Özel gereksinimler

Engellilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Özel gereksinim, Özel gereksinime ihtiyaç duyan bireylerin^ günlük yaşamsal, sosyal, psikolojik eğitsel ve benzeri tüm gereksinimlerini belirtmek için kullanılan bir ifadedir. Otizm, asperger, down sendromu, motor bozukluğu, disleksi, diskalkuli, disgrafi, görme ve işitme yetersizliği vb gibi engel durumları için farklı farklı gereksinim türleri vardır bu sebeple bireysel özelliklerine göre her bir birey için farklı farklı özel gereksinimler belirlenir.

Özel gereksinimlere sahip kişiler aşağıda yer alan maddelerden bir veya daha fazlasına ihtiyaç duyabilir:

1. Fiziksel Gereksinimler: Bedensel engeller nedeniyle hareket etme veya fiziksel aktivitelerde bağımsızlık eksikliği.
2. Zihinsel Gereksinimler: Zihinsel engeller nedeniyle bilişsel veya entelektüel yeteneklerde zorluk.
3. Duygusal Gereksinimler: Duygusal veya davranışsal sorunlar nedeniyle sosyal etkileşimde zorluklar.
4. Öğrenme Gereksinimleri: Öğrenme güçlükleri veya öğrenme engelleri nedeniyle eğitimde destek ihtiyacı.
5. İletişim Gereksinimleri: Konuşma veya iletişim becerilerinde zorluk yaşayan bireylerin özel iletişim yöntemleri veya destek araçlarına ihtiyacı olabilir.
6. Sağlık Gereksinimleri: Kronik hastalıklar, alerjiler veya özel tıbbi ihtiyaçlar gibi sağlık sorunlarına özel destek gereksinimi.
7. Sosyal Gereksinimler: Sosyal etkileşimde zorluklar yaşayan veya sosyal becerilerde destek ihtiyacı olan bireyler.

Bu özel gereksinimlere sahip bireyler, eğitim, sağlık hizmetleri, istihdam ve diğer yaşam alanlarında destek ve uyum sağlamak amacıyla özel programlardan faydalanabilirler.

Özel gereksinimli birey eğitimi, bireyin fiziksel, zihinsel, duygusal veya sosyal alanlarda ihtiyaç duyduğu destek ve özel yöntemleri içerir.

Eğitimde özel gereksinimlere sahip bireyler için, bireyin bireysel ihtiyaçlarına uygun bir öğretim planı oluşturmak kritiktir. Bu plan, öğrencinin özel yeteneklerini ve güçlü yönlerini vurgularken, aynı zamanda zorlandığı alanlarda destek sağlamayı hedefler.

Özel gereksinimli birey eğitimi, her bireyin benzersiz potansiyelini keşfetme yolculuğunu destekleyen bir süreçtir. Bu eğitim yaklaşımı, öğrencilere sadece bilgi aktarmakla kalmaz, aynı zamanda onların bireysel güçlü yönlerini bulmalarına, geliştirmelerine ve topluma daha etkili bir şekilde katkıda bulunmalarına olanak tanır.^[1]

Çocuklar için özel gereksinim raporunun kısaltması artık ÇÖZGER olarak bilinir ve bu, yeni yönetmeliklere uygun olarak "Sağlık Kurulu Raporları"nın yerini almıştır.^[2]

Bu belgenin amacı, çocukların sağlık, eğitim, rehabilitasyon, sosyal haklar ve ekonomik hizmetlerden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamaktır. ÇÖZGER, çocukların özel ihtiyaçlarını daha kapsamlı bir şekilde değerlendirmeyi ve gerekli destekleri sağlamayı hedefler.

Bu belge, sadece 18 yaş altındaki çocuklar için geçerlidir ve onların yaşamsal alanlarda hak ettikleri hizmetlere erişimini kolaylaştırarak, kapsamlı bir destek sistemini temsil eder.

ÇÖZGER belgesi, çocuklarda engel oranını belirten bir tablo içermektedir.^[3]

ÇÖZGER özel gereksinim raporunda, bireyin engel durumu hem doğum anında hem de doğum sonrasında gözlemlenerek detaylı bir şekilde raporlanmaktadır.

Çocukların özel gereksinimlerinin belirlenmesi amacıyla aşağıdaki uzmanlardan oluşan bir ekiple yürütülür:

• Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları veya yan dal uzmanları,
• Göz hastalıkları uzmanı,
• Kulak burun boğaz hastalıkları uzmanı,
• Çocuk cerrahisi uzmanı,
• Çocuk nöroloji uzmanı,
• Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı,
• Fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı,
• Ortopedi ve travmatoloji uzmanlarından en az 4 branş hekimi.

Bu uzmanlar, çocuğun genel sağlık durumu, fiziksel ve zihinsel gelişimi ile ilgili kapsamlı bir değerlendirme yaparak özel gereksinimlerini belirler ve ÇÖZGER Sağlık Kurulu raporunu oluşturur.

Özel gereksinimli bireylerin yasal hakları, toplumda eşit fırsatlar ve yaşam kalitesini sağlamak amacıyla düzenlenmiş bir dizi hukuki düzenleme tarafından güvence altına alınmıştır.

1. Eğitim Hakkı: Millî Eğitim Temel Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde, özel gereksinimli bireylerin eğitim hakkı güvence altındadır.
2. Engellilere Yönelik Sınav ve Değerlendirme Hakları: Millî Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen sınavlarda özel gereksinimli bireylerin hakları, Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) ve merkezî sistem sınav yönergeleri ile belirlenmiştir.
3. Özel Eğitim Hizmetleri: Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, özel gereksinimli bireylerin özel eğitim hizmetlerini düzenler.
4. Sosyal Yardım Hakkı: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, özel gereksinimli bireylerin sosyal hizmetlerden yararlanma haklarını düzenler.

Ek olarak, diğer tüm haklar, engelli bireylerin haklarına yönelik bir perspektifle değerlendirilebilir. Bu bağlamda, özel gereksinimli bireylerin temel hakları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Engelliler Hakkında Kanun, Kanun Hükmünde Kararname, Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve ilgili diğer mevzuatlar çerçevesinde şekillenir.^[4]

1. ^ Özel gereksinimli bireyler burada belirtilmektedir.