Büyük Menderes

Büyük Menderes Nehri
Buyuk Menderes Nehri
Konum
Ülke(ler)	Türkiye
Genel bilgiler
Kaynak	Dinar veya Sundurlu 38°04′15″K 30°10′37″D / 38.07083°K 30.17694°D / 38.07083; 30.17694 38°12′52″K 29°49′45″D / 38.21444°K 29.82917°D / 38.21444; 29.82917
Kaynak rakımı	880 m
Ağız	Ege Denizi, Milet yakınlarında 37°32′24″K 27°10′08″D / 37.54000°K 27.16889°D / 37.54000; 27.16889
Ağız rakımı	0
Uzunluk	548 km
Havza alanı	25,000 km²
Debi	110m³

Büyük Menderes (Hititçe: 𒀸𒋻𒉺, Aştarpa; Yunanca: Μαίανδρος, Maiandros), Batı Anadolu'nun en büyük nehridir ve Menderes Havzası'nın ana sulama kaynağıdır. Kufi Suyu ve Banaz Çayı kollarının birleşmesiyle oluşur ve Ege Denizi'ne dökülür. Uzunluğu 548 km'dir. Büyük Menderes ovası bataklıkları kurutulduktan sonra Türkiye'nin en verimli alanlarından birisi olmuştur.^{[kaynak belirtilmeli]}

Afyonkarahisar ili Dinar İlçesi yakınlarında Suçıkan Mevkii'nde doğar. Işıklı ve Kufi çaylarını biriktiren Işıklı Gölü Barajı’ndan çıkıp, Çivril, Çal ve Baklan Ovaları’nı geçer ve Çal’ın doğusundan kuzeye dönerek, Bekilli ve Güney İlçesi’ne doğru derin bir yatakta akar. Uşak ’tan gelen ve Menderes’in en büyük kollarından olan Banaz Çayı’nı da alarak, Sarayköy Ovası’na iner. Denizli hudutları içindeki Çürüksu ve Gökpınar Çayları ile beslenerek batı yönünde ilerler. Nazilli'nin güneyinden gelen Akçay'ı alır. Nazilli, Aydın ve Söke Ovaları’nı sular. Aydın Karpuzlu ilçesinden gelen Karpuzlu Çayı Koçarlı yakınlarında nehre katılır. 548 km. uzunluğundaki yolculuğunu Söke İlçesi Dipburun Mevkii’nde Ege Denizi’ne dökülerek tamamlar. Denizli ili, toplam yüzölçümü alanı 11 852 km² olan Büyük Menderes Nehri’nin yukarı havzasında yer alır.

Denizli’den başlayarak Ege Denizi kıyılarına uzanan çok geniş ovaları kapsar. Bu ovalarda pamuk, sebze ve meyve üretilir. Entansif tarım yapılır.

Büyük Menderes Nehri, yerleşim yerlerinden kaynaklanan evsel atık sular; sanayi kuruluşlarında oluşan endüstriyel atık sular; aşırı, zamansız ve yanlış gübre-pestisit kullanımı etkileriyle kirletilmektedir. Nehre; teknolojik, evsel ve kentsel atıklar deşarj edilmektedir.^{[kaynak belirtilmeli]} Denizli, Uşak ve Aydın illerinde, Büyük Menderes nehrine atık sularını arıtmadan savaklayan 20 tür endüstri kuruluşu mevcuttur. DSİ havza istatistiklerinde, Büyük Menderes Nehri Havzası’ndaki belediye sayısı 165 olarak verilmektedir. Bunlardan yalnızca altısında kanalizasyon şebekesi bulunmaktadır. Aşağı havzalarda ise kirlilik daha da yoğunlaşmakta ve nehir ekosistemi yok olmak üzeredir.

Nehirde kirlenmenin ana unsurunun Çürüksu Çayı olduğu tespit edilmiştir. Büyük Menderes Nehri'nin temizleme çalışmalarının da bu nehirden başlanması gerektiği iddia edilmektedir.^[1]

Wikimedia Commons'ta Büyük Menderes ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Asagi Buyuk Menderes Nehri Landsat uydusu fotolari 23 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.