İleus

İleus
Bağırsakta gangrenöz ileusa neden olan kangren
Telaffuz	/ˈɪliəs/
Uzmanlık	Genel cerrahi

İleus, bağırsağın normal itme kabiliyetinin bozulmasıdır. Peristalsis eksikliğinden veya mekanik tıkanıklıktan kaynaklanabilir.^[1] 'İleus' kelimesi Eski Yunanca eileós (εἰλεός, “bağırsak tıkanıklığı”) kelimesinden gelmektedir. 'Subileus' terimi kısmi bir tıkanıklığı ifade eder.^[2]

İleus semptomları bunlarla sınırlı olmamak üzere şunları içerir:^{[kaynak belirtilmeli]}

• orta ila şiddetli, yaygın karın ağrısı
• kabızlık
• abdominal şişkinlik
• bulantı/kusma, özellikle yemeklerden sonra
• safralı sıvı kusma (yeşil veya sarımsı-yeşil renkte)
• yellenme ve/veya bağırsak hareketi eksikliği
• aşırı geğirme

İtme kabiliyetinin azalması genel olarak bağırsak tıkanıklığı veya bağırsak atonisi ya da paralizisinden kaynaklandığı şeklinde sınıflandırılabilir. Bununla birlikte, bağırsak tıkanıklığı semptom ve bulgularının görüldüğü, ancak mekanik bir tıkanıklığın olmadığı durumlar, özellikle akut kolonik yalancı tıkanıklık, Ogilvie sendromunda ortaya çıkar.^{[kaynak belirtilmeli]} 2023 yılında FDA, gastrointestinal ileusu semaglutid ilacının bir advers etkisi olarak bildirmiş olup, sıklığı ve nedensel ilişkisi bilinmemektedir.^[3]

Bağırsak tıkanıklığı genellikle gastrointestinal sistemin mekanik bir tıkanıklığıdır.

Bağırsak felci genellikle paralitik ileus olarak adlandırılır; burada bağırsak felcinin tam olması gerekmez, ancak gıdanın bağırsaktan geçişini engellemek ve bağırsak tıkanıklığına yol açmak için yeterli olması gerekir. Paralitik ileus, bazı ameliyat türlerinin yaygın bir yan etkisidir ve genellikle cerrahi sonrası ileus olarak adlandırılır. Ayrıca bazı ilaçlardan ve akut pankreatit gibi çeşitli yaralanma ve hastalıklardan da kaynaklanabilir. Paralitik ileus kabızlığa ve şişkinliğe neden olur. Karın steteskopla dinlendiğinde, bağırsak inaktif olduğu için bağırsak sesleri duyulmaz.^{[kaynak belirtilmeli]}

Bağırsakların bir kısmının geçici felci tipik olarak karın ameliyatından sonra meydana gelir. Bu kısmın bağırsak içeriği ileri doğru hareket edemediğinden, bu kısmın bulunduğu bölgenin oskültasyonu (stetoskop kullanımı) ile peristaltik ses duyulana kadar yiyecek veya içecekten kaçınılmalıdır. Bağırsak atonisi veya felci, inhibitör nöral refleksler, inflamasyon veya nörohumoral peptitlerin diğer etkilerinden kaynaklanabilir.^{[kaynak belirtilmeli]}

• gastrointestinal cerrahi veya diğer GI prosedürleri
• elektrolit dengesizliği (yani hipokalemi ve hiperkalsemi)
• diyabetik ketoasidoz (DKA)^[4] ve diğer metabolik asidoz nedenleri
• hipotiroidizm
• şeker hastalığı
• ilaçlar (örn. opioidler veya antimuskarinikler)
• ağır hastalık (Peritonit ile iltihaplanma)
• omurilik yaralanması, torasik vertebra 5'in (T5) üzerinde yaralanması olanlarda bağırsakta hipomotilite sorunları olacaktır
• akut aralıklı porfiri

Geleneksel olarak, tüm vakalarda ağızdan hiçbir şey alınmaması zorunlu olarak kabul edilirdi, ancak enteral beslenme tüpüyle nazikçe beslenme, bağırsağın normal geri bildirim sinyallerini tetikleyerek motiliteyi geri kazanmaya yardımcı olabilir, bu nedenle başlangıçta önerilen yönetim budur.^[5] Hastada motilitenin tamamen bozulduğuna dair ciddi ve inatçı belirtiler varsa, geçiş sağlanana kadar nazogastrik emme ve parenteral beslenme gerekebilir. Bu gibi durumlarda, agresif enteral beslenmeye devam etmek bağırsağın delinmesi riskine neden olur.

Paralitik ileus durumunda çeşitli seçenekler mevcuttur. Çoğu tedavi destekleyicidir. İlaçlardan kaynaklanıyorsa rahatsız edici ajan kesilir veya azaltılır. Laktuloz, eritromisin veya nörolojik bir bileşeni olduğu düşünülen ciddi vakalarda (Ogilvie sendromu gibi) neostigmin reçete edilerek bağırsak hareketleri uyarılabilir. Ayrıca, randomize kontrollü çalışmaların sistematik bir incelemesinden elde edilen kanıtlara göre, bir tür 'sahte beslenme' olarak sakız çiğnemek, ameliyat sonrası dönemde gastrointestinal motiliteyi uyarabilir ve ameliyat sonrası ileus süresini azaltabilir.^[6]

Mümkünse altta yatan neden düzeltilir (örn. elektrolitlerin değiştirilmesi).

İleus, bağırsakların fonksiyonel olarak tıkanması nedeniyle atlarda görülen bir kolik nedenidir. En sık ameliyat sonrası, özellikle de kolik cerrahisini takiben atlarda görülür.^[7] İleus yaşayan atlar, hızlı reflü birikimi nedeniyle gastrik rüptür riski altındadır ve sık nazogastrik entübasyon ile yoğun tıbbi yönetim gerektirir.^[7] İleus adezyon oluşumunu artırabilir, çünkü bağırsak segmentleri daha uzun süreli temas halindedir ve bağırsak distansiyonu serozal hasara ve iskemiye neden olur. Genellikle agresif sıvı desteği, prokinetikler ve anti-enflamatuarlarla tedavi edilir.^[7]

ICD-10 kodlaması, terimin hem bozulmuş peristaltizm duyularını hem de çeşitli sıfatlarla değiştirilmiş mekanik tıkanıklık duyularını yansıtmaktadır.^[1] Bazı yazarlar, terimin bozulmuş peristaltizm duyuları için saklı tutulmaya çalışılmasını savunmuştur;^[8][9] bu reçete altında "safra taşı ileusu" ve "mekonyum ileusu" gibi bazı eski terimler, artık teknik olarak yanlış isimlendirilmiş olsalar da köklü kullanımları nedeniyle hala doğru olarak kabul edilmektedir.^[10]

• MedlinePlus Encyclopedia Intestinal Obstruction (İngilizce)
• Patient UK: Intestinal Obstruction and Ileus (İngilizce)
• PubMed Health: Intestinal obstruction (İngilizce)
• eMedicine'de Ileus (İngilizce)
• Merck Manual Professional: Ileus (İngilizce)