Gassânîler
Gassânîler | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 220-638 | |||||||||||
 Sıffin Muharebesi'nde kullanılan bayrak | |||||||||||
 6. yüzyılda Gassânîler'in sahip olduğu topraklar | |||||||||||
| Tür | vasal devlet | ||||||||||
| Başkent | Cabiye Busra | ||||||||||
| Resmî dil(ler) | Eski Arapça | ||||||||||
| Resmî din | Monofizit Hristiyanlık | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
| Kral | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Suriye Irak Ürdün Suudi Arabistan | ||||||||||
| Arap devletleri ve hanedanları |
|---|
 |
Gassânîler (Arapça: الغسّانيّون, romanize: el gasâsinet), 200-636 yılları arasında Suriye'de hüküm sürmüş Monofizit Hristiyan Arap devleti.
Bizans’a tabi bir tampon devlet olarak hem güneyden gelebilecek yağmacılar hem de İran tehdidine karşı kullanılmıştır. Gassânîler, Suriye'de ana dilleri Arapçayı korudukları gibi burada konuşulan Arami dilini de öğrendiler.
En ihtişamı dönemlerini Haris bin Cebele zamanında yaşadılar. 529 yılında Bizans İmparatorluğu tarafından kendisi büyük emir olarak ünvanlandırıldı. Bizansla iyi ilişkilerde bulunan Haris Monofizit kilisesiyle Bizans’ın arasını düzeltmek için uğraştı. Onun ölümünden sonra yerine oğlu Münzir geçti fakat mezhepsel ayrılıklar sebebiyle Bizansla arası açıldı, Sasaniler’in vassal devleti Hîrelilerle savaştı bu savaşların pek çoğunu kazandı. Bizans’ın yardımından yoksun olan Gassânîler üzerine sürekli akınlar düzenlemesi sonucu Bizans Devleti tekrar Gassânîlerle uzlaştı.
Münzir bin Haris 580 yılında Konstantinopolis'e bir ziyarette bulundu ve İmparator II. Tiberius tarafından büyük bir merasimle karşılandı. İmparator bu merasim sırasında Münzir'e hükümdarlık çelengi yerine gerçek hükümdarlık alâmeti olan taç giydirdi. Bundan sonra Bizanslılar Münzir'i "Araplar'ın kralı" unvanıyla anmaya başladılar. Münzir, Suriye'ye dönünce Hîre hükümdarıyla savaşa tutuştu ve büyük bir zafer elde edip Lahmîler'in başkenti Hîre'yi ateşe verdi. Fakat Bizans'ın bölgedeki görevli ve temsilcileri babası gibi onu da imparatora gammazladılar. Gassânîler, bütün bağlılıklarına ve Hristiyanlığı samimi olarak benimsemelerine rağmen Bizans'a yaranamadılar. Münzir, Havran kilisesinde yapılan bir dinî merasim sırasında imparatorluktan gelen bir emirle Suriye kumandanlarından Magnus tarafından tutuklanıp bir esir gibi Bizans'a gönderildi.
Münzir'in yerine geçen oğlu Numan kardeşlerinin de yardımıyla Bizans üzerine çeşitli saldırılar düzenledi. İmparator I. Konstantin, Anadolu'nun bazı bölgelerini tahrip eden Numan'ı da tutuklamak üzere Magnus'u görevlendirdi. Magnus, Numan'ı ele geçirip Konstantinopolis'e götürdü.
Münzir ve oğlu Nu'mân Bizans elinde tutuklu kalınca, Gassânî Devleti'ni oluşturan kabilelerin her birinin kendi reisini seçerek ayrı birer siyasi yapı oluşturması devleti zayıflattığı gibi Bizans'ın güney sınırlarını da savunmasız bıraktı. Bu durum Bizans'ın ezelî düşmanı Sasaniler'in işine yaradı. Bizans'ın güneyini koruyan güçlü bir tampon devlet olan Gassânîler aradan çekilince Sasani Spahbed Şehrbârâz'in büyük bir orduyla Suriye üzerine yürüyüp Kudüs ve Şam'ı ele geçirmesi Gassânî hâkimiyetinin yıkılmasına yol açtı (613-614). 610 yılında Bizans İmparatorluğu’nun başına geçen Herakleios, Sasaniler'den Suriye'yi geri aldı ve güney sınırını genişletti. Cebele bin Eyhem bilinen son Gassani hükümdarıdır. Yermük Muharebesi sırasında Bizans'ın tarafında Müslümanlar'a karşı savaşmışlardır. Daha sonra Müslümanlar'ın galibiyeti üzerine siyasi varlıkları ortadan kalkmıştır. Bugün Suriye bölgesindeki Hristiyan Araplar Gassânîler’in torunlarıdır.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ağırakça, Ahmet (1996). "Gassaniler". TDV İslâm Ansiklopedisi. 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 397-398.
