Gördes düğümü
Gördes düğümü, çift düğüm, simetrik düğüm ya da kapalı ilme, adını Manisa'nın Gördes kazasından alan, Türk halılarında kullanılan düğüm çeşidi. Türk düğümü de denir.
Dünyada el halılarında kullanılan iki önemli düğüm tipinden birisidir (diğeri İran-sine düğümü). Gördes düğümünde, ilme iki çözgü telinin de etrafına dolanarak çözgü tellerinin arasından çıkarılma yöntemiyle bağlanır ve kesilir. Böylelikle düğüm iki çözgü telini de sarmış olur. Daha çok geometrik, üsluplanmış ve köşeli desenler için elverişlidir.[1] Gördes düğümü ile dokunan halılar İran düğümü ile dokunanlara göre daha sağlamdır; çünkü halı eskidikçe tüyleri dökülse bile lupu (ipin ucu) kalır ve halı desen ve rengini korur.
Gördes düğümü, Isparta halıları ile bazı Hereke halıları hariç Türk halılarında, Kafkas halılarında, bazı İran ve İngiliz halılarında kullanılmıştır. Tarihte bilinen ilk düğümlü halısı olan Pazırık Halısı da gördes düğümü ile dokunmuştur. 10 santimetrekaresinde 36000 gördes düğümü bulunur.[2]
Gördes düğümünün iki türü görülmektedir: İç Anadolu Bölgesi'nde kullanılan düğüm şeklinde; iplik, çözgü çiftinin önce öndeki sonra arkadaki teline dolanarak bağlanır; Batı Anadolu'da kullanılan düğümde aynı işlem ters uygulanmaktadır. Bu değişiklik halının kalitesini etkilememekte, yalnızca Batı Anadolu'da dokunan halıların hav kesiminde kolaylık sağlamaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Çelik, Adem. "Anadolu, İran ve Kafkasya Halı Etkileşimi". 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018.
- ^ Gökmen, Ertan. "Osmanlı dönemi Gördes halıcılığı" (PDF). Celal Bayar Üniversitesi i Manisa ve Yöresi Türk Tarihi ve Kültürünü Uygulama ve Araştırma Merkezi. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2018.
-
Pazırık halısı, gördes düğümü ile dokunmuş en eski halıdır.
-
İran (sine) düğümünde ilme tek bir çözgü telinin etrafından dolanır.
