Hüseyni Hanedanı
| Hüseyni Hanedanı الحسينيون | |
|---|---|
 Hüseyni Hanedanı | |
| Ülke | Tunus Beyliği Tunus Krallığı |
| Kuruluş | 15 Temmuz 1705 |
| Kurucu | I. Hüseyin |
| Devriliş | 25 Temmuz 1957 |
| Son hükümdar | VIII. Muhammed el-Amin |
Hüseyni Hanedanı (Arapça: الحسينيون), Aslen Girit'ten gelen Türk-sipahi kökenli olan[1][2] Tunus Beyliği'nin yönetici hanedanıydı.[3] Murâdî Hanedanı'nın ardından 1705'te Hüseyin bin Ali altında iktidara geldi. Hüseyniler iktidara geldikten sonra beyler olarak hüküm sürdüler ve 1957'ye kadar Tunus'u yönettiler.
Hüseyniler aslen Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altında hüküm sürdüler. Osmanlı padişahları onları resmen beylerbeyleri olarak kabul etmekte ve onların veraset haklarını tanımaktaydılar.[3] Tahta geçmeleri teoride erkek primogenitür tarafından belirlendi, ancak bu her zaman takip edilmedi ve özellikle daha sonraki dönemlerde, taht genellikle ailenin yan dalları boyunca daha yaşlı bir erkek aile üyesine verildi.[3] Beyin varisi Beyü'l-Mahalle (باي المحلّة) unvanını taşıyordu ve ülke çapında iki yılda bir vergi toplama seferi olan mahalleyi yönetiyordu.[4]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1705'te Osmanlı padişahı III. Ahmed tarafından Hüseyin bin Ali'ye beylerbeyi unvanı verildikten sonra, Hüseyni beyleri Osmanlı'dan fiilen bağımsız olarak hüküm sürmüşler, hatta Fransa, İngiltere ve İtalyan devletleri gibi Avrupalı güçlerle ayrı diplomatik anlaşmalar yapacak kadar ileri gitmişlerdir.[3] Bağımsızlıkları 19. yüzyılda, özellikle Hammuda Paşa'nın 1811'de bir isyandan sonra yerel Yeniçeri Ocağı'nı bastırmasından sonra güçlendi.[3] Bununla birlikte, bazen Osmanlılardan koruma talep ederek, bazen de Osmanlı savaşlarına yardım etmek için birlikler göndererek Osmanlılarla avantajlı ilişkiler sürdürebildiler.[3]
I. Ahmed Bey, II. Muhammed Bey ve III. Muhammed Sadık Bey dönemlerinde önemli reformlar yapılmıştır. 1845'te Fransız desteğiyle I. Ahmed Bey, İstanbul'a düzenli vergi ödemelerine son verdi, ancak resmi vali ve müşir unvanlarını almaya ve Osmanlı otoritesinin bir görünümünü korumaya devam etti.[3] Ahmed ayrıca köleliği kaldırdı ve Tunuslu Yahudileri yasal olarak aşağıda tutan yasaları kaldırdı. Köle ticaretinin kaldırılması ve büyük kamu işlerinin komisyonu, esas olarak Avrupa çıkarları ve işadamları tarafından tutulan büyük borçlara yol açtı. 10 Eylül 1857'de II. Muhammed Bey, Osmanlı Tanzimat reformlarını örnek alan "Temel Pakt"ı yürürlüğe koydu. 1861'de III. Muhammed Sadık Bey, Tunus'u bir yasama meclisi ile anayasal bir monarşiye dönüştüren yeni bir anayasa ilan etti. Ancak devletin mali durumu kötüleşti ve bu da vergilerin artmasına, isyanlara ve daha büyük borçlara yol açtı. 1869'da Muhammed Sadık Bey, ülkenin borçlarının yönetimini denetleyen (Tunus, Fransa, İngiltere ve İtalya'dan oluşan) bir "uluslararası finans komisyonunun" kurulmasına rıza göstermeye zorlandı.[3]
Fransız müdahalesi ve baskısı artmaya devam etti. 1881'de bir Fransız işgali ve işgalinin ardından Bardo Antlaşması imzalandı ve Tunus bir himaye olarak Osmanlı İmparatorluğu'ndan Fransa'nın kontrolüne girdi. 20 Mart 1956'da Fransa'dan bağımsızlığını takiben, VIII. Muhammed el-Amin Bey, kral unvanını üstlendi ve başbakan Habib Burgiba hanedanı devirip 25 Temmuz 1957'de cumhuriyet ilan edene kadar hüküm sürdü.[5]
Haziran 2013'ten bu yana, hanedanın şu anki lideri, VI. Muhammed el-Habib'in torunu olan Muhammed el-Habib Bey'dir.
Hanedanın hükümdarları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hüseyin bin Ali (15 Temmuz 1705-7 Eylül 1735)
- Ebu'l Hasan Ali (7 Eylül 1735-22 Eylül 1756)
- I. Muhammed er-Reşid (22 Eylül 1756-11 Şubat 1759)
- II. Ali bin Hüseyin (11 Eylül 1759-26 Mayıs 1782)
- Hammuda bin Ali (26 Mayıs 1782-15 Eylül 1814)
- Osman bin Ali (15 Eylül-21 Kasım 1814)
- Mahmud bin Muhammed (21 Kasım 1814-28 Mart 1824)
- II. Hüseyin bin Mahmud (28 Mart 1824-20 Mayıs 1835)
- Mustafa bin Mahmud (20 Mayıs 1835-10 Ekim 1837)
- I. Ahmed bin Mustafa (10 Ekim 1837-30 Mayıs 1855)
- II. Muhammed bin el-Hüseyin (30 Mayıs 1855-22 Eylül 1859)
- III. Muhammed es-Sadık (22 Eylül 1859-27 Ekim 1882)
- III. Ali Müddet bin el-Hüsayin (28 Ekim 1882-11 Haziran 1902)
- IV. Muhammed el-Hadi (11 Haziran 1902-11 Mayıs 1906)
- V. Muhammed en-Nasır (11 Mayıs 1906-10 Temmuz 1922)
- VI. Muhammed el-Habib (10 Temmuz 1922-11 Şubat 1929)
- II. Ahmed bin Ali (11 Şubat 1929-19 Haziran 1942)
- VII. Muhammed el-Münsif (19 Haziran 1942-15 Mayıs 1943)
- VIII. Muhammed el-Amin (15 Mayıs 1943-25 Temmuz 1957)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Osmanlı: Teşkilat - Page 146. 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
- ^ "HÜSEYİN PAŞA, Tunus Beyi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
- ^ a b c d e f g h Bosworth, Clifford Edmund (2004). "The Husaynid Beys". The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Edinburgh University Press. ISBN 9780748696482. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
- ^ Brown, Leon Carl (2015). The Tunisia of Ahmad Bey, 1837-1855 (İngilizce). Princeton University Press. ss. 72, 128. ISBN 978-1-4008-4784-6. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
- ^ Abun-Nasr, Jamil (1987). A history of the Maghrib in the Islamic period. Cambridge: Cambridge University Press. s. 368. ISBN 0521337674. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Website of Prince Rafet Bey
- Cornell University Library 17 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.