanılmasının gündeme geldiği bir dönemde temelin bir an önce atılması için hükûmetten gelen baskıların üzerine 2 Ekim 1957'de Yalıncak Köyü'nde bir temel kazma töreni yapılmıştır.^[25] Uluslararası bir üniversite olacağı için Ankara'daki büyükelçilerin hemen hemen hepsi, dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve diğer bakanlar törende bulunur.^[26] ODTÜ'nün kurucularından ilk Mütevelli Heyeti Başkanı Vecdi Diker, Karayolları Genel Müdürlüğü'nden bir ekskavatör getirtmiş ve bu inşaat makinesi ile temel yeri kazılmıştır.^[27] Perkins'in tasarladığı yerleşke planı çerçevesinde inşa edilecek ilk bina İdari İlimler Fakültesi olarak belirlenmiş ve 1959'da düzenlenen uluslararası proje yarışmasında Dr. Turgut Cansever, Ertürk Yener ve Mehmet Tataroğlu'dan oluşan Türk ekip birinci olmuştur.^[28] Ancak yerleşkenin nereye kurulacağı hâlâ tam olarak belirlenmediği için proje askıya alınmıştır.

27 Mayıs 1960'ta yapılan darbenin ardından ODTÜ Mütevelli Heyeti üyesi olan dönemin Başbakanı Adnan Menderes ve Antalya milletvekili Ahmet Tokuş tutuklanarak heyetten ihraç edilmiş,^[29][30] üniversitenin kapatılacağı düşüncesi yayılmaya başlamıştır. Darbeden sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin Adnan Menderes'in eseri olduğunu ileri sürerek kapatılmasını isteyen Millî Birlik Komitesi'ndeki diğer cuntacı arkadaşlarına karşı çıkan Kurmay Albay Sami Küçük, üniversitenin eğitim faaliyetlerine devamını sağlamıştır. Ağustos 1960'ta Mütevelli Heyeti'nin görevine son veren 43 sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte kısa bir süre sonra Mart 1959'da danışman rektör olarak atanan Prof. W.R. Woolrich'in^[31] görevine son verilerek ODTÜ'nün ilk Türk rektörü olarak Prof. Dr. Turhan Feyzioğlu atanmıştır.^[32] Böylece Türkiye'deki hukuk sistemine uyum sağlayan üniversitenin^[33] açılış töreninde rektör Feyzioğlu "Orta Doğu Teknik Üniversitesi tamamıyla bir Türk üniversitesidir." diyerek Türk üniversitesi kimliğine vurgu yapmıştır.^[34] Bu dönemde ODTÜ'nün iç yazışmaları Türkçe olarak yapılmaya başlanmış ve ilk kez yönetmelikler çıkarılmıştır.^[27] Haziran 1960'ta ilk mezunlarını veren üniversiteden bu dönemde 11'i Makine Mühendisliği Bölümü'nden, 19'u Mimarlık Bölümü'nden olmak üzere toplam 30 kişi mezun olmuş ve ilk üniversite birincisi olan öğrenciye bin liralık ödül ile birlikte şilt verilmiştir.^[27]

27 Ekim 1960'ta 147'ler olayı olarak bilinen, askerî yönetimin 114 sayılı kanun ile 147 öğretim üye ve yardımcısını üniversitelerden ihraç etme kararını^[35][36][37] protesto etmek için Feyzioğlu da dahil birçok rektör ve öğretim üyesi görevlerinden istifa etmiş; ancak Turhan Feyzioğlu'nun istifası kabul edilmemiş ve Feyzioğlu görevini sürdürmüştür.^[27] Ocak 1961'de Feyzioğlu'nun Temsilciler Meclisi'ne seçilerek görevden ayrılmasıyla birlikte 23 Şubat 1961'de rektörlük görevine Prof. Dr. Seha Meray atanmıştır.^[38] Meray'ın rektörlüğe gelmesinden kısa bir süre sonra üniversite, öğrenci boykotuna tanık olur. Öğrenciler, hem öğretim olanakları hem de diplomaların tanınıp tanınmamasındaki belirsizlik konusunda bir boykot düzenleyerek derslere girmeme kararı almıştır.^[24][39] Rektörle yapılan görüşmenin ardından boykot sona ermiştir. Yaklaşık 3 ay boyunca rektörlüğünü yürüten Meray, rahatsızlığı nedeniyle Mayıs 1961'de görevinden ayrılmış ve rektörlük işlerini geçici olarak Uğur Ersoy sürdürmüştür. Ersoy, Ağustos 1961'de rektörlükten ayrılarak öğretim üyesi görevine devam ederken Ersoy'un istifasından sonra Feyzioğlu'nun rektörlüğü döneminde rektör yardımcılığı yapmış Doç.Dr. Arif Payaslıoğlu iki ay süreyle rektörlük işlerini üstlenmiştir.

26 Nisan 1961'de Mütevelli Heyeti, yerleşke yeri için Aşağı Balgat'ta (şimdiki yerleşke) karar kılmış ve yerleşke projesi için uluslararası jüriye sahip ancak ulusal düzeyde yeni bir yarışma düzenlenmiştir.^[25] Sonuçları Eylül 1961'de açıklanan yarışmayı, katılan 25 proje arasından Behruz Çinici ile Altuğ Çinici'nin projesi kazanmıştır.^[40] 22 Kasım 1961'de rektörlüğe gelen Kemal Kurdaş'ın yaptığı ilk çalışmalar yerleşke ile ilgili olmuştur. Yarışmayı kazanan mimarlar Behruz ve Altuğ Çinici ile 23 Kasım 1961'de görüşen Kurdaş, çalışmaların hızla başlamasını istemiştir.^[39] İlk aşamada Mimarlık Fakültesi, Fen-Edebiyat Falültesi'nin laboratuvarları, rektörlük binası ve kafeteryanın ilk bölümü ile iki yurt binasının planları hazırlanmıştır.^[25] Bunun ardından 3 Aralık 1961'de ODTÜ'de ilk ağaçlandırma faaliyetleri yapılmış ve ODTÜ'lü öğrenciler, yerleşke arazisine 135 bin fidan dikmiştir.^[41] Aynı ay içerisinde Kurdaş, Yalıncak Köyü'ndeki incelemeleri sırasında bazı yapı kalıntıları ile küçük eserlere rastlayarak^[41] buranın eski bir yerleşme yeri ve arkeolojik saha olduğunu Millî Eğitim Bakanlığı, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Ankara Arkeoloji Müzesi (bugün Anadolu Medeniyetleri Müzesi) Müdürlüğü'ne bildirir^[42] ve arkeolog Burhan Tezcan yönetimindeki ekip, burada arkeolojik çalışmalara başlar.^[43]

Üniversitenin kadro ve altyapısı yeterli olmamasına rağmen 1961 yılı içerisinde matematik, fizik, teorik fizik, kimya, eğitim, beşeri ilimler ve psikoloji bölümleri ile hazırlık sınıfı açılmıştır.^[39]

Ocak 1962'de yerleşkenin inşaat programı kesinleştirilmiş ve ilk iki yıl için programda Mimarlık Fakültesi ile altyapı tünelinin bitirilmesi yer almıştır.^[43] Bunun üzerine 11 Mayıs 1962'de dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in de katılımıyla Mimarlık Fakültesi binasının temel atma töreni gerçekleştirilir.^[44] Ardından hazırlık sınıfının yeni yerleşkeye taşınmasına karar verilir ve bu doğrultuda aynı yılın yazında Mimarlık Fakültesi'nin kuzeyindeki alana 4 baraka inşa edilir. Ekim 1962'de yeni yerleşkede eğitime başlayan Hazırlık Sınıfı böylece yerleşkeye taşınan ilk birim olmuştur.^[43] Bir süre sonra Hazırlık Sınıfı, Mütevelli Heyeti kararıyla Hazırlık Okulu'na dönüştürülmüştür.^[45] Aynı yıl içerisinde kampüs ağaçlandırma faaliyetleri devam etmiş ve rektör Kurdaş ile beraberindeki öğrenciler kampüse 1,5 milyondan fazla ağaç dikmiştir.^[46] 1961-62 öğretim yılında ODTÜ öğrenim gören toplam öğrenci sayısı 1025 iken 1962-63 öğretim yılında bu sayı 1274'e ulaşmıştır.^[43] 12,5 milyon liraya mal olan ve 30 Eylül 1963'te hizmete giren Mimarlık Fakültesi binasının^[25] tamamlanmasından sonra 1 Ekim 1963'te yeni yerleşke, zamanın Başbakanı İsmet İnönü'nün de katılımıyla gerçekleşen törenle eğitim-öğretime açılmıştır.^[47] 63-64 öğretim yılının başlangıcında üniversitenin büyük bir bölümü yeni kampüse taşınırken üniversite, bu öğrenim döneminde 310 Türk 56 yabancı öğretim görevlisi ile 1893 Türk 167 yabancı öğrenciye eğitim vermiş^[48] ve lisans programından toplam 158 kişi, yüksek lisans programından toplam 59 kişi mezun etmiştir.^[45]

Daha çok yerleşke inşasının bitirilmesine yönelik yapılan çalışmalarla geçen 1963 yılında kütüphane binasının mimari projeleri şekillendirilmiş ve günümüzde hâlen kullanılmakta olan ODTÜ Kütüphanesi'nin mimarı Behruz Çinici konuyla ilgili araştırmalarına başlamıştır. 63-64 yıllarında yerleşkede tamamlanmış binaların toplam alanı 67.000 m²'nin üzerine çıkmıştır.^[45] 1964 yılına gelindiğinde hesaplayıcı, yazıcı, sıralayıcı ve veri giriş kartı hazırlama makinelerinden oluşan donanımıyla daha çok yönetsel bilgi işlemlerine destek olmak amacı ile rektörlüğe bağlı bir birim olarak ODTÜ Bilgisayar Merkezi kurulmuştur. Aynı yılın sonunda Bilgisayar Merkezi'nin akademik çalışmalara yardımcı olması için bir bilgisayar sisteminin kurulmasına karar verilmiş ve bunun için Amerika Birleşik Devletleri Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT)'den iki Türk öğretim üyesi Dr. Şenol Utku ve Dr. Cenap Oran ODTÜ'ye davet edilmiştir. Kurulan çalışma ekibi, o dönemde ABD'deki üniversitelerde yaygın olarak kullanılan IBM 1620 bilgisayar sisteminin kiralanmasına karar vermiş ve o yıl Fizik Bölümü'nde kurulan merkeze 1965'te IBM 1620 sistemi kurulmuştur.^[49] Bir taraftan da kütüphanenin zenginleşmesi için çabalar devam ederken 30 Haziran 1965'te Winston Churchill anısına İngiliz Hükûmeti'nin yaptığı bin ciltlik bir koleksiyon kütüphane arşivine katılmış ve 31 Aralık 1965'te kütüphane koleksiyonu toplamda 50 bin cilde ulaşmıştır.^[50] Aynı yıl kampüse koyulmak üzere açılan Atatürk Anıtı Yarışması sonucunda birinci olan Atatürk Anıtı ile ikinci olan Bilim Ağacı kampüse yerleştirilmiştir.^[51]

1967 yılında özellikle bilimsel projelere ağırlık verilen ODTÜ'de yıl içerisinde toplam 219 proje yürütülmüştür, bu dönemde yapılan projelerle TÜBİTAK'tan en çok ödül alan üniversite unvanı ODTÜ'ye gelmiştir. Ders yılı başında Türkiye'de ilk defa düzenlenen test yöntemiyle üniversite 1843 yeni öğrenci almış ve toplam öğrenci sayısı 5127'ye yükselmiştir. Ayrıca üniversitenin öğretim üyesi kadrosu %20 artarak 607'ye ulaşmış, Teorik Kimya Bölümü ile Hesap Bilimleri Bölümü kurulmuş ve Modern Biyoloji Opsiyonu başlatılmıştır. Merkezi Kütüphane'nin inşaatı tamamlanmış ve kütüphaneye 14.620 yeni kitap eklenmiştir. Kütüphanenin bilimsel dergi ve periyodik sayısı 1456'ya yükselmiştir.^[53]

1967'de rektör Kurdaş başkanlığında "Keban Baraj Gölü Altında Kalacak Tarihi Eserleri Kurtarma ve Değerlendirme Komitesi" kurulmuş^[41] ve 8 yıl sürecek olan Keban bölgesini arkeolojisi, tarihi, mimarisi, etnografyası, folkloru, müziği, dili ile bir bütün olarak inceleyecek bir projeye başlanmıştır.^[53] Bu kapsamda Keban Baraj Gölü altında kalacak arkeolojik varlıkların kurtarılmasına ağırlık verilmiştir.^[54]

Temmuz 1987'de görev süresi dolan rektör Gönlübol'un yerine Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ömer Saatçioğlu rektörlüğe atanmıştır.^[55] 1988'de Üniversite Senatosu, ODTÜ'nün kuruluş yasasının kabul tarihini esas alarak 27 Mayıs gününü ODTÜ Günü olarak belirlemiş ve bu günün her yıl bir törenle kutlanması yönünde karar almıştır. O tarihten itibaren 27 Mayıs'ın yer aldığı haftanın son iş günü ODTÜ Günü olarak kutlanmaktadır.^[56] 1989'da daha sonra gelenek hâline gelen Mezunlar Günü ilk kez düzenlenmiş, mezuniyetlerinin 30. yılını dolduran mezunlara plaket verilmiştir. Aynı sene içerisinde üniversitenin bilgisayar kapasitesi artırılarak kişisel bilgisayar sayısı bine ulaştırılmış, fiber optik bilgisayar ağı oluşturulmuş ve uluslararası ağlara bağlanılmıştır.^[57] 1987'de ön çalışmalarına başlanan Teknokent'te kurulacak teknoloji tabanlı firmalara destek olma gayesiyle 1990'da KOSGEB ile imzalanan işbirliği anlaşmasıyla Teknoloji Geliştirme Merkezi (TEKMER) açılmıştır.^[58]

7 Temmuz 1992'te çıkan yasa ile "YÖK tarafından yapılan rektör atamaları düzeni" kaldırılarak günümüzde hâlen uygulanan seçim sistemine başlanmıştır. Ömer Saatçioğlu'nun Eylül 1992'de görev süresinin sona ermesiyle birlikte yapılan ilk seçimlerde en çok oyu alan İnşaat Mühendisliği öğretim üyesi Prof. Dr. Süha Sevük rektör olarak atanmıştır.^[59] Aynı yıl, Türkiye'nin ilk CAD/CAM Laboratuvarı'nı içeren BİLTİR Merkezi, rektörlüğe bağlı birim olarak kurulmuştur.^[60] 12 Nisan 1993'te Ankara-Washington arasındaki 64 Kbps kapasiteli kiralık hat ile, ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı sistem salonundaki yönlendiriciler kullanılarak Türkiye'nin ilk internet bağlantısı gerçekleştirilmiş,^[61] Türkiye'nin ilk internet sayfaları .tr uzantılı olarak açılmıştır.^[62] 1994'te rektör Sevük'ün ve genel sekreter Mehmet Çalışkan'ın desteği ile kuruluş çalışmalarına başlanan Radyo ODTÜ,^[63] 1995'te 103.1 frekansıyla yayın hayatına başlamıştır.^[64] 25 Haziran 1996'da yapılan seçimde Süha Sevük tekrar rektör seçilmiştir.^[65]

1998'de ODTÜ Geliştirme Vakfı, Anadolu genelinde okul açma projesine başlamıştır. Öncelikli olarak Ankara, Denizli, Mersin ve Niğde'de kurulan okullar eğitime başlatılmış, okul sayısının 10-12'ye çıkarılması düşünülmüştür.^[66] 19 Kasım 1998'de Genelkurmay Başkanlığı ve Savunma Sanayii Başkanlığı ile imzalanan protokol sonucu MODSİM-LAB kurulmuştur. Yerleşkeye yapılan yeni binasında hizmete geçen laboratuvar 24 Haziran 1999'da "Araştırma ve Geliştirme Laboratuvarı" olarak devam etmiş ve ilerleyen yıllarda merkez statüsünü kazanarak ODTÜ-TSK MODSİMMER (Modelleme ve Simülasyon Uygulamaları Araştırma Merkezi) adını almıştır.^[67]

17 Ağustos 1999'da Türkiye'yi ciddi biçimde etkileyen ve yaklaşık 18 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan^[68] Marmara depremi sonrasında ODTÜ, kazazedeler için yardım köprüsü oluşturmuştur. Kriz masası kuran rektörlük, "ODTÜ Depreme Yardım Kampanyası" başlatmış, kampanya dahilinde yardım toplanırken afetzedeler için de ODTÜ yurtları kullanıma açılmıştır. İlköğretim, lise veya üniversite eğitimi gören öğrenciler için de "ODTÜ Deprem Bursu" kampanyası başlatılmıştır.^[69]

2000'in başında Bilkent, Boğaziçi, Çukurova, Dokuz Eylül, Ege, Gazi, Hacettepe, İTÜ, Koç, ODTÜ, Sabancı üniversitelerinin katılımıyla "Türkiye'deki akademisyen ve öğrencilerin küresel bilgi ağına en üst düzeyde erişimlerini gerçekleştirerek, eğitim ve araştırmaya kütüphanelerin desteğini arttırmak" için ANKOS (Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu) oluşturulmuştur.^[70] Yine aynı dönemde Bilgi İşlem Daire Başkanlığına ait tüm yazılım/donanım/gömülü yongalı sistemlerin listesi çıkartılmış ve envanterdeki tüm sistemlerin 2000 yılı uyumluluğu konusunda araştırmalar yapılmıştır.^[69] 7 Ağustos 2000'de Süha Sevük'ün görev süresinin dolmasıyla birlikte yapılan seçimle Kimya Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ural Akbulut rektör olmuştur. Türkiye'de ilk kez yapılan bir uygulamayla, IEEE 802.11b teknolojisiyle 11Mbps bant genişliğinde, kütüphane, Kültür ve Kongre Merkezi'nde (ODTÜ KKM) ve yerleşke içindeki çeşitli açık alanlarda kablosuz ağ erişimi hizmeti sağlanmıştır.^[71] Devlet Planlama Teşkilatı, 2001'de "Öğretim Üyesi Yetiştirme Projesi"'sini onaylamış ve bu sayede 14 milyon liralık bir kaynak sağlanmıştır.^[72] Aynı yıl ağustos ayında teknokentler ile ilgili yasal çerçeveyi tanımlayan "Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yasası" TBMM'den geçerek yasalaşmıştır.^[73] Böylece ODTÜ Teknokent, Türkiye'nin ilk yasal teknokenti olmuştur.^[16] Haziran 2002'de ayında, AB projelerinde güç birliği oluşturma amacıyla ODTÜ, Ankara Üniversitesi, İTÜ, Boğaziçi Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi ile birlikte "Üniversitelerarası Avrupa Birliği İnisiyatifi"ni kurmuştur. Avrupa Birliği İnisiyatifi, 6. Çerçeve programlarının 7 ana temasında toplam 12 çalıştay düzenlemiş ve ülke çapında ulusal ağlar oluşturmak için çalışmalara başlamıştır.^[74] Mühendislik, teknoloji ve bilişim alanlarındaki programları akredite eden Amerika merkezli kuruluş ABET'in yeni kriterlerine göre eşdeğerlik alan ilk Avrupa Üniversitesi olan ODTÜ,^[75] 2003'te aldığı eşdeğerliklerle Türkiye'de tüm mühendislik programları akredite olan^[76] iki üniversiteden biri olmuştur. 2000'li yılların başında kuruluş çalışmaları başlayan Kuzey Kıbrıs Kampüsü, 2003'te KKTC Cumhuriyet Meclisi tarafından çıkarılan kuruluş yasası ile beraber tüzel kişiliğine kavuşmuş ve eğitime başlamıştır.^[77] 8 Aralık 2004'te Eğitim, Ölçme, Moleküler Biyoloji ve Biyoteknoloji AR-GE Merkezleri olarak yapılandırılan Merkezî Laboratuvar'ın açılışı yapılmıştır.^[78] Yaygınlaştırılmış Ulusal ve Uluslararası Projeler (YUUP) kapsamında yapılan projeler için 2005'te DPT'den 5 milyon TL kaynak sağlanmış, 2004'te başlatılan İnsansız Hava Aracı, Akıllı Cam ve Kiral İlaç Hammaddesi YUUP projelerinde ürün ve patent aşamasına ulaşılmıştır.^[79] ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi de 2005'te hizmete girmiştir.

Üniversite bünyesinde 5 fakülte ve bu fakültelerde 37 bölüm vardır.^[85] Bunlar:

• Mimarlık Fakültesi ve bu fakülteye bağlı, Mimarlık, Şehir ve Bölge Planlama, Endüstriyel Tasarım bölümleri,
• Fen Edebiyat Fakültesi ve bu fakülteye bağlı Biyoloji, Kimya, Fizik, Matematik, Moleküler Biyoloji ve Genetik, Tarih, Felsefe, Psikoloji, Sosyoloji ve İstatistik bölümleri,
• İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ve bu fakülteye bağlı İşletme, Ekonomi, Uluslararası İlişkiler, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümleri,
• Eğitim Fakültesi ve bu fakülteye bağlı Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi, İlköğretim, Yabancı Diller Eğitimi, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi, Beden Eğitimi ve Spor, Eğitim Bilimleri bölümleri,
• Mühendislik Fakültesi ve bu fakülteye bağlı Havacılık ve Uzay Mühendisliği, Kimya Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği, Bilgisayar Mühendisliği, Elektrik-Elektronik Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği, Çevre Mühendisliği, Gıda Mühendisliği, Jeoloji Mühendisliği, Makine Mühendisliği, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği, Maden Mühendisliği, Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği, Mühendislik Bilimleri bölümleridir.^[85]

Üniversitenin Kuzey Kıbrıs Kampüsü'nde Kimya Mühendisliği, İnşaat Mühendisliği, Bilgisayar Mühendisliği, Elektrik-Elektronik Mühendisliği, Makine Mühendisliği, Havacılık ve Uzay Mühendisliği, Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği, İktisat, İşletme, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler, İngilizce Öğretmenliği, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği, Psikoloji, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık bölümleri vardır. Bu kampüsteki bölümlerle birlikte toplam bölüm sayısı 51'dir.^[85]

Bunlara ek olarak, Uygulamalı Matematik Enstitüsü, Enformatik Enstitüsü, Deniz Bilimleri Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü olmak üzere beş enstitü, bir Meslek Yüksekokulu, Yabancı Diller Yüksekokulu'nun altında; Temel İngilizce Bölümü, Modern Diller Bölümü ve Akademik Yazı Merkezi olmak üzere 3 bölüm ve Rektörlüğe bağlı olarak faaliyetlerini sürdüren, Türk Dili Bölümü ve Güzel Sanatlar ve Müzik Bölümü mevcuttur.^[85] Üniversitede toplamda 43 lisans, 106 yüksek lisans ve 67 doktora programı yürütülmektedir.^[1]

ODTÜ amblemi birbirine dönük iki ay ve bu ayların içindeki birbirine dönük iki yarım daireden oluşur. Amblemdeki renkler kırmızı ve beyazdır. Amblemdeki yarım daire ve ay şekilleri Orta Doğu ülkelerinin çoğunun bayraklarında bulunan ayları temsil eder. İç içe iki daireyse doğu-batı uygarlıkları ile bunların ilişkisini yansıtmaktadır.^[87]

Eşit çaplı iki dairenin merkezleri arasındaki uzaklık daire çapının beşte biridir (D/5). Renkli basımda bayrak kırmızısı kullanılır ve karşıdan bakıldığında içi dolu kırmızı ay solda bulunur.^[87]

ODTÜ'de akademik yıl iki yarıyıldan oluşmaktadır. Genelde eylül ayının son haftasında başlayan akademik yılın birinci dönemi ocak ayının ortasında tamamlanır ve ikinci dönem de şubat ayının ortasında başlayıp haziran ayının ortasında sona erer. Ayrıca üniversitede dönem derslerini içeren Yaz Okulu ve uluslararası öğrencilere hitap eden dersler içeren Uluslararası Yaz Okulu da bulunmaktadır.^[6]

ODTÜ her yıl yüz binlerce^[88] lise son sınıf öğrencisi ve mezununun Türkiye'deki devlet ve vakıf^[3] üniversitelerine girebilmek adına girdiği Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi sınav sonuçlarına göre önlisans ve lisans düzeyinde öğrenci kabul etmektedir. Bu sınavda dereceye girenlerin birçoğu eğitim yaşamlarını ODTÜ'de sürdürmeye karar vermiştir.^[89] ODTÜ'de öğrenim görme talebi çok yüksek olduğundan, üniversitenin birçok bölümü sınava giren yaklaşık iki buçuk milyon öğrenciden yalnızca en üstteki yüzde üçlük dilime girebilenleri kabul etmektedir.^[6] ODTÜ 2015 yılı kontenjanlarında 2861 öğrenci alacağını ilan etmiştir.^[90]

ODTÜ'ye giren öğrenciler, üniversitenin öğretim dilinin İngilizce olmasından dolayı, üniversite hayatının ilk eğitim döneminin başında İngilizce yeterlilik sınavına girmek zorundadır.^[91] Üniversite tarafından yapılan İngilizcede yeterlilik sınavından 59.50 ve üzeri not alanlar bölümlerine geçmeye hak kazanırken, sınavda geçersiz not alan öğrenciler İngilizce hazırlık programına alınırlar. Yine üniversite belirli koşulları sağlaması koşuluyla üniversite dışındaki TOEFL veya benzeri sınavlardan alınan notlarla, öğrencilerin bölümlerine geçmesine olanak tanımaktadır.^[91]

Üniversitede 1.115 öğretim üyesi, 324 öğretim görevlisi ve 1.259 araştırma görevlisi ile^[1] 2014-2015 dönemi verilerine göre 8.112'si lisansüstü olmak üzere 27.455 öğrenciye eğitim verilmektedir, 4.720 yüksek lisans, 3.168 doktora öğrencisi bulunmaktadır.^[92] ODTÜ mezunlarının %40'tan fazlası yüksek lisansa devam etmektedir.^[6] 2014 yerleştirme sonuçlarına göre ilk 100'e giren öğrencilerden 8, ilk binden 178, ilk bin ile 2 bin aralığından 150, ilk 2 bin ile 5 bin aralığından 445 ve 5 bin ile 10 bin aralığından 480 öğrenci ve ayrıca 74 okul birincisi ODTÜ'yü tercih etmiştir.^[93] Üniversitede eğitim gören yabancı uyruklu öğrenci sayısı 2014 verilerine göre 3166'dir.^[94]

Üniversite 2007 yılında TÜBİTAK projelerine 85 milyon TL civarında kaynak ayırmış ve Türkiye'deki üniversiteler arasında birinci olmuştur. ODTÜ'nün ardından en çok payı ayıran İstanbul Teknik Üniversitesi'nin projelere ayırdığı kaynak ise yaklaşık 20 milyon TL'dir. Üniversite, 2004-2008 yılları arasında TÜBİTAK tarafından desteklenen projelere 84.4 milyon TL harcamıştır. Bu oranla 2004-2008 yılları arasında öğretim elemanı başına düşen TÜBİTAK proje bütçesi 1.161.000 TL olmuştur.^[95]

ODTÜ, YÖK'ün 2010 verilerine göre yayımlanan makale sayısı sıralamasında 6. sırada yer almaktadır.^[96] Ayrıca aynı verilere göre öğretim üyesi başına düşen makale sayısında 1.26 oran ile ilk 50'de bulunan üniversiteler arasında birinci sırada yer alırken tıp fakültesi olmayan üniversiteler arasında da birinci durumdadır. TÜBİTAK'ın üniversiteleri girişimcilik ve yenilikçilik performanslarına göre sıraladığı "Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi" 'ne göre ODTÜ, 2014 yılında 83,09 puanla birinci olmuştur.^[97]

ODTÜ'lü bilim insanları; COST, EUREKA, NASA, NATO, NSF, BM, Dünya Bankası, Jean Monnet, Erasmus Mundus, Leonardo ve SOCRATES gibi pek çok kuruluş ve projede etkin rol oynamıştır. Avrupa Birliği destekli gerçekleştirilen Araştırma ve Teknolojik Geliştirme Çerçeve Programı kapsamında 59 FP6 araştırma projesinde yer alan ODTÜ, şu ana kadar bunlardan 48'ini tamamlamıştır. Öte yandan 32 FP7 araştırma projesi hâlen sürdürülmektedir.^[10]

2010'dan bu yana Avrupa ve Amerika üniversiteleriyle lisans ve önlisans düzeyinde 19 ortak diploma programı yürüten ODTÜ; uluslararası eğitim ve değişimle ilgili EUA, EAIE, IIE, GE3, SEFI ve CIEE gibi birçok dernek ve ağa üyedir.^[10] Ayrıca ODTÜ, AIESEC ve IAESTE^[135] programları sayesinde öğrencilerine yurtdışı staj imkânı sunmaktadır.

Yükseköğretim kurumlarının uygulamalı bilim, mühendislik, teknoloji ve bilişim alanlarındaki programlarını akredite eden Amerika merkezli sivil toplum kuruluşu ABET akreditasyon sistemine başvuruda bulunan ilk Türk üniversitesi olan ODTÜ, bu başvuru ile ABET akreditasyonun Türkiye'de tanınmasına vesile olmuştur.^[136] Mühendislik fakültesindeki 13 programın tamamı akredite edilmiş^[76] ve ODTÜ, böylece Türkiye'de tüm mühendislik programları akredite olan iki üniversiteden biri olmuştur.

ODTÜ, dünyanın prestijli bir üniversite sıralaması olan Times Higher Education'da 2014 listesinde 85. sırada yer alarak Türkiye'nin en iyi üniversitesi seçilmiştir.^[17] Aynı zamanda ODTÜ, bu dereceyle dünya üniversite sıralamasında ilk 100'e girebilen tek Türk üniversitesi olmuştur.^[18] İngiltere merkezli Quacpuarelli Symonds (QS) tarafından hazırlanan dünya üniversiteler sıralamasında da toplamda 10 alanda listede yer almıştır.^[92][137]

Üniversite, 1966 yılında Türkiye'de merkezî bilgisayar sistemi kuran ilk üniversite olmuş, 1968 yılında kampüs içi kazı bulgularını sergileyen arkeoloji müzesi açmış ve 1987'de Türkiye'de teknopark girişiminin başlatılması, 1993'te ilk kez Türkiye'nin İnternet bağlantısının yapılması gibi birçok yeniliği gerçekleştirmiştir.^[16] Türkiye'nin İnternet Ülke Alan Kodu olan .tr, 1991 yılından beri ODTÜ tarafından yönetilen nic.tr kurumunca verilmektedir.^[138][139] .tr alan adı işlemlerinin politika ve prosedürleri, 1991-1998 yılları arasında ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığınca oluşturulmuş ve uygulanmıştır. Nic.tr yönetimi, ODTÜ Enformatik Enstitüsü binasını kullanmaktadır.^[140]

Türkiye'nin ilk bilim ve araştırma parkı olan ODTÜ-Teknokent^[16] için çalışmalara 1980'li yılların sonunda başlanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık başta olmak üzere dünya örnekleri incelenmiş, konunun önemine yönelik kamuoyu oluşturulmaya çalışılmıştır. 1996 yılında Dünya Bankası-TTGV işbirliği ile uluslararası bir konsorsiyuma hazırlatılan fizibilite çalışması, ODTÜ'yü, üniversitenin araştırma gücü, sanayi ile işbirliği potansiyeli ve yerleşkenin konumu gibi faktörler ile Ankara'da kurulacak bir bilim parkı için uygun görmüştür. 2001'de Türkiye'deki teknokentler ile ilgili yasal çerçeveyi tanımlayan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yasası Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilmiştir. Bu yasa ile Türkiye'de üniversiteler önceliğinde bilim ve araştırma parklarının kurulması teşvik edilmiş ve bu amaçla başta vergisel muafiyetler olmak üzere çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.^[141] 26 Ocak 2008 tarihinde ODTÜ'de bit çarpışma laboratuvarı açılmıştır. Türkiye'nin bu alandaki ilk laboratuvarı niteliğinde olan ODTÜ - BİLTİR Merkezi, akademik çalışmaların yanı sıra otomotiv sanayinin Ar-Ge çalışmalarında da test ve mühendislik hizmetleri sunmaktadır.^[142][143]

%60'tan fazlası Teknokent'te kurulmuş şirketlerden oluşan 300'ün üzerindeki şirket sayısına, %90'ı yüksek öğrenim mezunu olan 5 binden fazla personele ve Ar-Ge faaliyetlerinin yürütüldüğü 120.000 m² kapalı alana sahip olan Teknokent'te faaliyet gösteren şirketlerin %51'i yazılım-bilişim, %19'u elektronik, %15'i makine ve tasarım, %6'sı medikal teknolojiler, %6'sı enerji ve çevre, kalan %3'ü ise ileri malzeme, tarım, gıda, uzay-havacılık, otomotiv gibi diğer alanlarda Ar-Ge çalışması yürütmektedir.^[144] Yıllık ciro büyüklüğü yaklaşık 550 milyon TL olan Teknokent^[145] içinde yer alan şirketlerin bugüne kadar Ar-Ge'den elde ettiği gelir ve devlet ekonomisine kattıkları değer 4,7 milyar TL'i aşmış olmakla birlikte, bu çalışmalardan elde edilen ihracat geliri ise 660 milyon ABD dolarından fazladır.^[146] Ayrıca ODTÜ Teknokent, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri 2011, 2012 ve 2013 Performans Endeks çalışmalarında üst üste üç kere birinci olarak Türkiye'nin en başarılı teknokenti seçilmiştir.^{[146][147][148]}

ODTÜ'nün ana yerleşkesi Ankara-Eskişehir yolu üzerinde bulunmaktadır. Yerleşke alanı 4.500 hektar (45,76 km²), orman alanı 3.043 hektar (30,40 km²) büyüklüğündedir ve Ankara şehir merkezinden 20 km uzaktaki Eymir Gölü'nü de içine almaktadır.^[149] ODTÜ'nün ana yerleşkesinden ve şehirdeki belli merkezlerden göle otobüs seferleri yapılmaktadır.^[6] Yerleşkeyle kent merkezi arasında ulaşım; dolmuş, özel halk otobüsü, EGO otobüsleri ve Ankara Metrosu'nun 13 Mart 2014'te açılışı yapılan M2 hattı^[150] ile sağlanmaktadır. Ayrıca belli saatlerde yerleşke içi ring servisleri de yapılmaktadır.^[91]

ODTÜ kampüsünün en önemli özelliği, bu kampüsün tasarlanması projesinin Türkiye mimarlık tarihinde gerçekleştirilen ilk planlı ve geniş kapsamlı uygulama olmasıdır.^[20] 1961 yılından itibaren ilk kampüs binalarının çoğunluğu Behruz Çinici ve Altuğ Çinici'nin tarafından tasarlanmıştır.^[151] Binaların çoğunluğu Brütalist bir eğilim sonucu çıplak beton tekniği ile inşa edilmekle birlikte^[152] ilk tasarlanan ve inşa edilen yapıların başında Kapalı ve Açık Yüzme Havuzları (1961), Kreş (1961), Teleskop Binası (1961), Öğrenci Merkezi (1961), Bilgisayar Mühendisliği Binası (1980), Mühendislik Fakültesi Laboratuvarları (1980), Fen - Edebiyat Fakültesi (1980), İdari İlimler Fakültesi (1980) ve Mimarlık Fakültesi (1980) gelmektedir.^[153] Kampüsün diğer bir önemli özelliği de Türkiye'de ilk defa bütün altyapı hizmetlerinin (elektrik, ısınma, iletişim, su) toprak altından verildiği bir mekân olmasıdır.^[43] Altyapı hizmetlerinin hepsi, kazılan 12 km'lik bir tünel aracılığıyla sağlanmıştır. Türkiye'nin ilk üniversite yerleşkesi olan yerleşke,^[154] Meltem Cansever tarafından Türkiye'nin Kültür Mirası 100 Mimari Şaheser arasında gösterilmiştir.^[155] Yerleşke aynı zamanda TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası'nın 50. kuruluş yılında yayınlanan ve odanın kuruluşundan itibaren 50 yıl içerisinde ülkede toprakları üzerinde yapılmış 50 seçkin inşaat projesinin bir jüri tarafından belirlendiği 50 Yılda 50 Eser listesinde de yer almıştır.^[156]

Kültür ve Kongre Merkezi bahçesi.

 

ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi'nin girişinden bir görüntü.

Yerleşke, 1960'lı yıllarda dönemin rektörü M. Kemal Kurdaş'ın ve öğrencilerin çabalarıyla düzenlenen ağaç bayramlarıyla ağaçlandırılmaya başlanır.^[157] O dönemden günümüze kadar karaçam, sarıçam, Toros sediri, meşe, kavak, badem gibi kurak koşullara uygun yaklaşık 10 milyon ibreli ve 23 milyon yapraklı ağaç yerleşkeye dikilmiştir.^[158] 1995'te 3043 hektarlık ODTÜ Ormanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Doğal ve Arkeolojik SİT Alanı olarak ilan edilmiştir.^[159] Yerleşke günümüzde Ankara'nın en geniş yeşil alanıdır. Zamanla oluşturulan bu doğal çevre kurt, tilki, keklik, tavşan, yılan, kaplumbağa gibi birçok hayvana, 140'tan fazla kuş türüne ve tatlı suda yaşayan birçok balık türüne ev sahipliği yapmaktadır.^[158] ODTÜ Ağaçlandırma Projesi, 1995'te "Ekolojik değerleri hızla bozulan dünyamızda yaratmış olduğu artı değerler" nedeniyle Ağa Han Mimarlık Ödülü'nün "yenilikçi kavramlar" kategorisinde ödül kazanmıştır.^[160]

Yerleşke sınırlarında bulunan Eymir Gölü'nün çevresi de yapılan ağaç bayramlarında ağaçlandırılmıştır. Günümüzde üniversitenin su gereksinimi, Eymir Gölü çevresindeki derin su kaynaklarından sağlanmaktadır.^[12]

ODTÜ Kütüphanesi, Ekim 1957'de küçük bir birikimle açılmıştır. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nden Natelle Isley 1958'de Kütüphane Müdürü olarak atanmıştır. Amerikan ve İngiliz hükûmetlerinin bağışları ile kütüphanenin koleksiyonu gelişmiş, BM tarafından kütüphaneye önemli maddî yardımlar olmuştur.^[161] Bugünkü yerleşkeye 15 Eylül 1963'te taşınan ODTÜ Kütüphanesi; 2015 yılı verilerine göre 489.000 basılı kitap, 200.120 elektronik kitap, 183.259 ciltli dergi, 1.127 basılı dergi aboneliği, 53.824 elektronik dergi aboneliği, 19.300 yüksek lisans ve doktora tezi ile büyük bir koleksiyona sahiptir.^[162][163]

Üniversite, ODTÜ Müzesi olarak da bilinen ODTÜ Arkeoloji Müzesi, ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi ve ODTÜ Jeoloji Müzesi adlarında üç müzeye sahiptir. Bunlardan ODTÜ Arkeoloji Müzesi, 1962-1968 yılları arasında ODTÜ arazisinde ve Ankara yakınlarında ODTÜ'nün katkılarıyla yapılan kazılarda elde edilen buluntuların korunması ve sergilenmesi amacıyla 1969'da kurulmuştur.^[42] Türkiye'nin ilk üniversite müzesi olma özelliği taşıyan^[54] ve idari olarak üniversite rektörlüğüne bağlı olan müze, her yıl Kültür Bakanlığı tarafından denetlenmektedir. Müzenin üç sergi alanı bulunmaktadır. Birinci katta, etnografik eserlerle Frig nekropolü buluntuları, asma katta ise Yalıncak ve Koçumbeli buluntuları sergilenmektedir. Müze giriş katı ise, sergi salonu, yönetim birimleri, saklama odaları ve servis alanlarına ayrılmıştır.^[54]

Üniversiteye bağlı diğer bir müze, 2003 yılında kurulan ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi'dir.^[164] Müzenin amacı M.Ö. 7000 yılından beri Anadolu'da gelişen teknolojinin tarihini belgelemek ve günümüz teknolojisini sergilemektir.^[164] Eski başbakanlardan Bülent Ecevit, ilkokul öğrenciliğinden bu yana yaklaşık 70 yıldır kullandığı Erika marka tarihî daktilosunu Ekim 2003'te ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi'ne armağan etmiştir.^[165]

Jeoloji Mühendisliği Bölümü binasında bulunan ODTÜ Jeoloji Müzesi'nde ise çeşitli mineral, kayaç ve fosil örnekleri sergilenmektedir.^[166]

Yerleşkede onlarca büst, heykel ve anıt bulunmaktadır. Bunların en ünlüleri 1965 yılında yerleşkeye konulmak üzere açılan Atatürk Anıtı Yarışmasında sonucu ilk ikide yer alan projeler olan ve bugün Fizik Bölümü'nün karşısında bulunan Atatürk Anıtı ile A1 Girişi önünde bulunan Bilim Ağacı'dır.^[51] Bunların dışında Devrim Stadyumu'nun önünde bulunan C Heykeli, Üçlü Amfide bulunan Soyut Heykel gibi heykellerin^[167] yanı sıra Albert Einstein,^[168] Mimar Sinan^[169] gibi birçok ünlü isme ait büst de yerleşke alanı içinde bulunmaktadır.

1973'te ODTÜ Mütevelli Heyeti, gerek Ortadoğu'da bölgesel bir üniversite olma vizyonu, gerekse Ankara'da oluşturulan birikimin ülkenin kalanına yayılmasını sağlamak amacıyla, Gaziantep, Mersin ve Antalya'da dış yerleşkeler kurma kararı almıştır. 1973'te içerisindeki Mühendislik Fakültesi ile birlikte kurulan Gaziantep Yerleşkesi, 7 Haziran 1987'de Gaziantep Üniversitesi'ne dönüşmüştür.^[170] 1981'de ODTÜ Mütevelli Heyeti aldığı bir kararla, Mühendislik Fakültesi'nin yanı sıra, Gaziantep'te ODTÜ'ye bağlı bir Tıp Fakültesi kurulması ^[171] ve 1879'dan beri Gaziantep'te faaliyet gösteren, zamanında tıp eğitimi de verilen Amerikan Hastanesi'nin^[172] bu amaçla devralınması için gerekli girişimleri başlatmış, fakülteye dekan da atanmış, ama bürokratik engeller sebebiyle bu karar hayata geçirilememiştir.^[173] 1975'te Mersin'in Erdemli ilçesine kurulan yerleşkede Deniz Bilimleri Enstitüsü yer almaktadır. Bu yerleşkeye de Mühendislik Fakültesi kurulması çalışmalarına başlanmışsa da o yılların koşulları altında gerçekleştirilememiştir.^[174] Antalya Yerleşkesi ise yalnızca fikirde kalmış, hayata geçirilememiştir.^[175] 2003'te Kuzey Kıbrıs Yerleşkesi'nin açılmasıyla ODTÜ, ülke dışında yerleşke kuran ilk Türk üniversitesi olmuştur.^[75]

ODTÜ Üniversite Konseyi Aralık 1974'teki toplantısında ODTÜ Rektörlüğüne bağlı bir Deniz Bilimleri Bölümü'nün kurulmasını Üniversite Rektörlüğüne önerme kararı almış ve bu karar doğrultusunda ODTÜ Mütevelli Heyeti, 21 Aralık 1974 tarih ve 1974/22 sayılı toplantısında "uzun süreden beri etütleri tamamlanmış ve ülkemiz için kurulmasında büyük yararlar bulunacağı saptanmış olan Deniz Bilimleri Bölümü’nün şimdilik Ankara Kampusunda Rektörlüğe bağlı olarak kurulmasına; güney sahilinde daimi bir yer temin edilip gerekli tesisler tamamlandıktan sonra o kampusa taşınmasına" oy birliği ile karar vermiştir.^[176] Bu kararın ardından yasal ve akademik işlemler tamamlanarak Deniz Bilimleri Bölümü (DBB) kurulmuştur. 1975'te kuruluş çalışmaları hız kazanmış ve DBB, geçici çalışma yeri olarak tahsis edilen Teorik Kimya Bölümü zemin katında faaliyete geçmiş ve eğitime başlamıştır. Ayrıca bilimsel araştırmalar için Kimya Bölümü'ne ait binadaki yeterli donanıma sahip üç laboratuvar da DBB'ye tahsis edilmiştir. Aynı yıl yapılan ön araştırmaların ardından ülkenin güney kıyılarında yer seçimi yapılmış ve Erdemli İlçesi Limonlu Bucağı Kuşçarpacağı Mevkiindeki Yol Su Elektrik (YSE) İdaresine ait tesisler ve çevresindeki arazi tapulu kısmı tapu devri yolu ile, tapusuz (hali-orman) arazi ise 99 yıllığına kullanılmak üzere ODTÜ'ye verilmiştir.^[176] Mart 1977'de Erdemli yerleşkesinin bugünkü arazisinin tamamının üniversiteye kesin devri yapılmıştır. Böylelikle hızla yeni kampüsüne geçen Deniz Bilimleri Bölümü, yalnızca lisansüstü düzeyde eğitim-öğretim yapması ve etkinliklerinin araştırma ağırlıklı oluşuyla daha çok bir "Araştırma Enstitüsü" işlevini andırdığı için ilerleyen dönemde isim değişikliğine giderek "ODTÜ Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü" (ODTÜ-DBE) ismini almıştır.^[176] Mersin şehir merkezinin 45 km batısında Doğu Akdeniz kıyısında yer alan kampüs,^[177] ODTÜ'nün Ankara dışında, 1973 yılında kurulan ve daha sonra ayrı bir üniversiteye dönüşen Gaziantep Yerleşkesi'nin ardından ikinci dış yerleşke olma özelliğini taşımaktadır. 660 bin m²den oluşan limon ağaçlarıyla çevrili kampüste yaklaşık olarak 700 m² laboratuvar alanı vardır.

ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Güzelyurt ilçesi'nde kurulmuş bir kampüstür. Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin daveti üzerine, her iki ülkenin hükûmetleri ve ODTÜ Rektörlüğü arasında 2000 yılında imzalanan üçlü-protokol ile başlatılan bir yükseköğretim projesidir. Bu üçlü-protokol, 2001 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi ve KKTC Cumhuriyet Meclisi'nde onaylanarak uluslararası anlaşma statüsü almış ve 2003 yılında KKTC Cumhuriyet Meclisince çıkarılan kuruluş yasası ile de ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü özel tüzel kişilik kazanmıştır. ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü, akademik ve idari bakımdan bütünüyle ODTÜ Senatosu, ODTÜ Yönetim Kurulu ve ODTÜ Rektörlüğüne bağlı bir yapı içinde faaliyet göstermektedir.^[178]

ODTÜ'de genel itibarıyla öğrenci yaşamı yıl boyunca yapılan sanat etkinlikleri, sergiler, müzik etkinlikleri, çeşitli sosyal ve akademik faaliyetlerin yanı sıra sıklıkla yapılan siyasi protestolardan oluşmaktadır. Üniversite, eski Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek^[179] ve çeşitli medya organları tarafından solun kalesi olarak tanımlanmıştır.^{[180][181][182][183]} Kültür-sanat etkinliklerinin birçoğu ODTÜ Kültür Kongre Merkezi'nde (ODTÜ KKM) gerçekleştirilirken^[6] beş gün boyunca süren geleneksel Uluslararası Bahar Şenliği, mayıs ayında kampüs içerisinde stadyum da dahil olmak üzere çeşitli mekânlarda düzenlenir.^[184]

ODTÜ'de insanlar birbirine hitap ederken hocam kelimesini kullanır. Otobüs şoföründen öğretim üyesine kadar herkes birbirine hocam diye hitap eder.^[185] Bunun kaynağı hakkında farklı hikâyeler türetilmiştir.^[186]

Üniversitenin ana yerleşkesinde 7000 öğrenci kapasiteli yerleşimler, alışveriş için çarşı, bankalar, postane ve yiyecek-içecek alınabilecek yerler vardır. Ayrıca öğrencilerin spor etkinliklerini yürütebilmesi için kapalı spor salonları, tenis kortları, futbol sahaları, koşu yolları, olimpik kapalı yüzme havuzu, açık yüzme havuzu gibi yapılar da bulunmaktadır. Yerleşke alanı içerisinde kablolu ve kablosuz internet erişimi vardır. Yerleşke dışında, yerleşkeye 30 km uzaklıkta olan ODTÜ'nün Elmadağ yapıları ve Bursa Uludağ'da, yazın tırmanma ve dağcılık sporunun, kışın ise kayak etkinliklerinin yapılabileceği yapılar bulunmaktadır.^[6]

Kampüste kültürel ve toplumsal alanlarda projeler üreten 97 öğrenci topluluğu vardır. Sağlık, Kültür ve Spor Dairesi Başkanlığına bağlı olarak çalışmalarını sürdüren Kültür İşleri Müdürlüğü ile Spor Müdürlüğü altında faaliyet gösteren öğrenci toplulukları^[187] her yıl konserler, sergiler, gösteriler, film gösterimleri, festivaller, şenlikler, kültür haftaları ile konferans, sempozyum, kongre, seminer, panel ve gezileri içeren Arkeoloji Haftası, Çağrı Haftası, Sinema Günleri, Toplam Kalite Yönetimi Seminerleri, Role Playing Oyunları Turnuvası, Uluslararası Bahar Şenliği, ODTÜ Kitap Fuarı, Uluslararası Çağdaş Dans Festivali, Uluslararası Klasik Gitar Festivali, Kampüs Gelişim Günleri, Bilimkurgu ve Fantezi Şenliği, Dünya Uzay Partisi-Yuri Gecesi, ODTÜ ARGE Günleri, Robot Günleri, Tiyatro Şenliği, Rock Şenliği gibi etkinlikler düzenler.

Kültür İşleri Müdürlüğü'ne bağlı topluluklar

Spor Müdürlüğü'ne bağlı topluluklar

ODTÜ yerleşkesi içinde toplam 19 yurt binası bulunmaktadır. Bunlardan; 2,4,6,8,9, İsa Demiray yurdu ve Faik Hızıroğlu Konukevi'nde erkek; 1,3,5,7, Faika Demiray yurdu ile Öğrenci Konukevi 1 ve Osman Yazıcı Konukevi yurtlarında kız; Refika Aksoy yurdu, 19. Yurt ile Öğrenci Konukevi 2 de ayrı bloklarda kız ve erkek öğrenciler kalmaktadır.^[188] Yurtlar, "Demiray Yurtları" ve "Doğu Yurtlar Bölgesi" olmak üzere iki bölgede kümelenmiştir. Sosyal tesisler ve Çarşı'ya yakın olan Doğu Yurtlar Bölgesi'nde yer almaktadır.^[91] Yurtlara ailesi Ankara dışında ikamet eden öğrenciler başvurabilmektedir.^[189]

Çeşitli spor olanaklarının bulunduğu üniversitede öğrenciler spor etkinliklerine farklı düzeylerde katılabilirler. Etkin sporcular ya da ilgilendikleri spor dallarında kendini geliştirmek isteyen öğrenciler, 37 okul takımından^[187] herhangi birinde danışman desteğiyle, çalıştırıcı gözetiminde çalışabilir. Ayrıca, öğrenciler spor etkinliklerine bireysel olarak da katılabilir. ODTÜ arazisinin içerisinde bulunan Eymir Gölü ve çevresi, öğrencilerin kürek, balık avlama, piknik yapma gibi etkinlikleri için uygun bir ortam oluşturmaktadır. Öğrenciler yerleşkeye 30 km. uzaklıktaki Elmadağ ODTÜ Kayak Tesisleri'nden ve Uludağ Eğitim, Spor ve Dinlenme Tesisleri'nden de yararlanabilmektedir.^[190]

Spor Müdürlüğü'ne bağlı takımlar

İlki 2002 yılında gerçekleştirilen Uluslararası Robot Günleri, geleneksel bir boyut almıştır.^[191] Türkiye'nin ilk uluslararası robot yarışmasına ev sahipliği yapan organizasyonda 8 farklı dalda yarışmalar düzenlenmektedir.^[192] Yarışmaların yanı sıra Robot Günleri boyunca çeşitli seminerler ve gösteriler yapılmaktadır. Türkiye'de kurulmuş ilk robot topluluğu olan ODTÜ Robot Topluluğu^[193] tarafından düzenlenen organizasyon, robotları ve robot teknolojilerini toplum kesimlerine tanıtmak, işlevleri ve kullanım alanları hakkında bilgiler sunmak, robotlara ilgi duyanlar arasında köprüler kurulmasını sağlamak gibi çeşitli amaçlara sahiptir.^[194]

Ayrıca bakınız: Orta Doğu Teknik Üniversitesi mezunları

50 yılı aşkın süredir eğitim öğretime devam eden ODTÜ, birçok önemli mezun vermiştir. Üniversite mezunları arasında müzisyenler, diplomatlar, CEO'lar, yazarlar ve daha birçok meslek dalından kişiler bulunur. ODTÜ'ye Türk iş dünyasına yetiştirdiği liderlerden dolayı CNBC-e Business dergisi tarafından CEO Fabrikası yakıştırması yapılmıştır.^[195] Ayrıca insan kaynakları danışmanlık firması Data Expert'in 3850 üst düzey yönetici üzerinde yaptığı araştırma sonucunda Türkiye'deki üst düzey yöneticilerin yüzde 14'ünün ODTÜ mezunu olduğu tespit edilmiş ve ODTÜ, bu oranla birinci sırada yer almıştır.^[196] Üniversitenin mezunları ODTÜ'yle bağlarını korumak ve birbirleriyle dayanışmalarını sürdürmek için mezun dernekleri çatısı altında toplanmışlardır. Günümüzde 15'i yurt içinde ve 21'i yurt dışında olmak üzere toplam 36 mezun derneği faaliyet göstermektedir. Önemli mezunlarından bazıları şu kişilerdir:

• Adnan Bali - İş Bankası Genel Müdürü
• Alev Alatlı^[197] - Yazar, eğitimci
• Ali Babacan^[198] - Demokrasi ve Atılım Partisi Kurucu Genel Başkanı, Eski Dışişleri & Ekonomi Bakanı ve Eski Başbakan Yardımcısı
• Buket Uzuner^[199] - Yazar
• Can Dündar^[200] - Gazeteci
• Cenk Alper^[201] - Sabancı Holding CEO'su
• Cevdet Yılmaz^[202] - Eski Kalkınma Bakanı ve Eski Başbakan Yardımcısı
• Cüneyd Düzyol^[203] - Eski Kalkınma Bakanı
• Derya Köroğlu^[204] - Müzisyen, Yeni Türkü solisti
• Elif Şafak^[205] - Yazar
• Emin Çölaşan^[206] - Gazeteci
• Erdem Başçı^[207] Eski Merkez Bankası Başkanı
• Ersin Özince - İş Bankası Eski Yönetim Kurulu Başkanı ve Eski Genel Müdürü, Türkiye Bankalar Birliği Eski Yönetim Kurulu Başkanı
• Fikri Işık^[208] - Eski Millî Savunma Bakanı
• Hammad Husain^[209] - Ödüllü mimar, Hammadu Husain Architects yöneticisi
• Haydar Ergülen^[210] - Şair, yazar
• Kürşad Tüzmen^[211] - Eski Devlet Bakanı
• Mehmet Ali Talat^[212] - Eski Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
• Mehmet Gürcan Karakaş^[213] - TOGG CEO'su
• Mustafa Varank^[214] - Eski Sanayi ve Teknoloji Bakanı
• Mustafa Akıncı^[215] - Eski Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
• Nabi Avcı^[216] - Eski Kültür ve Turizm Bakanı
• Süreyya Serdengeçti^[217] - Eski Merkez Bankası Başkanı
• Yasemin Dalkılıç^[218] - Serbest dalış rekortmeni

• Behram Kurşunoğlu - Fizik (1956-1958)
• Cahit Arf ^[219] - Matematik (1967-1980)
• Erdal İnönü - Fizik (1960-1974 - akademisyen, 1970-1971 - rektör)
• Feza Gürsey - Matematik, Fizik (1961-1974)
• Hakkı Ögelman - Fizik (1970-1977)
• Halil Berktay - Tarih (1991-1993)
• Halim Doğrusöz^[220] - Endüstri Mühendisliği (1966-1989)
• Johann Otto von Spreckelsen - Mimarlık
• Kemal Derviş - İktisat (1973-1976)
• Kemal Karpat - Tarih (1958-1959, 1968-1971)
• Muhan Soysal^[221] - İşletme
• Oktay Sinanoğlu - Kimya (1962-1964)
• Ordal Demokan - Fizik (1970-1978, 1984-2004)
• Ulus Baker - Sosyoloji
• Dilhan Eryurt Ezer - Astrofizik

• Prof. Dr. Turhan Feyzioğlu (17 Ağustos 1960 - 8 Şubat 1961)
• Prof. Dr. Seha Meray (23 Şubat 1961 - 5 Ağustos 1961)
• Kemal Kurdaş (20 Kasım 1961 - 30 Kasım 1969)
• Prof. Dr. Erdal İnönü (11 Eylül 1970 - 9 Mart 1971)
• Şefik Erensü (4 Haziran 1971 - 23 Mart 1972)
• Prof. Dr. İsmet Ordemir (1 Nisan 1972 - 1 Nisan 1974)
• Prof. Dr. Tarık Somer (1 Nisan 1974 - 4 Nisan 1976)
• Prof. Dr. Ilgaz Alyanak (5 Nisan 1976 - 12 Şubat 1977)
• Prof. Dr. Hasan Tan (14 Şubat 1977 - 5 Ekim 1977)
• Prof. Dr. Nuri Saryal (5 Ekim 1977 - 25 Haziran 1979)
• Prof. Dr. Mehmet Kıcıman (25 Haziran 1979 - 31 Temmuz 1982)
• Prof. Dr. Mehmet Gönlübol (1 Ağustos 1982 - 31 Temmuz 1987)
• Prof. Dr. Ömer Saatçioğlu (1 Ağustos 1987 - 19 Ağustos 1992)
• Prof. Dr. Suha Sevük (20 Ağustos 1992 - 6 Ağustos 2000)
• Prof. Dr. Ural Akbulut (7 Ağustos 2000 - 5 Ağustos 2008)
• Prof. Dr. Ahmet Acar (6 Ağustos 2008 - 28 Temmuz 2016)
• Prof. Dr. Mustafa Verşan Kök (28 Temmuz 2016 - 16 Ağustos 2024)
• Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil (16 Ağustos - görevde)

1968-1969 öğretim yılı 1 Ekim 1968'de düzenlenen bir törenle açılmıştır. Mimarlık Fakültesi öğrencileri, açılışın ardından iki gün sonra 3 Ekim'de halka dönük üniversite reformu isteğiyle boykot yapma kararı alarak derslere girmemiştir.^[222] Boykot, ertesi günlerde İdari İlimler Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi ve Makine Fakültesi öğrencilerinin de katılmasıyla büyümüştür.^[223] Bu dönemde üniversitede forum geleneği oluşmaya başlamış ve öğrencilerin, öğretim görevlilerinin, hizmetlilerin katılabildiği herkese açık toplantılar düzenlenip sorunlar, bir araya gelen kitlenin görüşleri doğrultusunda çözümlenmiştir.^[24] Öğrencilerin yönetime katılma isteklerinin kabul edilmesiyle birlikte yapılan boykota son verilmiş^[224] ve öğrenciler derslere girmeye başlamıştır.^[225] Aynı yılın yazında, ODTÜ öğrencisi olan Hüseyin İnan ve arkadaşları ODTÜ Stadyumu'na dev harflerle "DEVRİM" yazmış^[226][227] ve stadyum, o zamandan sonra Devrim Stadyumu olarak anılmaya başlamıştır.

Kasım 1968'de Robert Komer, Türkiye'ye ABD Büyükelçisi olarak atanmıştır. 28 Kasım 1968 tarihinde FKF, ODTÜ Öğrenci Derneği ve SBF Öğrenci Derneği bir kampanya düzenleyerek Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'dan "Vietnam'da sindirme eyleminin başında bulunan bir kişinin, Vietnam halkına işkence etmiş bir CIA ajanının sunacağı itimatnamenin kabul edilmemesi" istenmiştir.^[228] FKF genel merkezi bir kitapçık yayımlayarak Komer'i "istenmeyen adam" ilan etmiştir.^[226] 6 Ocak 1969'da Robert Komer, rektör Kemal Kurdaş tarafından yetkili kurullardan herhangi birine haber verilmeksizin ODTÜ'ye rektör yardımcıları ve dekanların da katılacağı bir öğle yemeğine davet edilmiştir.^[224] 13.00'da rektörlüğe gelen büyükelçinin makam aracını plakasından tanıyan bazı öğrenciler gruplaşmaya başlamış ve sayıları bir anda yüzü geçmiştir. Aracın etrafında kalabalıklaşan öğrenci grubu protestolara başlamış, kısa bir süre sonra araç ters çevrilmiş ve aracın benzin deposundan dökülen benzinden istifade edilerek büyükelçinin 1968 model Cadillac arabası yakılmıştır.^[229] Arabanın söndürülmesi için çağrılan şehir itfaiyesine de engel olan öğrenciler, aracın sonuna kadar yanmasının ardından enkaz üzerinde hatıra fotoğrafı çektirmeye başlamıştır.^[224] Olayın ardından büyükelçi "Müttefik bir ülkenin temsilcisinin otomobilinin ufak bir grup tarafından devrilip ateşe verilmesi üzücü bir husustur." açıklamasını yapmıştır.^[230] Aynı gün saat 16.30'da üniversitede Akademik Konsey toplanarak olayları kınama kararı almış ve öğrenciler hakkında kamu kovuşturmasının ODTÜ Disiplin Komitesince yürütüleceği kamuoyuna duyurulmuştur.^[231] Ertesi gün Ankara Sulh Ceza Mahkemesi, Komer'in arabasını yaktıkları iddia edilen Tuncay Çelen ile Seçkin İnceefe'yi tutuklamış ve yedi kişi hakkında da gıyabî tutuklama kararı vermiştir.^[232] Bunun üzerine öğrenciler rektör Kurdaş'ı protesto ederken kararın ardından üç binden fazla ODTÜ öğrencisi imzaladıkları dilekçelerle savcılığa başvurmuş ve aracı ateşe verenlerin dokuz kişi olmadığını, kendilerinin de yakma eylemine katıldıklarını bildirmiştir.^[226] Olayların ardından 10 Ocak 1969'da Akademik Konsey, üniversiteyi bir ay kapatma kararı almış; ancak bu kararı tanımayan öğrenciler, üniversiteyi işgal ederek direnmeye karar vermiştir. Bir "direniş komitesi" oluşturarak Direniş adıyla dergi yayınlayan öğrenciler ayrıca üniversitenin kapatılması konusundaki yürütmenin durdurulması için Danıştay'a başvurmuştur^[224] ve Danıştay, yürütmeyi durdurmuştur.^[233] 23 Ocak 1969'da tutuklama kararı alınan öğrencilerden 7'si teslim olmuş^[226] ve 12 Mart'ta görülen davada serbest bırakılmıştır.^[234] Yine de bu öğrenciler okuldan ihraç edilmiştir.^[24] 9 Nisan'da rektörlüğü işgal edip Akademik Konsey üyeleri ile rektör Kurdaş'a "satılmışlar" diye hitap eden ve binanın camlarını tekmeleyerek kıran öğrenciler,^[235] birkaç gün sonra bir basın toplantısı düzenleyip rektör Kurdaş'ı "istenmeyen adam" ilan etmiştir.^[228] 19 Nisan 1969'da Falih Rıfkı Atay, "Üniversite Komünistlerinin Azgınlığı" başlıklı yazısında üniversiteyi "Bolşeviklik Ocağı" olarak niteledi.^[236] İşgallerin devam etmesi üzerine "üniversitenin bütününde öğrencilerin ders yapmaları için gerekli normal çalışma düzeninin mevcut olmadığı" gerekçesiyle Akademik Konsey, üniversitenin 1 Ekim 1969'a kadar kapatılmasına karar vermiştir.^[237] Ardından rektörün yazılı talebiyle jandarma ve polis kuvvetleri, 13 Nisan 1969 sabahında üniversiteye baskın yapmış ve çıkan çatışmadan sonra 113 kişiyi yakalayıp 16'sını tutuklamıştır.^[238] 15 Nisan'da ODTÜ Öğrenci Dernekleri, ortak bir bildiri yayınlayarak alınan tatil kararını protesto etmek için ertesi günden itibaren derslere gireceklerini açıklamıştır; ancak bildirinin ardından jandarma, üniversitede geniş çapta tedbirler almış ve üniversiteye girişi yasaklamıştır.^[239] Bunun üzerine Danıştay'a giden öğrencilerin talebi reddedilmiştir.^[240] 2 Temmuz'da Kurdaş, "1200'ü aşkın öğrencinin diplomalarını aldıklarını gördükten sonra son ağaç bayramını yapacağız ve son fidanı dikip ayağımın çamuru ile ayrılacağım" demiş ve rektörlük görevini 30 Kasım 1969'da bırakacağını açıklamıştır.^[241] Bu sırada tekrar toplanan Akademik Konsey, okulun 1 Ekim'den önce açılmasına karar vermiş ve aylarca kapalı kalan üniversite 15 Ağustos 1969'da öğretime tekrar açılmıştır.^[242]

Komer'in aracının yakılmasıyla başlayan olaylar hakkında dönemin rektörü Kurdaş, Haziran 2006'da Atlas dergisine verdiği röportajda şöyle bir açıklama yapacaktır:

O olaydan tam bir gün önce Komer 15-16 milyon dolarlık bir Amerikan yardımını imzalamıştı. ODTÜ bu parayı beş yıl süreyle kullandı. Bizim başarımızı her kurum gibi Amerika da takip ediyordu. Ben de onlara yeterli ilgiyi gösteriyordum. Az değil, arada üniversiteye aktarılacak 15 milyon var. Israrla ODTÜ'ye gelmek isteyen Komer'i iki ay boyunca oyaladım ve gelişini gizli tutarım sanıyordum; ama tutamamışım. Çünkü Türk İçişleri hangi saatte geleceğini dahi biliyordu. Arabanın yakılmasında Emniyet'in en az iki tane adamı var. Buna eminim. Çünkü bizim personel dahi yemeğe gelen adamın Amerikan büyükelçisi olacağını bilmiyordu.

—Kemal Kurdaş^[41]

2 Eylül 1969'da Öğrenci Birliği seçimleri sırasında çatışma çıkmış ve tabancayla ateş eden "Toplumcular" isimli grup, bir öğretim üyesi ile İnşaat Fakültesi Öğrenci Birliği Başkanı'nı yaralamıştır.^[243] Ertesi gece üniversitenin Sosyal Demokrasi Derneği basılmış ve derneğin camları, sıraları, dolapları kırılmıştır. Dernek yöneticileri baskını "Toplumcular"'ın yaptığını söylerken baskın hakkında bildiri yayınlayan ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü, tahribin sosyalistler tarafından yapıldığını doğrulamış; ancak olayın tasvip edilmediğini belirtmiştir.^[244] Yaralama olayına karışanlar hakkında Akademik Konsey 12 Ekim'de karara varmış ve bir öğrenciyi üniversiteden tamamen ihraç etmiş, yedi öğrenciye de farklı sürelerde olmak üzere uzaklaştırma cezası vermiştir.^[245]

Kurdaş'ın ayrılışından sonra Mütevelli Heyeti, Mühendislik Fakültesi dekanı Prof. Dr. Mustafa Parlar'ı rektör olarak atadığını duyurmuştur. Parlar'ı istemeyen öğrencilerin başlattığı prostetolar büyüyerek "öğrenci-öğretim üyesi direnişi"ne ve genel boykota dönüşmüş, jandarma olaylara müdahale için üniversiteye girmiştir.^[246] Basın toplantısı düzenleyen Öğrenci Birliği Başkanı, Parlar'ın "devrimci düşmanı" olduğu için tehdit edilip istenmediğini söylemiştir.^[247] Ayrıca forum düzenleyen öğretim üyeleri, Parlar rektörlükten çekilmezse 600 öğretim üyesinin istifa edeceğini açıklamıştır.^[246] Ertesi gün Parlar, rektörlük görevinden çekilmiş ve ayrıca fakültede yürütmekte olduğu dekanlıktan istifa etmiştir; ancak öğretim görevlileri Erdal İnönü, Yaşar Gürbüz ve İsmet Ördemir dışında hiç kimseyi rektör olarak tanımayacağını duyurmuş, öğrenciler de adaylardan biri göreve gelene kadar boykota devam kararı almıştır.^[248] 2 Şubat'ta Mütevelli Heyeti'nin rektör seçimini 28 Şubat'tan sonraya bırakması üzerine aralarında Erdal İnönü ve Yaşar Gürbüz'ün de bulunduğu 300'e yakın öğretim üyesi istifa etmiş ve öğretim üyeleri ortak bir bildiri yayınlayarak üniversitenin girdiği çıkmazın nedeninin Mütevelli Heyeti olduğunu belirterek heyeti istifaya çağırmıştır.^[249] 17 Şubat 1970'te Mütevelli Heyeti, rektör seçilinceye kadar Prof. Dr. Erdal İnönü'yü rektör vekilliğine atamıştır ve 1 Mart 1970'te Mütevelli Heyeti'nin istifasının ardından öğrenciler boykota son vermiştir.^[228] 16 Ağustos'ta seçilen yeni Mütevelli Heyeti göreve başlamıştır.^[250]

11 Ocak 1971'de Türkiye İş Bankası'nın Emek şubesi, yüzlerini gizlemeyen Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan, Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan tarafından soyulmuştur.^[251] Soygunda kullanılan arabanın ODTÜ arazisinde bulunması üzerine 13 Ocak'ta yüzlerce polis ve jandarma kuvveti üniversiteye arama yapmak için girmiştir. Soygun nedeniyle 18 Ocak'a kadar tatil edilen üniversitenin bina ve yurtlarında yapılan bu aramaya havadan keşif uçakları ve helikopterler de eşlik etmiştir; ancak yapılan aramalarda soyguncular bulunamamıştır.^[252] 17 Ocak akşamında Deniz Gezmiş olduğunu iddia eden biri, rektör İnönü'yü telefonla aramış ve İnönü'ye "Beni saklayın" demiştir. Arayan kişiye polise teslim olmasını söyleyen İnönü, kısa süren görüşmenin bitmesinin ardından hemen valiyi aramış ve "Ciddi mi, değil mi? Bilmiyorum. Böyle bir telefon aldım" diyerek durumu bildirmiştir.^[253] Valiyle konuşması sırasında alt kattan şiddetli bir patlama sesi duyulmuş ve İnönü'nün iki katlı evinin giriş kapısı dinamitle patlatılmıştır.^[254] Aynı zamanda üniversitenin öğretim üyeleri Mümtaz Soysal ile Uğur Alacakaptan'ın evleri de bombalanmıştır.^[255]

21 Ocak 1971'de öğrenci yurtları ve üniversitelerin kitlesel öğrenci hareketinin dayanakları olarak hükûmet için arzettiği tehlike nedeniyle^[251] ODTÜ, süresiz olarak kapatılmıştır. Jandarma yurtları aramış ve öğrencileri tek tek kontrol ederek üniversiteden çıkarmıştır.^[256] Aramaların biterek asayişin tekrar sağlanması üzerine 10 Şubat 1971'de ODTÜ öğretime tekrar açılmıştır.^[257] 19 Şubat'ta Hacettepe Üniversitesi'nin yurtlarının polis tarafından boşaltılmasının^[258] ve devamında çıkan çatışmanın ertesi günü ODTÜ öğrencileri, baskını protesto etmek için Ankara-Eskişehir yolunu iki saat trafiğe kapatmıştır.^[259]

4 Mart 1971 saat 01.30 sularında Ankara'da bulunan NATO Elektronik taburunda görevli Amerikalı 4 asker Gölbaşı mevkiinde içlerinde Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan'ın da bulunduğu bir grup^[259] tarafından kaçırılmıştır. Sabah 8.30'da Anadolu Ajansı'na gelen silahlı üç kişi ültimatom bırakmış ve Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) ismi ile Emek'teki banka soygunu dahil daha önce gerçekleşmiş 5 olayı üstlenmiştir.^[260] Aynı saatlerde TRT ve Türk Haberler Ajansı'na da içinde THKO'nun bildirisi ve kaçırılan askerlerin kimlik kartları bulunan zarflar teslim edilmiş, metnin tam olarak yayınlanmaması hâlinde ajans binalarının tahrip edileceğini bildirilmiştir.^[261] "Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun bütün dünya halklarına ve Türkiye halkına çağrısı" başlıklı bildiride 400 bin dolar fidye, hapisteki bütün "devrimciler"in serbest bırakılması ve manifestonun TRT'den duyurulması istenerek "silahlı kurtuluş savaşı"nın başlatıldığı ilan edilmiştir. Bildirinin yayınlanması için 36 saat süre tanıyan THKO, yayın yapılmazsa verilen sürenin sonunda Amerikalı askerleri kurşuna dizeceğini açıklamıştır.^[261]

THKO üyelerinin ODTÜ yurtlarında üslendikleri gerekçesiyle,^[251] kaçırılan dört Amerikalı askeri aramak için 5 Mart 1971'de Ankara İl Jandarma Alayı, Nevşehir Jandarma Komando Taburu ve Ankara Toplum Polisi, ODTÜ'yü sarmıştır. Saat 04.00 sularında zırhlı birlikler ve 4000'e yakın silahlı asker tarafından çevrilen yerleşke arazisi üzerinde 2 helikopter ve 5 keşif uçağı aralıksız olarak uçuş yapmıştır.^[255] Saat 04.30'da 2. yurda gelen rektör Erdal İnönü, rektör yardımcısı, İl Jandarma Alay Komutanı, ODTÜ Öğrenci Birliği Başkanı ve ODTÜ SFK (Sosyalist Fikir Kulübü) yöneticisi görüşmüş; elinde arama için mahkeme kararı olduğunu söyleyen albaya öğrenciler, arananların yurtlarda olmadığını, askeri birliklerin arama yapabileceğini ama polisi üniversiteye sokmayacaklarını bildirmiştir.^[262] Albay, teklife ilk başta olumlu yaklaştıysa da telefonla aradığı İçişleri Bakanı "öğrencilerin hiçbir talebinin karşılanmamasını" söylemiştir.^[258] Bunun üzerine mahkeme kararının yasalara uygun olmadığını söyleyerek aramaya karşı çıkan öğrenciler adına konuşan Öğrenci Birliği Başkanı "Hepimiz ölmeden aratmayız" demiş ve bu esnada yurttan tabancalarla ateş edilmeye başlamıştır.^[262] Ardından yurttan ayrılan albay, bütün telefonları ve elektrikleri kestirmiş, jandarmaları sipere çekmiştir. Saat 06.40'ta jandarma ve komandolar Makineli tüfeklerle ateşe başlamıştır. Saat 07.30'da öğrenciler ateşkes istemiş ve bir heyetin yurtlarda arama yapmasına izin verileceğini söylemiştir. Polise "hazır ol emri" verilmiş, ardından bir grup asker arama yapmak için yurda doğru hareket etmiştir. Bu sırada ateş açan öğrenciler, megafonla "Polise ihtar. Polis olduğu yerde kalacak, buraya yanaşmayacak" demiştir.^[262] Polis olduğu yerde kalırken heyet de geri çekilmiştir. Saat 7.55'te 2. yurtta yaralanan öğrenciler ambulans ile hastaneye nakledilmiş; ancak 6. yurdun çatısında beyninden ağır yaralı olarak yatan Erdal Şener için helikopter isteği, "helikopterin ele geçirilip, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının kaçacağı" sebebiyle reddedilmiş,^[255] Erdal Şener hayata veda etmiştir.^[263] Saat 09.40'ta istirahat eden askerlerden bir grup, stadyumun yakınındaki boş alanda miğferlerini çıkarmış hâlde otururken yurttan beş el ateş açılmış ve isabet eden kurşundan ağır yaralanan Mevlüt Meriç isimli er komaya girmiş, kaldırıldığı Gülhane Hastanesi'nde ölmüştür.^[262] Ara ara kesilen çatışmalar devam ederken İl Jandarma Kumandanı Albay Öztoprak kalp krizi geçirmiş ve kumanda başkasına devredilmiştir. Yeni komutan, öğrenciler teslim olmazsa havan ateşi açılacağını megafonla bildirmiştir.^[258] Bunun üzerine öğrenciler beyaz çarşaflar göstererek teslim olmuştur. Yurtları boşaltan öğrenciler jandarma kordunu altında stadyum ile spor salonuna doldurulmuş ve yurtların aranmasına başlanmıştır.^[255] Yurtlarda yapılan aramalarda silah ve Amerikalı askerler ile onları kaçıranlar bulunamamış, sadece patlayıcı bazı maddeler ele geçirilmiştir.^[262] Günün sonunda üniversite, Mütevelli Heyeti kararıyla süresiz olarak kapatılmıştır. Olaylarda Erdal Şener ve Mevlüt Meriç'in yanı sıra olay esnasında civarda bulunan MTA aşçısı Aziz Yaltay da hayatını kaybetmiş, bir üsteğmen, bir er ve yaklaşık yirmi öğrenci yaralanmıştır.^[263] Gözaltına alınan 1500 öğrenciden 32'si tutuklanmış, 54'ü hakkında gıyabî tutuklama kararı verilmiştir.^[251] Bunlardan 10'u Dev-Genç davasında anayasayı ihlâle teşebbüsten 4 yıl iki ay ceza almıştır.^[255]

Ankara Cumhuriyet Savcısı Fazıl Alp, kaçakların ODTÜ'nün yer altı tesisat tünellerinde saklanabileceği ihtimali üzerinde durmuş ve bu konu hakkında kampüsün mimarı Behruz Çinici'ye danışılmıştır. Yapılan aramaların ardından kaçırılan askerler bulunamadıysa da 5 tabanca ele geçirilmiş ve ODTÜ orman memurlarının 9 av tüfeğine de balistik inceleme için el konulmuştur.^[258] Kaçıran askerler 8 Mart'ta gözleri kapalı bir şekilde Kavaklıdere'de bir apartmana bırakılmıştır.^[264] Aynı gün ODTÜ yetkilileri hakkında tahkikat açılmış ve savcı Alp olaylarla ilgili olarak 26 kişiyi sanık olarak tespit ettiklerini bildirmiştir. Ertesi gün ODTÜ Akademik Konseyi yayınladığı bildiride "son olayların Türk gençliği ile Türk Silahlı Kuvvetleri'ni karşı karşıya getirmek için tertip olduğunu" belirtmiş ve hükûmeti suçlamıştır.^[259] Bunun üzerine Mütevelli Heyeti, Akademik Konsey'i siyasi davranışlar içinde bulunduğu gerekçesiyle lağvetmiştir. Ayrıca tahkikat sonuçlanıncaya kadar üniversiteyi güvenlik kuvvetlerine teslim eden heyetin bu kararlarının ardından Erdal İnönü, rektörlükten istifa etmiştir.^[265] 11 Mart günü, görevlerine son verilen Akademik Konsey üyeleri, fakülte dekanları, bölüm başkanları ve öğretim üyeleri yaptıkları basın toplantısında konseyin fesih kararını kanun dışı olarak nitelendirmiş ve bu hareketin "Orta Doğu Teknik Üniversitesini ortadan kaldırmayı amaçlayan düşüncenin başlangıcı olduğunu" iddia etmiştir.^[266] Yapılan bu açıklamalar birçok üniversite ve kuruluştan destek görmüştür.^[259]

Olayların ardından 12 Mart'ta Silahlı Kuvvetler, bir muhtıra vererek hükûmeti istifaya zorlamıştır. Bunun üzerine Süleyman Demirel başbakanlıktan istifa etmiş ve 26 Mart'ta 1. Nihat Erim hükûmeti kurulmuştur. Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) kapatılmış, birçok ilde sıkıyönetim ilan edilmiştir.^[251] Ayrıca muhtıranın verilişinin ardından kısa bir süre sonra yakalanan Deniz Gezmiş, "ODTÜ arazisinde daha önceden kazdığı mağara gibi bir kovuğun içinde" arkadaşlarıyla birlikte saklandığını itiraf etmiştir.^[267]

12 Mart Muhtırası'nın ardından Mütevelli Heyeti onlarca rektör yardımcısı, dekan, öğretim üyesi ve asistanın sözleşmelerini feshetmiş, rektörlük görevine Emekli Korgeneral Şefik Erensü'yü getirmiştir.^[255] Yurtlar baskınından beri kapalı olan üniversite, 26 Temmuz 1971 tarihinde tekrar açılmıştır.^[268] Üniversite açılırken Sıkıyönetim Komutanlığı "üniversite içindeki her türlü forum, boykot ve bunun gibi eylemleri yasakladığını" bildirmiş ve rektör Erensü de yayınladığı bildiriyle öğrencilerden "politik çekişmelere sürüklenmemelerini" istemiştir.^[269] 13 Ağustos'ta Mütevelli Heyeti tarafından hazırlanan yeni Disiplin Yönetmeliği'nin yürürlüğe girmesiyle birlikte "heyete, heyet üyelerine, rektöre, müdürler ile müdürden yukarı kademelerde bulunan yöneticilere karşı saygısız ve küçük düşürücü davranışlarda bulunmak; silah, patlayıcı, yarıcı, yaralayıcı veya zedeleyici araç-gereç bulundurmak, taşımak veya kullanmak; üniversite bina, laboratuvar ve tesislerini kısmen veya tamamen işgal etmek; üniversitenin mallarını tahrip etmek; öğrenci, işçi, memur veya öğretim üyelerini yönetime ve yöneticilere karşı kışkırtmak" suç sayılarak bu suçlardan herhangi işleyen öğrencilerin üniversiteden çıkarılmasına karar verilmiştir.^[270]

1. Nihat Erim hükûmetinde ekonomiden sorumlu başbakan yardımcısı Atilla Karaosmanoğlu, bakanlığı bırakarak Ocak 1972'de ODTÜ'ye öğretim üyesi olmak için başvurmuş ve fakülte akademik kurulu ile rektör Erensü buna olumlu cevap vermiştir;^[271] ancak karar için toplanan Mütevelli Heyeti, oybirliği ile başvuruyu reddetmiştir.^[272] Bunun üzerine Erensü, görevinden istifa etmiştir.^[255][273] Görevden ayrılan Erensü'nün yerine 1 Nisan 1972'de Mühendislik Fakültesi dekanı Prof. Dr. İsmet Ordemir rektör olarak atanmıştır. Ordemir, atanmasının ardından "Üniversitemiz her türlü anarşik olayların ve politikanın dışında, sadece asil Türk milletinin hizmetinde olacaktır" demiştir.^[274] Muhtıradan sonra birçok öğretim üyesinin atılması ve uzaklaştırılması yüzünden oldukça kan kaybeden üniversite, 8 Ekim'de yeni ders yılına zamanın Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'ın katıldığı bir törenle başlamıştır.^[275]

Mütevelli Heyeti, 1973'te Gaziantep'te bir dış yerleşke kurma kararı almış, 5 Ocak 1973 tarihli ve 1973/47 nolu toplantısında alınan MH.1973/47-170 nolu kararla yerleşkenin temellerini atmıştır.^[276] Öncelikle Makine Mühendisliği Bölümü kurulan yerleşkeye Elektrik Mühendisliği Bölümü'nün de eklenmesiyle Mühendislik Fakültesi tamamlanmıştır. İlerleyen yıllarda İnşaat Mühendisliği, Uygulamalı Kimya, Temel Bilimler gibi birçok bölüm eklenen yerleşke ve içindeki fakülte Gaziantep Üniversitesi'ne dönüştürülmüştür.^[170] Aynı dönemde Deniz Bilimleri Bölümü'nün kuruluşu için çalışmalar da başlamıştır.^[276]

Nisan 1974'te İsmet Ordemir, rektörlük görevinden ayrılmış ve yerine Kimya Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden Prof.Dr. Tarık Somer atanmıştır. 28 Haziran 1974'te yapılan diploma töreni esnasında öğrenciler "kültür emperyalizminin simgesi" olarak niteledikleri cübbeleri giymemiştir.^[277] Rektör Somer konuşma yaparken "özerk üniversite" diyerek tempo tutan ve rektörü istifaya çağıran öğrencilerin bu protestoları üzerine diploma töreninin yapıldığı stadyum jandarmalar tarafından sarılmıştır.^[278] Mezunlar da "jandarma gözetiminde diploma almayı reddederek" stadyumu terk etmiştir.^[228]

7 Kasım 1974'te Kissinger'in Türkiye'ye gelişini, Amerika'yı ve rektörü protesto için sol görüşlü öğrenciler boykota başlamıştır. Ertesi gün sabah 07.30 sularında çeşitli fakültelerde okuyan sağ görüşlü 70-80 kadar silahlı ve sopalı öğrenci, arabalarla üniversiteye girmiş, giriş kapısındaki bekçiyi etkisiz hâle getirerek kapıyı ele geçirmiştir.^[279] Daha sonra rektörlüğe doğru yönelen öğrenciler, sol görüşlü öğrencilerle taşlı sopalı çatışmış, ikisi ağır yirmi kadar öğrenciyi silahla yaralamıştır.^[280] Olayın Sıkıyönetim'e bildirilmesiyle beraber üniversiteye yönelen jandarma kuvvetleri gerekli tedbirleri almıştır. Rektör, yaralı öğrenciler hakkında soruşturma açmış, direnişi yapan öğrencileri disiplin kuruluna vermiştir.^[281] Şubat 1975'te üniversite dışında, Sıhhiye'de bir dairede ODTÜ Öğrencileri Kültür ve Dayanışma Derneği (ODTÜ-DER) kurulmuş, öğrenci temsilciliğini bu dernek yürütmeye başlamıştır.^[282] Nisan 1975'te öğrencilerin tekrar boykot kararı alması üzerine yönetim, "eğitim ortamının kalmadığı" gerekçesiyle 28 Nisan'a kadar öğretimi durdurmuştur.^[283] Bu kararı kınamak için toplanan öğrenciler ODTÜ-DER'de ders yapmıştır. Derse katılan öğrenciler, rektörlüğün kendilerini yurttan atmakla tehdit ettiğini, bunun gibi keyfî baskılara karşı direneceklerini açıklamıştır.^[284] 28 Nisan'da üniversite tekrar açılmış, öğrenciler kimlik kontrolü yapılarak içeriye alınmıştır.^[285] Öte yandan rektörlük ve jandarma karakolu üniversiteyi dürbünlerle taramış, derse girmeyen öğrenciler tespit edilerek yakalanmıştır. Bu öğrencilerden 43'ü Mamak Askeri Cezaevinde bir hafta kalmış ve sorguları bile yapılmadan serbest bırakılmıştır.^[281] Üniversitenin kapatılmasıyla aksayan derslerin telafisi için öğrenim süresinin uzatılması ve jandarma baskısı ile disiplin cezalarının kaldırılması yönündeki taleplerini rektörlüğe ileten öğrenciler, rektörlükten cevap alamayınca 15 Mayıs 1975'te genel boykota başlamıştır.^[286] Öğrenciler, "üniversitenin faşist saldırı ve tertiplerin ana hedefi olduğunu" öne sürerek rektör ve mütevelli heyetini eleştirmiştir.^[281] Rektör Somer, ODTÜ-DER ile bir görüşme yapmış ve görüşme sonrasında birtakım isteklerin kabul edilmesiyle öğrenciler boykota son vermiştir;^[287] ancak öğrenciler stadyumda yaptıkları forumda hâlen isteklerinin karşılanmadığını öne sürerek süresiz boykot kararı almıştır. Rektörlük ise derslerin devam edeceğini ve dileyen öğrencilerin derslere girebileceğini açıklamıştır.^[288] Kasım 1975'te rektörlük, öğrencilerin kayıtlarını yaptırmalarını, kayıt yaptırmayanların yeni öğretim yılında üniversiteye alınmayacağını bildirmiştir.^[289] Bunun üzerine derslere girme kararı alan öğrenciler, jandarmanın ayın 10'una kadar üniversiteden çıkarılması şartını koşmuş, isteklerinin yerine getirilmemesi hâlinde tekrar boykota gideceklerini söylemiştir.^[290]

5 Nisan 1976'da rektörlüğe görev süresi dolan Tarık Somer'in yerine İnşaat Mühendisliği öğretim üyesi Prof. Dr. Ilgaz Alyanak atanmıştır.^[291] Alyanak, göreve gelişinin ardından önceki dönemde gerçekleşen olumsuz olayların tekrar etmemesi için ilk iş olarak öğrenci temsilcileriyle görüşmüş ve akademik kadroyla iyi ilişkilerde bulunmuştur.^[292] 10 Ağustos 1976'da iktidarda bulunan II. Milliyetçi Cephe hükûmeti, Aydınlar Ocağı Ankara Şubesi Başkanı Ahmet Sonel'in başkanlığında yeni bir Mütevelli Heyeti kurmuştur.^[291] Heyet ile sürtüşmeler yaşadığını ve uyum içinde çalışamadığını söyleyen rektör Alyanak, 22 Aralık'ta heyete bir muhtıra vererek Mütevelli Heyeti Başkanı'nın görevden alınmasını istemiş; aksi takdirde kendi görevinden ayrılacağını bildirmiştir.^[293] Bunun üzerine Mütevelli Heyeti, Alyanak'ın rektörlük görevine son vermiş ve Metalurji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof.Dr. Mustafa Doruk'u rektör vekilliğine getirmiştir.^[291] Bu karara öğrencilerden, eğitimcilerden, siyasilerden ve çeşitli birçok çevreden tepkiler gelmiştir.^{[294][295][296]}

13 Şubat 1977'de Mütevelli Heyeti, Prof. Dr. Hasan Tan'ı rektör olarak atamıştır.^[297] Bu karar oldukça büyük tepkilere sebep olmuş ve öğrenciler, MHP'lilerin yakından tanıdığını, Aydınlar Ocağı üyesi olduğunu öne sürdükleri rektör aleyhinde gösteri yapmaya başlamıştır.^[298] Tan, rektörlük binasına girerken bina taşlanmış, olaya dahil olan jandarma ile öğrenciler çatışmış, bir kısım öğrenciler yaralanmıştır.^[299] Ertesi gün dört rektör yardımcısı istifa etmiş, öğrenciler düzenledikleri forumda Hasan Tan'ı rektör tanımadıklarını belirtmiştir.^[300] Öğretim üyeleri art arda istifalarını verirken Kimya, Maden, Elektrik Mühendisliği ve Fizik Bölüm Kurulları Hasan Tan görevden ayrılıncaya kadar öğretime ara verme kararı almıştır.^[292] Ord. Prof. Dr. Cahit Arf başkanlığında toplanan Akademik Konsey üyeleri de bildiri yayınlayarak "Tan'ın rektörlüğü görevini derhal bırakmasını zorunlu görmekteyiz" demiştir.^[301] 23 Şubat'ta Hasan Tan üniversiteyi 15 günlüğüne kapattığını açıklamıştır. Kararın üzerine sabah saatlerinde üniversiteyi işgal eden jandarma birlikleri, öğrenci girişini yasaklamış ve öğlene kadar yurtların boşaltılması çağrısını yapmıştır.^[302] Çağrıya sloganlarla karşılık veren öğrenciler, yurtları terk etmeyeceklerini bildirmiştir. Araya giren CHP'li bir parlamenter grubu ile bazı öğretim üyelerinin girişimleri neticesinde öğrenciler hiç kimsenin göz altına alınmaması şartıyla yurtlardan ayrılmayı kabul etmiştir.^[302] 25 otobüsten oluşan bir konvoyla şehre geçen öğrenciler Atatürk Bulvarı'nda yol boyunca Hasan Tan'ı ve Mütevelli Heyeti'ni istifaya çağıran sloganlar atmıştır.^[299] Ertesi gün 636 öğretim üyesi Tan'ın rektörlüğünü kınamış, okuldaki tüm dekan ve bölüm başkanları görevlerinden istifa etmiştir.^[303] Öğrenciler ve veliler ODTÜ'nün yeniden açılması için Danıştay'a başvurmuştur. Danıştay, 2 Mart'ta kapatma kararını iptal etmiş, üniversite ve yurtlar yeniden açılmıştır.^[304] Üniversitenin açılmasına rağmen rektör Tan, akademik takvime göre 3 Mart'ta son bulan güz döneminin uzatılması ve dönem sonu sınavlarının ertelenmesini, gereken sürede Akademik Konsey'e başvurulmadığını ileri sürerek onaylamamıştır. Bunun üzerine Akademik Konsey, öğrenciler ve öğretim üyeleri çeşitli bildiriler yayınlayarak sınavların yapılmasının mümkün olmadığını ve kimsenin sınavlara iştirak etmeyeceğini duyurmuştur.^[299] 28 Mart'ta Hasan Tan, "sömestr tatilinin başlaması ve tamirat yapılacağı" gerekçesiyle yurtları boşalttırmıştır.^[305] Sonrasında Tan'ın yeni yarıyıl için hazırladığı akademik takvim, Akademik Konsey'den onay almadığından 21 Nisan'da Danıştay tarafından iptal edilmiş ve bu karar üzerine Tan, 26 Nisan'da üniversiteyi kapatmıştır.^[299]

Tan, öğrenci taşkınlıklarını önlemek ve üniversite asayişini sağlamak için ODTÜ'ye yaklaşık dört yüz "işçi" almıştır.^[306] Üniversitenin öğrencilere kapatılmasının ardından idari ve akademik personele saldırılar başlamış, saldırılardan bazılarının okula işçi adıyla giren kişiler tarafından yapıldığı kanıtlanmıştır.^[307] Kimya Bölümü öğretim üyesi Sevim Mete, dövülmüş;^[307] kafeterya işçisi Feramuz Demir, silahla yaralanmış ve tedaviye alındığı hastanede ölmüş;^[308] İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Uğur Ersoy, taşlanmış; Siyaset ve Kamu Yönetimi Bölümü öğretim üyesi Korel Göymen'in evine patlayıcı madde atılarak binanın bütün camları kırılmıştır.^[309] Akademik Konsey ve öğretim üyeleri yaptıkları bildirilerle Hasan Tan'ın istifasını ve "ODTÜ'te işçi adı ile alınmış görünen, öğretim üyesi ve öğrencilere karşı tehdit unsuru" olarak görülen kişilerin okuldan uzaklaştırılmasını istemiştir.^[310]

8 Haziran 1977'de Öğrenci Temsilcileri Konseyi (ODTÜ ÖTK) sözcüsü Ertuğrul Karakaya, ODTÜ'ye girerken üstünü aramak isteyen jandarmalarla tartışmış ve jandarma tarafından vurularak öldürülmüştür.^[311] Karakaya'nın vurulduğu ve günümüzde "A1 Girişi" olarak bilinen Eskişehir yolu üzerindeki giriş kapısı, uzun yıllar "Karakaya Kapısı" olarak anılmıştır.^[312] 22 Haziran'da Hasan Tan, rektörlükten istifa etmiştir.^[313] Bunun üzerine bildiri yayınlayan ODTÜ öğretim üyeleri, Mütevelli Heyeti'nin de görevi bırakmasını, yeni rektörün Akademik Konsey tarafından seçilmesini, Tan döneminde alınan "işçiler"in okulu terk etmesini ve üniversitede öğretimin bir an önce başlamasını istemiştir.^[314] 14 Temmuz'da dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, kendi isteğiyle Mütevelli Heyeti'nden ayrılan beş üyenin yerine yapılan atamaları onaylamıştır.^[315] Yeni Mütevelli Heyeti'nin ODTÜ'de yaptığı ilk toplantıda odaya giren "işçiler"in taşkınlık yaparak üyeleri tehdit etmesi^[316] sonucunda toplantılar önce Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nde, sonra Hacettepe Üniversitesi rektörlük binasında yapılmaya başlamıştır. Heyet, ilk iş olarak aralarında Nuri Saryal'ın da bulunduğu üç rektör yardımcısı atamıştır.^[306] 26 Eylül'de Mütevelli Heyeti Başkanı Ahmet Sonel istifa etmiştir.^[317] 5 Ekim'de Prof. Dr. Nuri Saryal, rektör vekilliğine getirilmiş^[292] ve 24 Ekim'de Akademik Konsey, üniversitenin 7 Kasım'da açılacağını duyurmuştur.^[318] 5 Kasım günü yurtların açılmasıyla beraber öğrenciler güvenlik kontrolünden geçtikten sonra yurtlara yerleşmeye başlamıştır.^[319] Hasan Tan'ın göreve gelmesiyle başlayan boykot dokuzuncu ayında son bulmuş ve üniversite, 7 Kasım 1977'de öğretime tekrar başlamış; ancak öğrenciler Tan döneminde okula alınan işçiler hâlâ uzaklaştırılmadığı için okula geleceklerini ancak derslere girmeyeceklerini açıklamıştır.^[320] Okulun açılmasıyla birlikte idari personele yapılan saldırılar da tekrar başlamıştır. 13 Kasım'da öğretim üyeleri Metin Ger'in evine ve Ziya Aktaş'ın arabasına,^[321] 28 Kasım'da da rektör vekili Nuri Saryal'ın evine patlayıcı atılmıştır.^[322] 2 Aralık'ta rektörlük binasının etrafında forum için toplanan öğrencilere işçilerden bir grup, rektörlük binasının beşinci katından bomba atmış ve ardından ateş etmeye başlamıştır.^[323] 52 öğrenci yaralandığı olayda yaralı öğrencilerden İbrahim Baloğlu, kaldırıldığı hastanede hayatını yitirmiştir.^[299] Olayın ardından Başbakan Yardımcısı Alparslan Türkeş ile görüşen rektör vekili Saryal, Tan döneminde alınan "işçiler"i üniversiteden uzaklaştırmıştır.^[24] Daha sonra 9 aylık boykotun anısına 9 direkten oluşan bir anıt, 2 Aralık'ta İbrahim Baloğlu'nun vurulduğu yere dikilmiştir.^[312] Boykotla geçen 9 ayda kaybedilen ders saatlerinin telafisi için Akademik Konsey, karar almış ve 1978 ile 1979'un yaz aylarında birer ek sömestr yapılmıştır.^[324] Haziran 1979'da iki yıllık görev süresini tamamlayan Nuri Saryal'ın yerine İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi ve eski rektör yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Kıcıman rektörlüğe atanmıştır.^[175]

8 Ağustos 1979 günü saat 10.30'da ODTÜ kampüsü içindeki stadyumda yeni eğitim öğretim döneminin açılış töreni başladı. Bando tarafından İstiklal Marşı çalınırken bir grup, "Ayağa kalkmayın!" diye bağırdı. Birçok öğrenci yerinden kalkmadı. İstiklal Marşı'nın bitmesinin ardından bütün öğrenciler ayağa kalktı ve toplu hâlde sol yumruklar eşliğinde enternasyonal marşı söylendi. Ardından; "Süngüsüz Eğitim!", "Sıkıyönetim ODTÜ'den elini çek!", "MHP kapatılsın, faşist Türkeş tutuklansın!" sloganları atıldı. Olay ülkede büyük yankı yaptı. Siyasiler, basın mensupları, öğretim üyeleri ve askerler tepki gösterdi. Ankara Cumhuriyet Savcılığı, soruşturma başlattı. Ankara Sıkıyönetim Komutanlığına bağlı jandarma birlikleri, 11 Ağustos 1979 sabahı ODTÜ'de arama yaptı. 4 öğrenci gözaltına alındı. 13 Ağustos 1979'da ODTÜ Rektör Vekili, fakülte bölüm başkanları, asistanlar, öğretim üyeleri ve çok sayıda öğrencinin katıldığı "İstiklal Marşı ve Cumhuriyete Saygı" Töreni yapıldı. Tören, gerçekleşen yürüyüşün ardından Atatürk Anıtı'na çelenk koymayla başladı. Ardından Atatürk için bir dakikalık saygı duruşunda bulunuldu ve İstiklal Marşı söylendi. Tören öncesinde bir grup, "Kahrolsun Emperyalizm! NATO'ya-IMF'ye hayır!" sloganı atıp kaçtı. Kaçanları arayan güvenlik güçleri, bir öğrenciyi yakaladı.^[325]

12 Eylül 1980'de Türk Silahlı Kuvvetleri, darbe ile yönetime el koymuş, parlamento ve hükûmet feshedilmiştir. Milletvekillerinin dokunulmazlığı kaldırılmış, yurt genelinde sıkıyönetim ilan edilmiştir.^[326] Darbenin ardından öğrenci hareketleri bir süre daha devam etmiş, askerî yönetim ODTÜ'deki etkinliğini arttırmıştır.^[327] 6 Kasım 1981'de çıkarılan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Yükseköğretim Kurulu (YÖK) kurulmuş,^[328] Türkiye'deki tüm yükseköğretim kurumları bu kurula bağlanmış, akademiler üniversitelere, eğitim enstitüleri eğitim fakültelerine dönüştürülmüş ve konservatuvarlar ile meslek yüksekokulları üniversitelere bağlanmıştır. Böylece YÖK, tüm yükseköğretimden sorumlu tek kuruluş haline gelmiştir ve ODTÜ, 7307 sayılı kanunla kendine sağlanan özerk statüsünü yitirmiştir.^[329] YÖK'ün kuruluşunun ardından rektör Mehmet Kıcıman görevinden ayrılmış, rektörlüğe Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Gönlübol atanmıştır. Yeni sistemle bütçe konusunda sıkıntılar yaşayan ODTÜ'de yeniden yapılanmaya gitmiş, YÖK'ün kararı ile 1982'de Beşeri İlimler Bölümü kaldırılarak yerine Felsefe, Tarih, Modern Diller ve (Eğt. Fak) Yabancı Diller Eğitimi Bölümleri kurulmuştur.^[330] 18 Ekim'de kabul edilen 1982 Anayasası'nda YÖK'ün kuruluş yasası korunmuş ve aynen Anayasa'da yer almıştır.^[331] Üniversitedeki akademik ve idari tüm personel, işçi statüsünde sözleşmeli görev yapmış, 1 Ocak 1983'ten itibaren memur statüsüne geçmiştir. 1402 sayılı sıkıyönetim yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte 1402'likler kapsamında Şubat 1983'te üniversitelerde başlayan tasfiyelerde ODTÜ de ciddi kayba uğramış, bu dönemde 400 kişi ODTÜ'den istifa etmiştir.^[332] 1984 yılı yeni sisteme uyum için çalışmalarla geçerken^[333] 1985'te gelişmiş üniversite kabul edildiği için YÖK'ün bütçe ve kadro kısıtlamasına gittiği ODTÜ'de bu değişiklikler personel kaybına sebep olmuştur. Aynı dönemde vakıf üniversitesi olarak kurulan Bilkent Üniversitesi personel için çekim merkezi olmuştur. ODTÜ'deki erimeyi engellemek isteyen rektör Gönlübol, Bilkent Üniversitesi kurucusu Prof. Dr. İhsan Doğramacı ile 5 yıl Bilkent'in ODTÜ'den öğretim üyesi almayacağına dair bir anlaşma imzalamıştır.^[334]

Ocak 1987'de ODTÜ arazisinin bin dönümlük bir kısmı Bilkent Üniversitesi'ne satılmıştır. Satış okulda tepkilerle karşılanırken Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Altay Birand ve Elektrik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Cana Toker, satışın yapıldığı toplantının ardından istifa etmiştir.^[335] Öğrenciler satış kararını protesto etmek için rektörlük binasına siyah çelenk bırakmıştır.^[336] ODTÜ eski rektörü Kemal Kurdaş da satılan arsa hakkında "Doğramacı, 1968'de de Hacettepe'ye arsa aktarıyordu. Ben engelledim." demiştir.^[337]

Temmuz 2008'de Ankara Büyükşehir Belediyesi, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin 1. fıkrası gereğince, ODTÜ içindeki kaçak olduğunu iddia ettiği 45 yapının her birine 40 bin TL olmak üzere toplam 1 milyon 800 bin TL para cezası kesmiştir. Belediye, kaçak olduğunu iddia ettiği yapıların mevzuata uygun hale getirilmemesi durumunda yıkılmasına karar vermiştir.^[338] Bunun üzerine mahkemeye giden üniversite rektörlüğü 45 yapının her biri için ayrı ayrı dava açmıştır. Mahkeme sonucunda "yıkım ve ceza kararlarının yasal dayanağı olmadığı, bunların kamu yararına aykırı olduğu" hükme bağlanmıştır.^[339]

Ankara Büyükşehir Belediyesince yapılan 1/25000 ölçekli planda bulunan Bilkent Yolu ile Anadolu Bulvarı arasında ve Eskişehir Yolu'na paralel olarak önerilen yolun ODTÜ eğitim binalarının arasından geçmesi planlanmış ve bu plan üniversite ile belediye arasında tartışmalara neden olmuştur.^[339] Belediye 2008'de aldığı kararla, 1994 yılında kabul edilmiş olan "ODTÜ İmar Planı" yerine "Koruma Amaçlı İmar Planı" hazırlanmasını talep etmiştir. Planlama sürecinde ODTÜ, 2010'da meslek odaları da dahil ilgili kurum/kuruluş temsilcileri ile iki toplantı düzenlemiş ve önerilen plan, yollar dahil tüm detaylarıyla ele alınmıştır. Anadolu Bulvarı'nın devamı olan yol, "Ankara Nazım Planı 2023" kararı uyarınca bu plan önerisinde de yer alırken ODTÜ'nün itirazı ile yapımı iptal edilen ve tartışmalara neden olan yola ise, "yüzeyde herhangi bir kazı yapılmadan inşa edilecek bir tünel olması" koşuluyla planda yer verilmiştir.^[159] ODTÜ tarafından hazırlanan ODTÜ Koruma Amaçlı İmar Planı'nın Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylandığı, 2 Ekim 2013'te Bakanlık faksıyla ilgili kurumlara bildirilmiştir. 11 Ekim'de üniversiteye teslim edilen planda onay aşamasında Bakanlık tarafından bazı değişiklikler yapıldığı görülmüş, ODTÜ Rektörlüğünün değiştirilen imar planı kararlarına itiraz edeceğini ve itiraz süresi içinde geriye dönüşü mümkün olmayan herhangi bir işlemin yapılmaması gerektiğini içeren görüşme ve yazışmalarına rağmen, askı ve itiraz sürelerinin dolması beklenmeksizin, 18 Ekim'i 19 Ekim'e bağlayan gece yarısı Ankara Belediyesi'ne bağlı ekipler iş makineleriyle tartışmalı araziye girip, başka bir alana taşınacağı belirtilen ağaçları dahi kesip kaldırmıştır.^[340][341] Bunun üzerine belediye ekiplerinin söktüğü ağaçların yerine 21 Ekim akşamı 5 bin fidan dikme eylemi yapan öğrencilere polis, ses bombaları ve biber gazlarıyla müdahale etmiştir.^[342] Aynı gün Melih Gökçek, kesilen 2 bin 388 ağaç için ODTÜ'ye 211 bin TL ödeme yapıldığını bildirmiş; ancak ODTÜ, herhangi bir anlaşma yapılmaksızın aktarılan bu parayı iade etmiştir.^[343] Olayların hemen ardından, eylem yapan grubun yerleşke içinde hizmet veren EGO otobüslerine saldırdığı gerekçesiyle belediyeye bağlı EGO Genel Müdürlüğü, ODTÜ seferlerine ara vermiştir.^[344] Gökçek'in, ODTÜ'ye sefer yapan belediye otobüslerini kaldırması kararı, Tüketici Hakları Derneği'nin açtığı dava sonucu iptal edilmiştir.^[345] 3 ay aradan sonra 20 Ocak 2014'te tekrar başlayan seferlere, Ankara Bölge İdare Mahkemesi'nin EGO'nun itirazını yerinde bulup yürütmeyi durdurma kararı vermesiyle 2 gün sonra yeniden ara verilmiştir.^[346] Yapıma başlanmasının ardından 4 ayda tamamlanan yol, dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla 25 Şubat 2014'te açılmıştır. Açılış töreninin öncesinde polis ile yolu protesto eden öğrenciler karşı karşıya gelmiş ve öğrencilere tazyikli suyla müdahale edilmiştir.^[347]

• 
  ODTÜ Mimarlık Fakültesi Anfi
• 
  ODTÜ Fen ve Edebiyat Fakültesi Anfi
• 
  ODTÜ Mimarlık Fakültesi'ne giden yol
• 
  ODTÜ ATA Heykeli
• 
  ODTÜ Albert Einstein Büstü
• 
  ODTÜ Logosu

• Ankara'daki üniversiteler
• Türkiye'deki üniversiteler
• Teknik üniversite

Wikimedia Commons'ta Orta Doğu Teknik Üniversitesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Resmî site