Oldham
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ekim 2018) |
| Oldham | |
|---|---|
 | |
  Oldham | |
| Ülke |  Birleşik Krallık |
| Kurucu Ülke |  İngiltere |
| Bölge | Kuzey Batı İngiltere |
| Kontluk | Greater Manchester |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 18 km² |
| Rakım | 213 m |
| Nüfus (2011) | |
| • Toplam | 96.420 |
| • Yoğunluk | 2,234/km² |
| Zaman dilimi | UTC±00.00 (BAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+01.00 (BAYS) |
| Alan kodu | 061 |
Oldham, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Kuzey Batı bölgesinde bir kentsel yerleşkedir. 1974-1986 döneminde Greater Manchester metropoliten kontluğuna bağlı bir ikincil metropoliten bölge olan Oldham Metropoliten Borough merkeziydi. 1985'te metropoliten kontluklara lağvedilince törensel Greater Manchester Kontluğuna bağlı tek-seviyeli yerel idare olan Oldham Metropoliten Borough'nun merkezi kenti olmuştur.
Tarihsel olarak Oldham eski Lancashire kontluğunun bir parçasıydı. Kentin 19. yüzyılda birden parlayıp büyümesinden önce hiçbir tarihi önemi olmamıştır. Oldham 19. yüzyılda fabrikalaşan dokuma sanayi merkezi olarak parladı. İngiltere'de sanayi devrimi sırasında çok büyük sayıda dokuma ve tekstil sanayi fabrikası Oldham da kuruldu ve şehir 19. yüzyılda birden gelişip büyüyen "boomtown" kentlerine baş örnek oldu [1] 20. yüzyıl hemen başlarında zirvesine erişen bu gelişme sırasında Oldham kenti sınırları içinde gece gündüz çalışan 360 kadar tekstil sektörüne ait fabrika bulunmaktaydı. Şehirde buluna pamuk eğirme tesisleri tüm Fransa ve Almanya'da bulunan pamuk eğirme tesisleri sayısından daha çok sayıdaydı. Aynı şekilde 20. yüzyıl ortalarında başlayan bir ikinci eğilim ile Oldham'ın pamuklu sanayi aynı hızla birden çöktü ve kentte bulunan tekstil sektörü fabrikalarının sonuncusu 1998'de kapandı.
Bu çabuk çöküş Oldham'ın ekonomisini ve demografisi büyük sarsıntıya uğrattı. Günümüzde Oldham yıkılmadan geride kalabilen eski büyük kırmızı tuğladan yapılmış dokuma fabrikaları ve bunlara destek sağlayan küçük bitişik kırmızı tuğladan iki katli isçi evleri ile mimarisi kaplı olan ve en önemli sektörü hizmet sektörü olan bir yerleşkedir.
Coğrafi konum
[değiştir | kaynağı değiştir]
Oldham kenti Manchester şehir merkezinden 11,1 km kuzeydoğuda "Pennine Dağları" yakınında "Irk çayı" ile "Medlock Çayı" arasında bulunan 213 m rakımlı biraz yüksek arazide konumlanmıştır. Kent Londra merkezinin 264 km kuzey-kuzeybatısındadır. Kentin doğusunda 244 m rakımlı Woodward Tepesi ile Saddleworth kasabası vardır ve ayni yöndeki batı "Pennine Dağları" hemen yakınındadır. Batısı ise şehirleşmiş bir bölgede bulunmakta ve Oldham'ın hemen dışında varoşları olan ve kentle aralarında hemen hemen hiç yeşil saha bulunmayan küçük nüfuslu Ashton-ünder-Lyne, Çadderton, Failsworth, Royton ve Shaw and Crompton kasabaları bulunmaktadır. Şehrin bulunduğu yüksekçe tepelik, "Oldham Edge" adı verilen, sırt güneybatıya Failworth kasabası ve Manchester'a doğru rakımı tedricen düşerek devam etmektedir.
Oldham, Atlas Okyanusu'nda hemen İrlanda açıklarında bulunan "Gulfstream" adlı sıcak okyanus akımı dolayısıyla, Britanya adasının ortalarında bulunan mevkilerinde olduğu gibi, nispeten mutedil bir okyanus kıyısı iklimi gösterir. Yazları serin ve kışları ise mutedil ısılı geçer. Ama yıl boyunca devamlı ama çok şiddetli olmayan yağışlar görülür.[2]
Oldham şehrinin merkezi yüksekçe bir mevkide olmakla beraber, bu arazide kurulan önemli yapılar 19. yüzyılda 4-5 katlı kırmızı tuğladan yapılmış büyük dokuma fabrikaları ve bunların devamlı siyah duman tüten bacalarından oluşmaktaydı. Bu fabrikalarda çalışan işçiler için hiç özen verilmeden yapılmış sokaklar dolu iki katlı sıvayla kaplanmamış kırmızı tuğladan yapılmış birbirine yapışık arka arkaya ufak kırmızı tuğla duvarla çevrili avlulu "teras" adı verilen evlerle dolu ve hiç düzgün kareler halinde planlanmamış sokakları bulunmaktaydı. Oldham'ın zengin tüccar ve fabrika sahipleri diğer Lancashire ve Yorkshire sanayi şehirlerinde olduğu gibi şehir ortalarını çok şaşalı ve süslü şehir belediye binaları ile donatmaktan kaçınmışlardı. Günümüzde diğer sanayi fabrika şehirlerinde 1. önemde mimari koruma listesine geçen birkaç mimari bakımından önemli bina bulunmakta iken, Oldham'da bu türlü 1. No'lu Listede mimari korumalı tek bina bile bulunmamaktadır. 20 yüzyıl ortasında dokuma sanayinin çökmesi ile kentin kapanan dokuma fabrikalarının çoğu ve bunların bacaları yıkılmış ve bir tepe üzerinde bulunan şehir merkezinde bayağı hatta çirkin şehir manzarasının ortaya çıkmasına neden olmuştur. 20.yy ortasında yapılan çok katlı modern "Oldham Civic Centre" Borough Yerel İdare merkezi şehrin siluetinde önemli bir yer almaktadır.
Kentin etrafındaki varoşlar da çok değişik tiptedir. Bunlar arasında yüksek yoğunluklu şehirsel yerleşkeler, araziye yayılan bahçeli varoş evleriyle dolu kasabalar ve yarı şehirleşmiş hatta kırsal köyler bulunmaktadır. Oldham ve bu varoşları "ONS Ulusal İstatistikler Ofisi" coğrafyacı ve istatistikçileri tarafından "Greater Manchester Şehirsel Alanı" içinde dördüncü büyük şehirsel birleşme alanı olarak tanımlanmaktadır.[3][4]
Oldham'ın gelişmesine bir neden kentin Britanya adasının en önemli ulaşım hatları yakınında olmasıdır ve bu nitelik günümüzde de geçerlidir. Manchester etrafındaki çevre yollarında olan M60 otoyolu Oldham'in güneydoğusundan geçer ve çok işlek bir demiryolu hattı Oldham'a güneydoğudan girip; kentin merkezinden geçip kuzeye doğru yönelir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Birleşik Krallık'ta nüfus sayımları 10 yılda bir yapılmaktadır ve 2011 sayımı yapılmış olmakla beraber sonuçlar daha henüz olmamıştır.
Oldham için nüfus sayımlarına gore nüfusun gelişmesi şu gösterimde izlenebilir::[5]
Kişi
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]Resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Oldham - Borough Yerel İdare merkezi
-
Oldham - günümüzde kullanılmayan eski Şehir Konağı
-
Oldham'da taştan kilise ve kırmızı tuğladan fabrika ve işçi evleri
-
Oldham - 1834'te yapılmış Bluecoats Okulu
-
Oldham - 19. yüzyılda işçileri eğitmek için kurulan Fen ve Sanat binası ve Lyceum
-
Oldham Athletic FC stadı Boundary Park
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ {{Kaynak|title=Official Handbook of Oldham|author=Oldham County Borough Council|year=1973|}
- ^ {{Kaynak|başlık=Oldham's natural history|last=Kidd|first=Leonard|year=1977| yayımcı=Oldham Libraries, Art Galleries and Museums|}
- ^ Office for National Statistics (2001), Census 2001:Key Statistics for urban areas ın the North; Map 3 (PDF), statistics.gov.uk, 9 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 13 Eylül 2007
- ^ Office for National Statistics (2001), Greater Manchester Urban Area, statistics.gov.uk, 8 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Aralık 2007
- ^ "Kaynak". 10 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2011.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Curlie'de Oldham (DMOZ tabanlı) (İngilizce)
- Darwen kapali pazari websitesi30 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
