II. Şâpûr

II. Şâpûr Orta Farsça: 𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩
İran ve İran olmayanların Krallarının Kralı[a]
II. Şâpûr'un büstü
Sasani İmparatorluğu Şehinşahı
Hüküm süresi	309 – 379
Önce gelen	Adûr Narseh
Sonra gelen	II. Erdeşîr
Vekil	Ifra Hormizd (309 - 325)
Doğum	309
Ölüm	379 (70 yaşında)
Çocuk(lar)ı	III. Şâpûr Zurvandukht Zruanduxt
Babası	II. Hürmüz
Annesi	Ifra Hormizd
Dini	Zerdüştçülük (muhtemelen Zurvanizm)

II. Şâpûr (bazen Büyük diye de geçer), Sasani İmparatorluğu'nun 309 - 379 yılları arasındaki hükümdarıydı. Uzun süren iktidarı sırasında, Sasaniler, I. Şâpûr'un (241-272) hükümdarlığından beri ilk altın çağlarını yaşamıştır.

Sasani Şah'ı II. Hürmüz'ün kısa süren hükümdarlığının ölümüyle son bulmasının ardından, Sasani ileri gelenleri 310 yılında II. Şâpûr'u Şah ilan ederler. Saltanata tayin edildiği sırada annesinin karnında olan II. Şâpûr, yönetimi ancak 17 yaşında eline alabilmiştir. Saltanata getirildikten sonra ilk olarak güneyde Arap kabileleriyle, doğuda ise Kuşan Yabguluklarıyla uğraşmak zorunda kalmıştır. II. Şâpûr hüküm sürdüğü dönem içerisinde, Medayin şehrini kurdurmuş ve burada bir Kisra sarayı yaptırarak Sasani merkezini buraya taşımıştır. Sasani İmparatorluğunun ilk kurulduğu yıllarda yönetim merkezi Firuzabad şehriyken, daha sonra II. Şâpûr'un emriyle Tizpon'a taşınmıştır. II. Şâpûr'un Medayin'i kurdurarak merkezi buraya taşımasının nedeni ise; Arap kabilelerini itaati altına almak ve onları bir düzene koymak amacını taşımaktadır. II. Şâpûr daha sonra tershane kurdurarak, oluşturmuş olduğu donanmayla Basra Körfezi üzerinden Bahreyn'i ele geçirmiştir.

Doğuda Hunların Baktriya'ya yapmış olduğu akınlar II. Şâpûr dönemine rastlamaktadır. Hunların akın akın Baktriya'ya gelerek buraya yerleşmeleri sebebiyle II. Şâpûr, yönünü doğuya çevirmek zorunda kalmıştır. MS 358 yılında Hun topluluklarıyla savaşmış ve yaptığı savaşlar sonucunda onları bölgeden atmanın mümkün olmadığını görünce anlaşma yoluna gitmiştir. MS 379 yılında II. Şâpûr ölünce yerine kardeşi II. Erdeşîr geçmiştir.

II. Şâpûr'un dönemi Zerdüştlerin Hristiyanlara karşı sertleşmiş olduğu bir dönemdir. II. Şâpûr, Konstantinopolis merkezli Bizans İmparatorluğu'nun kurucusu olan I. Konstantin'in çağdaşıdır. I. Konstantin'in Hristiyanlığı kabul etmesiyle, II. Şâpûr'un Bizans'a karşı siyasi politikası sertleşmiştir. II. Şâpûr, Bizans üzerine sefere çıkarak I. Konstantin'e karşı üstünlük kurarak onun gücünü zayıflatıp saltanatını tehlikeye sokmayı hedeflemiştir. Ammianus Marcellinus; Bizans ve Sasaniler arasında geçen Amida Kuşatmasında Alban Gelani ve Hun Grumbates II. Şâpûr'un müttefikleri olarak bu savaşa katıldıklarını yazmıştır. Fakat I. Konstantin Hristiyanlığı İmparatorluğun resmi dini haline getirmiş, toprakları üzerinde çok geniş bir alana yayılmış olan Nasranilerin desteğini kazanmıştır. Onun bu akıllıca hareketi, halkın desteğini kazanmasına ve II. Şâpûrla olan savaşlarında üstünlük sağlamasına sebep olmuştur. Ermenistan Kralı VII Tigranes de Hristiyanlığı kabul edince, bunun etkisini Sasani yerleşim yerlerinde kırmak isteyen Zerdüşt ruhbanlar bu topraklar üzerinde yaşayan Hristiyanlara baskı ve zulümlerini arttırmıştır. II. Şâpûr Bizans'ın nüfusunu kırmak için Ermenistan'ı ele geçirmeye çalışmış fakat MS 344'te Singara Kuşatmasında Sasani ordusu Bizans'a yenilince Ermenistan da bağımsızlığını korumuştur.

İran imparatoru II. Şâpûr'un (309-79) uzun süren hükümdarlığı döneminde Mezopotam­ya'yı da kapsayan imparatorluk topraklarında Hristiyanlara uygu­ladığı ağır baskılar, çok sayıda doğu Süryani topluluğunun dördün­cü yüzyılda Malabar'a göç etmesini hızlandıran bir etken olmuştur.^[1]