[go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Atbaşı Bulutsusu

Koordinat:Sky map 05sa 40d 59s; -02º 27' 30″
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Atbaşı Bulutsusu
Bulutsu
HUT tarafından elde edilen Atbaşı bulutsusu fotoğrafı.
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızAvcı
Sağ açıklık (α)05sa 40d 59,0s
Dik açıklık (δ)-02° 27′ 30,0″
Görünür büyüklük (V)+11,00
Görünür boyutlar (V)8 × 6 yay-dakika
Özellikler
Uzaklık1.500 ly (460 pc)
Katalog belirtmeleri
IC 434 • Barnard 33 • LDN 1630 • M3T 31 • [OS98] 52
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Ayrıca bakınız: Bulutsu listeleri

Atbaşı Bulutsusu (parlak bulutsu IC 434 içindeki Barnard 33 veya B33 olarak da bilinir), Avcı takımyıldızındaki küçük karanlık bir bulutsudur.[1] Avcı Kuşağı'nın en solundaki Zeta Orionis (ζ Ori) veya Alnitak'ın hemen yanında, büyük ve koyu renkli moleküler bulutun bir parçasıdır.

Lynds 1630 olarak bilinen yoğun toz bulutunun güney bölgesinde, IC 434 denilen çok daha büyük, aktif yıldız oluşumlu H II bölgesinin kenarında görülmektedir.[2]

Atbaşı Bulutsusu Dünya'dan yaklaşık 422 parsek veya 1.375 ışık yılı uzaklıktadır.[2][3]

At başına benzemesi nedeniyle en kolay tanınan bulutsulardandır.[4] Işıyan gazların önünde, karanlık toz bulutlarından oluşan perdelenme sonucu "Atbaşına" benzeyen şeklinden dolayı en tanınan bulutsulardandır. Şekil ilk olarak 1888 yılında Harvard koleji gözlemevinde alınan B2312 fotoğraf plağında Williamina Fleming tarafından fark edilmiştir.

NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanan gök bilimciler, bulutsunun "yelesini" benzeri görülmemiş bir ayrıntıyla görüntüledi ve ultraviyole ışığın gaz ve tozla etkileşime girdiği fotodisosiyasyon bölgesinin karmaşıklığını ortaya çıkardılar.[5][6]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bulutsu, İskoç gök bilimci Williamina Fleming tarafından 1888'de Harvard Üniversitesi Gözlemevi'nde çekilen bir fotoğraf plakasında keşfedildi.[7][8] İlk açıklamalardan biri Edward Emerson Barnard tarafından yapılmış ve şu şekilde tanımlanmıştır: "Karanlık kütle, çap 4′, ζ Orionis'in güneyinde uzanan bulutsu şerit üzerindedir", kataloglama karanlık bulutsuyu Barnard 33 olarak tanımlar.[9]

Yapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Toz ve gazdan oluşan karanlık bulut, Orion moleküler bulut kompleksinde yıldız oluşumunun gerçekleştiği bir bölgedir. Kuzey Yarımküre'de kış akşamı gökyüzünde ve Güney Yarımküre'de yaz akşamı gökyüzünde belirgin olan Orion takımyıldızındadır.

Atbaşı Bulutsusu ve çevresi. Sol alt köşedeki yansıma bulutsusu NGC 2023.

Kırmızı ışıma, bulutsunun arkasındaki ve yakınlardaki parlak yıldız Sigma Orionis (σ Orionis/ σ Ori) tarafından iyonlaştırılmış hidrojen gazından (Hα) kaynaklanır.

Atbaşı'nın alt kısmı sol tarafa doğru gölge yapsa da, bulutsusunun koyu rengi büyük oranda yoğun tozdan kaynaklanır. Bulutsuyu terk eden gaz akıntıları, güçlü manyetik alanlar tarafından huni biçiminde akmaya zorlanır. Atbaşı Bulutsusu'nun altındaki parlak noktalar, henüz oluşum aşamasındaki genç yıldızlardır. Işığın Atbaşı Bulutsusu'ndan bize ulaşması yaklaşık 1.500 yıl sürer.[10]

Manyetik alanlar gazları yönlendirerek bulutsuyu akışlara bırakır ve bu akışlar arka plandaki parıltıya karşı ön plandaki çizgiler olarak gösterilir.[11] Parlayan hidrojen gaz şeridi muazzam bulutun kenarı belli eder ve yakındaki yıldızların yoğunlukları her iki tarafta da belirgin şekilde farklıdır.

ESO Atbaşı bulutsusunun fotoğrafı.
Orion'un Kemeri'nin üç parlak yıldızı, kemer yıldızı Alnitak'ın sol alt tarafındaki Atbaşı bulutsusu ile birlikte

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Arnett, Bill (2000). "Horsehead Nebula". 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2014. 
  2. ^ a b "VLT Images the Horsehead Nebula". European Southern Observatory. 25 Ocak 2002. 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2019. 
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Gaia DR2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ Sharp, Nigel (2014). "The Horsehead Nebula". National Optical Astronomy Observatory. Association of Universities for Research in Astronomy. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2014. 
  5. ^ "James Webb Telescope shares Remarkable Views of the Horsehead Nebula". www.jameswebbdiscovery.com (ABD ingilizcesi). 19 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2024. 
  6. ^ "Webb Captures Top of Iconic Horsehead Nebula in Unprecedented Detail - NASA Science". science.nasa.gov (ABD ingilizcesi). 18 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2024. 
  7. ^ Alex Newman (28 Ağustos 2017). "Unearthing the legacy of Harvard's female 'computers'". BBC News. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017. 
  8. ^ Cannon, Annie J. (Haziran 1911). "Williamina Paton Fleming". Science. 33 (861) (30 Haziran 1911 tarihinde yayınlandı). ss. 987-988. Bibcode:1911Sci....33..987C. doi:10.1126/science.33.861.987. PMID 17799863. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2024. 
  9. ^ Barnard, E. E. (1919). "On the dark markings of the sky, with a catalogue of 182 such objects". Astrophysical Journal. Cilt 49. ss. 1-24. Bibcode:1919ApJ....49....1B. doi:10.1086/142439. 
  10. ^ "APOD NASA". 3 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2009. 
  11. ^ "The Horsehead Nebula/IC434". National Optical Astronomy Observatory. NOAO. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atbaşı_Bulutsusu&oldid=33850089" sayfasından alınmıştır