Kedi feromonu
| Kediler için cezbedici kimyasallar | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Kedi feromonları, kediler ve diğer kedigiller tarafından iletişim amacıyla kullanılan feromonlardır.
Kedi yüz feromonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Kedi yüz feromonu, kedilerin bölgeleri, nesneleri ve kişileri “tanıdık” olarak işaretlemekte kullandıkları feromondur. Kedilerin ağız, çene, alın ve yanaklarındaki bezler ile salgıladıkları, “kedi yüz feromonu” olarak kullanıldığı bilinen çeşitli feromonlar mevcuttur.
Bu feromonlar, kedilerin salgıladığı feromonlardan sadece küçük bir kısmını oluşturmaktadır. Diğer feromonlar, kedilerin arka alt kısmı, kuyruğu ve patilerindeki bezler ile salgılanırlar.
“Cezbedici kimyasallar”
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kedileri cezbedici kimyasallar, kedi davranışlarında etkili olan kokulu bileşiklerdir.
Cezbedicilere maruz bırakılan kedi genellikle yerde yuvarlanarak, patileri ve dişleri ile koku kaynağına doğru hamle yapmaya çalışır. Tepki genellikle kısa süreli olur ve ilk birkaç dakikadan sonra, tepki alınamayan fizyolojik tepkisiz devreye girilir. 30 ila 120 dakikadan sonra duyarlı kedilerde tekrar ilgi başlar.[1]
Kediler için cezbedici olarak bilinen bu maddeler, aktinidin (kediotunun etken maddesi), nepetalakton (kedi nanesinin etken maddesi),[2] dihidronepetalakton, neonepetalakton, izodihidronepetalakton, epinepetalakton, boschnialakton, boschniakin, dihidroaktinidiolid, aktinidiolid, iridomirmesin, (−)-mitsugashiwalakton ve onikulaktonedur.[3]
Uçucu yağlardan elde edilen çeşitli uçucu kimyasalların, iridoid terpenlerin kedilerde bu davranışsal etkilere neden olduğu bilinmektedir. Kedilerin kedi nanesi (Nepeta cataria), Tatar hanımeli (Lonicera tatarica), Kedi otu (Valeriana officinalis)) ve gümüş asma (Actinidia polygama) farklı derecelerde tepki verdiği bilinmektedir.[4]
Kedi nanesi ve gümüş asma için aktif kimyasalın sırasıyla nepetalactone ve nepetalactol olduğu doğrulanmıştır: bunlar iki bitkide bulunur ve bu kimyasalların sentezlenmiş çeşitleri kedilerde benzer tepkileri tetikler.[5] Tartar hanımeli ve kediotundaki aktif bileşen actinidine olabilir ancak etkisi henüz doğrulanmadı.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "How does catnip work its magic on cats?". Scientific American. 29 Mayıs 2007. 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.
- ^ Tucker AO, Tucker SS (1988). "Catnip and the catnip response". Economic Botany. 42 (2). ss. 214-31. doi:10.1007/BF02858923.
- ^ Zhao YP, Wang XY, Wang ZC, Lu Y, Fu CX, Chen SY (Eylül 2006). "Essential oil of Actinidia macrosperma, a catnip response kiwi endemic to China". J Zhejiang Univ Sci B. 7 (9). ss. 708-12. doi:10.1631/jzus.2006.B0708. PMC 1559795 $2. PMID 16909471.
- ^ a b Bol S, Caspers J, Buckingham L, Anderson-Shelton GD, Ridgway C, Buffington CA, Schulz S, Bunnik EM (March 2017). "Responsiveness of cats (Felidae) to silver vine (Actinidia polygama), Tatarian honeysuckle (Lonicera tatarica), valerian (Valeriana officinalis) and catnip (Nepeta cataria)". BMC Veterinary Research. 13 (1): 70. doi:10.1186/s12917-017-0987-6
. PMC 5356310 $2. PMID 28302120.
- ^ Uenoyama R, Miyazaki T, Hurst JL, Beynon RJ, Adachi M, Murooka T, Onoda I, Miyazawa Y, Katayama R, Yamashita T, Kaneko S, Nishikawa T, Miyazaki M (January 2021). "The characteristic response of domestic cats to plant iridoids allows them to gain chemical defense against mosquitoes". Science Advances. 7 (4): eabd9135. Bibcode:2021SciA....7.9135U. doi:10.1126/sciadv.abd9135
