Kilitbahir Kalesi
 Sağda yonca biçimindeki iç kale ve ortasında üçgen biçimindeki kule, soldaysa Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapılan ilave kule ve duvarlar gözükmektedir. Sağ taraftaki iç kalenin etrafını dış duvarlar sarmaktadır. | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Şehir | Çanakkale |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 40°08′52″K 26°22′46″D / 40.14778°K 26.37944°D |
| Tamamlanma | 1462 |
Kilitbahir Kalesi (eski yazımıyla Kilidü'l-bahr), yani "denizin kilidi kalesi", 1462 yılında Çanakkale Boğazı'nın Avrupa kıyısına inşa edilen kaledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilitbahir Kalesi, Çanakkale'nin Eceabat ilçesinin, Kilitbahir köyünde yer almaktadır. Kale 1462'de İstanbul kuşatması esnasında Avrupalı devletlerin Bizans İmparatorluğu’na yardım etmesini önlemek amacıyla Fatih Sultan Mehmet tarafından Çanakkale Boğazı'nın Avrupa yakasına, boğazın en dar yerine, Çimenlik Kalesi'nin karşısına yaptırılmıştır. Gelibolu Sancakbeyi Yakup Bey tarafından yapım işlerinin yürütüldüğü bilinmektedir. İsmail Utkular kalenin Fatih döneminin önemli mimari olan Muslihiddin tarafından inşa edildiğini belirtmiştir. Kalenin yapılış amacı daha çok boğazın güvenliğini/gemi geçişlerinin denetimini sağlamak ve gelebilecek saldırıları engellemekti. Kale 30 topla donatılarak Boğaz'ın 1.250 metrelik genişliğinin top menzili içine alındı. Kale 1551'de Kanuni Sultan Süleyman tarafından Sarı Kule ve yeni sur duvarları ile güçlendirildi, Venedik'le süregelen Girit Savaşı sırasında Kilitbahir yenilendi. 18. yüzyılda Fransız subaylarının rehberliğinde genişletildi. III. Selim tarafından Napolyon Savaşları sırasında tekrar yenilendi. II. Abdülhamit döneminde de bakım ve onarımlar yapıldığı belirtilmektedir.[1][2][3]
Kalenin yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalenin uzunluğu 220 metre, eni ise 120 metredir. Kalenin duvarları tam yuvarlağa yakın 3 burca sahiptir. Böylece kale planı üç yapraklı yonca görünümüne bürünür. İçeride uzun bir üçgen biçimli kulenin hafifçe eğrilen duvarları vardır ki duvarlardan buraya 3 adet taş köprü ile erişilir ve bu kule 30 metre yüksekliğinde olup 7 katlıdır. Kalenin etrafında daha alçak bir duvar haline ikinci tahkimat bulunmaktadır. Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapılan ilave surlar ve kuleyle (Sarıkule)[4] kale güneye doğru uzatılmıştır.[2][3]
Mimari özellikler açısından incelendiğinde Kilitbahir Kalesi, “ortada üçgen şeklinde olan orta kule, kulenin etrafında üç yapraklı yonca şeklinde 180 derecelik üç adet sur duvarı, dış sur duvarı ve hendekten oluşmaktadır.” Bu yapı klasik dikdörtgen veya kare kale yapılarına göre eşsiz ve özel bir yapıdır. Kanuni Dönemi'nde güney yakaya yeni bir kule ve surlara üçgen kale duvarları eklenmiştir. Eklemeler sonucu tanımdaki hendek kavramı genişlemiş, bunu da ilk fark eden Ekrem Hakkı Ayverdi olmuştur. Daha sonra yapılan kazılarda elde edilen bulgular sonucu Ayverdi'nin tahmini doğrulanmıştır.
İlk mimari şekil iç/dış surlar, orta kule ve dış surun çevresinde bulunan hendek yapısıdır. Dış surun yüksekliği 7 metre genişliği ise 2 metre 18 santimetre ile 2 metre 27 santimetre arasındadır. surların üzerinde 9 tane kule mevcuttur. Bu kulelerin 1 metre 50 santimetre yüksekliğinde olduğu bilinmektedir. Hendek ise 10 metre ile 12 metre arası genişliğe sahiptir.[1]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kilitbahir Kalesi (3 boyutlu) 16 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Kilitbahir Kalesi Geç Dönem Osmanlı Yapılarının Arkeolojik ve Tarihsel İncelenmesi (PDF). Mübarek İpek. ÇOMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Osmanlı Arkeolojisi Anabilim Dalı. 2018.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b Nicolle, David. Osmanlı Kaleleri 1300-1810. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ss. 4,9,11,13,17,28,31,40,51.
- ^ a b "Kilitbahir Kalesi". 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2020.
- ^ "Kilitbahir Kalesi". 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2020.
