Geçer piyon

Beyazın b5, c4 ve e5'teki piyonları; siyahın d4'teki piyonu geçer piyondur.

Satrançta geçer piyon, sekizinci yataya ilerlemesini engelleyecek rakip piyonun bulunmadığı bir piyondur yani ne aynı dikeyde ne de bitişik dikeyde önünde rakip piyon yoktur. Geçer piyona bazen halk dilinde geçer denir . Geçer piyonlar avantajlıdır çünkü yalnızca rakibin taşları onların ilerlemesini engelleyebilir.

Diyagramda b5, c4 ve e5'teki beyaz piyonlar ve d4'teki siyah piyon geçer piyondur. Eğer

siyah ...fxg4 oynarsa g4'teki siyah piyon ve ayrıca f4'teki beyaz piyon geçer olacaktır.

Botvinnik vs. Capablanca, 1938

Hamle sırası beyazlarda

Kendi piyonları tarafından korunan geçer piyona korunmuş geçer piyon denir. Bu makaledeki ilk diyagramda, b ve e hatlarındaki piyonlar korunmuş geçer piyonlardır. Bitişik dikeylerdeki iki veya daha fazla geçer piyona bağlı geçer piyonlar denir (bkz. bağlı piyonlar) ve bunlar çok güçlüdür. En üstteki diyagramda, Beyaz'ın b ve c piyonları bağlı geçer piyonlardır. Bir çift bağlı geçer piyona bazen ezici güç (steamroller) adı verilir. Bağlı geçer piyonları olan tarafın onları aynı sıraya yerleştirmesi ve ardından birlikte ilerletmesi genellikle stratejik olarak avantajlıdır çünkü bu onların bloke edilmesini daha zor hale getirir. Bazen bir piyonun sekizinci yataya terfi edebilmesi için hafif taşlar feda edilir. Gösterilen örnekte (Mikhail Botvinnik–José Capablanca, AVRO 1938), beyazlar e6'daki geçer piyondan yararlanmak ve siyahın vezirinin blokajını kırmak için oynadı:

30. Fa3! Vxa3 31. Ah5+! gxh5 32. Vg5+ Şf8 33. Vxf6+

e piyonun terfisini garanti ederek. Geçer piyonun değeri, terfi için filin feda edilmesine fazlasıyla değer. E piyonun ilerlemesini engelleyen tek taş siyah vezir ve attır ve bunlar gittikten sonra piyonun terfi için boş bir yolu vardır. Siyahın piyonları da bunu durdurmak konusunda çaresiz kalmıştır.^[1]

Fischer vs. Larsen, 1971

Hamle sırası beyazlarda. Beyazlar uzak geçer piyon sayesinde kazanır.

Uzak geçer piyon, diğer piyonlardan birkaç dikey ile ayrılan ve rakip şahı (ve bazen diğer taşları) diğer piyonların savunmasından saptıran bir geçer piyondur. Böyle bir piyon genellikle sahibi için güçlü bir avantaj oluşturur çünkü rakip şahın tahtanın her iki tarafını da kapsayacak menzili yoktur.

Bobby Fischer ve Bent Larsen arasındaki 1971 Adaylar Turnuvası maçının beşinci oyunundaki şematik konumda,^[2] a hattındaki uzak geçer piyon, materyal eşit olmasına rağmen beyaza bir kazanma avantajı sağlıyor. Piyon, siyahın şahını beyazın vezir çıkma tehditiyle alıkoyacak ve beyazın şahını, siyahın kalan piyonlarını ele geçirip oyunu kazanma konusunda özgür bırakacaktır. Beyaz şu hamlelerle kazandı:

41. Şd4 Şd6

42. a5 f6

43. a6 Şc6

44. a7 Şb7

45. Şd5 h4

Eğer 45...f5 oynarsa 46.h4 kazanır.

46. Şe6 1-0

Levenfish & Smyslov, 1957

Beyaz oynar, berabere

Uzak geçer piyon da hafif taş oyun sonunda güçlüdür. Tarrasch kuralında olduğu gibi, kalelerin olduğu bir oyun sonunda rakip kalenin piyonun arkasına geçmesi o kadar güçlü değildir (şemaya bakın: Levenfish & Smyslov, 1957).