Acanthostega sayfasının kaynağını görüntüle

Aşağıdaki nedenden dolayı bu sayfayı değiştirmeye izniniz yok:

IP adresiniz tüm Wikimedia Vakfı vikilerinde engellenen bir aralıkta.

Engellemeyi yapan ‪Hasley‬. Verilen gerekçe Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Engel başlangıcı: 16.21, 18 Aralık 2022
Engelin sonlanması: 16.21, 18 Aralık 2025

Geçerli IP adresiniz 62.210.136.28. Engellenen aralık 62.210.0.0/16.

Lütfen yapacağınız sorgulara yukarıdaki bütün ayrıntıları ekleyin. Yanlışlıkla engellendiğinizi düşünüyorsanız, ek bilgileri ve talimatları Açık vekil sunuculara izin verilmez küresel ilkesinde bulabilirsiniz.

Aksi takdirde, engellemeyi tartışmak için lütfen Meta-Wiki'de bir inceleme isteği gönderin. Ayrıca, yukarıdaki tüm ayrıntıları içeren bir e-postayı kahyalar VRT sırasına stewards@wikimedia.org adresinden gönderebilirsiniz.

Bu sayfanın kaynağını görebilir ve kopyalayabilirsiniz.

{{İtalik başlık}}
{{Otomatik taksokutu
|italik_başlık=
|taks_üst_sayısı=2
|en_erken=
|en_eski_fosil=365
|fosil_kaynak=
|resim=Acanthostega gunnari.jpg
|resim_bilgi=İskelet rekonstrüksiyonu
|büst_sıralama={{Küçük büyük harfler|Jarvik, 1952}}
|üst_sıralama={{Küçük büyük harfler|Jarvik, 1952}}
|takson=Acanthostega
|sıralama={{Küçük büyük harfler|Jarvik, 1952}}
|tür=gunnari
}}
'''Acanthostega''' ("dikenli tepe" anlamına gelir), tanınabilir bacaklara sahip ilk [[omurgalılar|omurgalı hayvanlar]] arasında yer alan, soyu tükenmiş bir kök-tetrapod cinsidir. Yaklaşık 365 milyon yıl önce Geç [[Devoniyen]] döneminde (Famennian) ortaya çıktı ve [[anatomi]]k olarak et yüzgeçli balıklar ile karaya tam olarak çıkabilenler arasında orta düzeydeydi.<ref>Benton, Michael J. (2019). "Acanthostega". Vertebrate Palaeontology (Kindle ed.). Wiley. p. 90.</ref><ref name=":sciencetificamerican">{{Web kaynağı | url = http://sciam.com/print_version.cfm?articleID=000DC8B8-EA15-137C-AA1583414B7F0000 | başlık = Scientific American: Getting a Leg Up on Land | erişimtarihi = 26 Temmuz 2021 | tarih = 25 Şubat 2007 | çalışma = web.archive.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190914052723/https://web.archive.org/web/20070225023805/http://sciam.com/print_version.cfm?articleID=000DC8B8-EA15-137C-AA1583414B7F0000 | arşivtarihi = 14 Eylül 2019 | ölüurl =  }}</ref>

==Açıklama==
[[Dosya:Acanthostega BW.jpg|küçükresim|sol|Restorasyon]] 
[[Dosya:Acanthostega model.jpg|sol|küçükresim|Model rekonstrüksiyonu, State Museum of Natural History, [[Stuttgart]], Almanya]]
[[Dosya:Acanthostega gunnari - head.JPG|sol|küçükresim|Kafatası]]

Acanthostega, yaklaşık 60&nbsp;cm (24 inç) uzunluğundaydı, her iki elinde sekiz parmak vardı (ayaklardaki parmak sayısı belirsiz), bilekleri yoktu ve genellikle karada yürümek için zayıf bir şekilde uyarlanmıştı. Ayrıca dikkat çekici bir şekilde balık benzeri bir omuz ve ön ayakları vardı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.devoniantimes.org/Order/re-acanthostega.html | başlık = Devonian Times - Acanthostega gunneri | erişimtarihi = 26 Temmuz 2021 | çalışma = www.devoniantimes.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20041224201223/http://www.devoniantimes.org/Order/re-acanthostega.html | arşivtarihi = 24 Aralık 2004}}</ref> Acanthostega'nın ön ayakları dirsekte öne doğru bükülemedi ve bu nedenle ağırlık taşıma pozisyonuna getirilemedi, kürek çekmeye (yüzüş şekli) veya su bitkilerini tutmaya daha uygun görünüyor. Acanthostega, hareket hakimiyetindeki pektoral kuşaktan [[Pelvis|pelvik]] kuşağa geçişi gösteren en eski kök tetrapoddur. Acanthostega'da pelvik kuşağının ağırlık taşıyan bir yapı haline gelmesine izin veren birçok morfolojik değişiklik vardır. Daha eski atalara ait örneklerde, kuşağın iki tarafı birbirine bağlı değildi. Acanthostega'da iki taraf arasında temas ve kuşağın vertebral kolonun sakral kaburgası ile füzyonu vardır. Bu kaynaşmalar, su ortamının kaldırma kuvveti tarafından desteklenmediğinde pelvik bölgeyi daha güçlü ve yerçekimi kuvvetine karşı koymak için donanımlı hale getirebilirdi.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.nature.com/articles/nature04119|başlık=The pelvic fin and girdle of Panderichthys and the origin of tetrapod locomotion|tarih=Aralık 2005|sayı=7071|dil=İngilizce|sayfalar=1145-1147|çalışma=Nature|cilt=438|ad=Catherine A.|soyadı=Boisvert|issn=1476-4687|doi=10.1038/nature04119|erişimtarihi=26 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210727064853/https://www.nature.com/articles/nature04119|arşivtarihi=27 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref> Balıklarınki gibi kaplı iç solungaçları vardı. Akciğerleri de vardı ama kaburgaları göğüs boşluğunu sudan çıkaramayacak kadar kısaydı.<ref name=":sciencetificamerican"/>

Acanthostega'nın muhtemelen sığ, otlarla dolu [[bataklık]]larda yaşadığı ve bacaklarının görünüşe göre bu özel [[ekosistem]]lere adapte olduğu (hayvan hiçbir şekilde karada yürümek için adapte edilmemişti) sonucuna varılmıştır. Jennifer A. Clack bunu Acanthostega'nın öncelikle denizden hiç ayrılmayan balıklardan türeyen bir su hayvanı olduğunu ve dört ayaklı soyundaki uzmanlaşmaların daha sonra karasal yaşam için faydalı olacak özellikler geliştirdiğini gösterdiği şeklinde yorumluyor. O dönemde, yaprak döken bitkiler gelişiyor ve her yıl suya yaprak döküyor, küçük avları daha büyük balıkların yüzmesi zor olan sıcak, oksijenden fakir sığlıklara çekiyordu; Clack, Acanthostega'nın alt çenesinin, dış sırada çok sayıda küçük diş ve iç sırada iki büyük diş ve bazı küçük dişler olan iki sıra dişi olan balıklarınkinden nasıl bir değişiklik gösterdiğini belirtiyor. Bu fark muhtemelen, gövde-tetrapodların yalnızca suda beslenmekten başları su üstünde veya karada beslenmeye geçişine tekabül etmektedir.<ref name=":sciencetificamerican"/>

Normalde Ichthyostega'dan daha bazal olarak kabul edilirken, Acanthostega'nın aslında daha fazla gelişmiş olması mümkündür. Acanthostega, genç Ichthyostega'ya benzediğinden ve gençlerden yetişkinlere, yetişkinlere göre çok daha az farklılık gösterdiğinden, Acanthostega'nın [[neoteni]]k bir soydan gelebileceği öne sürülmüştür. Tüm yaşamını suda geçirmiş gibi görünse de, [[humerus]]u daha sonraki, tamamen karasal kök tetrapodlara benzeyen özellikler sergiler (Ichthyostega'daki humerus bir şekilde türetilmiştir ve önceki balıkların pektoral ve pelvik yüzgeç kemikleriyle [[Homoloji (biyoloji)|homologdur]]). Bu, omurgalıların karasal özellikleri önceden varsayıldığından daha önce ve birçok kez birbirinden bağımsız olarak geliştirdiğini gösterebilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://esciencenews.com/articles/2009/04/17/fossils.suggest.earlier.land.water.transition.tetrapod | başlık = Fossils suggest earlier land-water transition of tetrapod {{!}} (e) Science News | erişimtarihi = 26 Temmuz 2021 | çalışma = esciencenews.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090422221641/http://esciencenews.com/articles/2009/04/17/fossils.suggest.earlier.land.water.transition.tetrapod | arşivtarihi = 22 Nisan 2009}}</ref>

Acanthostega'nın kafatasındaki dikiş [[morfoloji]]sinin analizine dayanan araştırma, türün su kenarında veya yakınında avını ısırabildiğini gösteriyor. Markey ve Marshall, kafatasını, av yakalamanın birincil yöntemi olarak emme beslemesini kullanan balıkların kafataslarıyla ve karasal hayvanlara özgü avları doğrudan ısırdığı bilinen yaratıklarla karşılaştırdı. Elde ettikleri sonuçlar, Acanthostega'nın karasal beslenme dedikleri şeye adapte olduğunu ve karasal beslenme biçiminin ilk olarak suda yaşayan hayvanlarda ortaya çıktığı hipotezini güçlü bir şekilde desteklediğini gösteriyor. Doğruysa, bu, kara ve su arasındaki çizgide sığ sularda avlanmak ve yaşamak için özelleşmiş bir hayvanı gösterir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.pnas.org/content/104/17/7134|başlık=Terrestrial-style feeding in a very early aquatic tetrapod is supported by evidence from experimental analysis of suture morphology|tarih=24 Nisan 2007|sayı=17|sayfalar=7134-7138|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences|cilt=104|ad=Molly J.|soyadı=Markey|pmc=PMC1855429|pmid=17438285|doi=10.1073/pnas.0701706104|ad2=Charles R.|soyadı2=Marshall|erişimtarihi=26 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210726144654/https://www.pnas.org/content/104/17/7134|arşivtarihi=26 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref> Daha yeni araştırmalar ayrıca Acanthostega'nın kendisinden daha fazla karasal adaptasyona sahip bir atadan [[evrim]]leşmesinin mümkün olduğunu gösteriyor.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://science.sciencemag.org/content/324/5925/364|başlık=Contrasting Developmental Trajectories in the Earliest Known Tetrapod Forelimbs|tarih=17 Nisan 2009|sayı=5925|dil=İngilizce|sayfalar=364-367|çalışma=Science|cilt=324|ad=Viviane|soyadı=Callier|issn=0036-8075|pmid=19372425|doi=10.1126/science.1167542|ad2=Jennifer A.|ad3=Per E.|soyadı2=Clack|soyadı3=Ahlberg|erişimtarihi=26 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210726144655/https://science.sciencemag.org/content/324/5925/364|arşivtarihi=26 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref>

==Keşif==
Bu türün öneminin keşfedildiği ünlü fosil, 1987 yılında Doğu [[Grönland|Grönland'da]] Jennifer A. Clack tarafından bulundu, ancak [[kafatası]]nın parçaları 1933'te Gunnar Säve-Söderbergh ve Erik Jarvik tarafından keşfedildi.
==Evrim==
[[Dosya:Fishapods.svg|sağ|upright=1.59|küçükresim|[[Devoniyen]] et yüzgeçli balıklarının ilüstrasyonu]]

Acanthostega, tamamen suda yaşayan yüzgeçli [[Tetrapodomorpha|tetrapodomorflardan]] başlayarak, artan hava soluma kabiliyeti ve çeneler ve solungaçlara ilgili adaptasyonların yanı sıra daha fazla kaslı boyun gösteren, daha serbest hareket etmeye izin veren daha kaslı boyun geliştirdi ve yüzgeçlerini kafasını kaldormak için kullandı. Acanthostega, Devoniyen döneminin sonlarında yaygın evrimsel radyasyonun bir parçası olarak görülüyor.<ref name=":sciencetificamerican"/> Bu özellikler, [[Ichthyostega]] gibi karada hareket etmek için daha büyük yetenekler gösteren, ancak esas olarak sucul olduğu düşünülen daha önceki [[Tiktaalik]] tarafından sergilenmektedir.<ref name=":sciencetificamerican"/>

Geç [[Devoniyen]] omurgalı türleşmesinde, pelajik et yüzgeçli balıkların torunları -Eusthenopteron gibi- bir dizi evrim sergilemiştir: Panderichthys, çamurlu sığlıklara uyum sağlamıştır; onu karaya çıkarabilecek uzuv benzeri yüzgeçleri olan Tiktaalik; sekiz parmaklı ayakları olan Acanthostega gibi yabani otlarla dolu bataklıklardaki kök tetrapodlar; ve tam uzuvlara sahip Ichthyostega. Onların soyundan gelenler ayrıca Coelacanth türleri gibi pelajik lob yüzgeçli balıkları da içeriyordu.
==Ayrıca bakınız==
*[[Omurgalıların evrimi]]
*[[Tiktaalik]]
==Kaynakça==
{{Kaynakça}}

==Bibliyografya==

* {{Akademik dergi kaynağı | soyadı1 = Boisvert | ad1 = C. A. |yıl= 2005 |başlık= The pelvic fin and girdle of Panderichthys and the origin of tetrapod locomotion |dergi= Nature |cilt= 438 |sayı= 7071|sayfalar=1145-1147|doi=10.1038/nature04119 | pmid=16372007}}
* {{Akademik dergi kaynağı | soyadı1 = Clack | ad1 = J. A. |yıl= 2006 |başlık= The emergence of early tetrapods |dergi=  	Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology |cilt= 232 |sayı= 2–4|sayfalar=167-189|doi=10.1016/j.palaeo.2005.07.019}}
* {{Akademik dergi kaynağı | soyadı1 = Clack | ad1 = J. A. |yıl= 2009 |başlık= The fin to limb transition: new data, interpretations, and hypotheses from paleontology and developmental biology |dergi= Annual Review of Earth and Planetary Sciences |cilt= 37 |sayfalar=163-179|doi=10.1146/annurev.earth.36.031207.124146}}
* Laurin M. 2010. How Vertebrates Left the Water. Berkeley: University of California Press.
* Steyer J-Sb. 2012. Earth Before the Dinosaurs. Bloomington: Indiana University Press.

==Dış bağlantılar==
* [http://tolweb.org/tree?group=Acanthostega&contgroup=Terrestrial_Vertebrates Tolweb.org] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20071212044903/http://tolweb.org/tree?group=Acanthostega&contgroup=Terrestrial_Vertebrates |tarih=12 Aralık 2007 }}

{{Wikispecies}}

{{Taksonçubuğu|from=Q131763}}

[[Kategori:Sudan karaya geçiş]]
[[Kategori:Stegocephalia]]
[[Kategori:Kara omurgalılarının evrimi]]

Bu sayfada kullanılan şablonlar:

Şablon:Akademik dergi kaynağı (değiştir)
Şablon:Ana diğer (değiştir)
Şablon:Bilgi kutusu (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Bu satırı düzenlemeyin aynısı (değiştir)
Şablon:Bu satırı düzenlemeyin bağ sayfa (değiştir)
Şablon:Bu satırı düzenlemeyin bağ yazı (değiştir)
Şablon:Bu satırı düzenlemeyin ebeveyn (değiştir)
Şablon:Bu satırı düzenlemeyin hep görüntüle (değiştir)
Şablon:Bu satırı düzenlemeyin kaynak (değiştir)
Şablon:Bu satırı düzenlemeyin sıra (değiştir)
Şablon:Bu satırı düzenlemeyin tükenmiş (değiştir)
Şablon:Eğik sayfa adı (kaynağı gör) (yarı koruma)
Şablon:Kaynakça (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Kaynakça/styles.css (kaynağı gör) (yarı koruma)
Şablon:Küçük büyük harfler (değiştir)
Şablon:Küçük büyük harfler/biçim.css (değiştir)
Şablon:Otomatik taksokutu (değiştir)
Şablon:Otomatik taksonkutu (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Taksonomi/Acanthostega (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Acanthostegidae (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Animalia (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Chordata (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Elpistostegalia (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Eotetrapodiformes (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Eukaryota (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Filozoa (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Gnathostomata (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Holozoa (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Life (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Obazoa (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Olfactores (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Opisthokonta (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Rhipidistia (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Sarcopterygii (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Stegocephalia (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Tetrapodomorpha (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Unikonta (değiştir)
Şablon:Taksonomi/Vertebrata (değiştir)
Şablon:Taksonçubuğu (değiştir)
Şablon:Vikitür (değiştir)
Şablon:Vikiveri görsel (değiştir)
Şablon:Web kaynağı (kaynağı gör) (koruma)
Şablon:Webarşiv (değiştir)
Şablon:Wikispecies (değiştir)
Şablon:Yerine konduysa (değiştir)
Şablon:İfsubst (değiştir)
Şablon:İtalik başlık (kaynağı gör) (yarı koruma)
Modül:Bağımsız değişkenler (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Bilgi kutusu (kaynağı gör) (yarı koruma)
Modül:Bilgi kutusu resmi (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Dolaşım (kaynağı gör) (yarı koruma)
Modül:Dolaşım/styles.css (değiştir)
Modül:Dolaşım/yapılandırma (değiştir)
Modül:Dolçub (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Evethayır (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Eğik sayfa adı (değiştir)
Modül:GirdiIdsiniÇöz (değiştir)
Modül:Infobox/styles.css (değiştir)
Modül:Jeolojik aralık (değiştir)
Modül:Kaynak/KB1 (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Araçlar (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Beyazliste (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/COinS (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Tanımlayıcılar (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Tarih doğrulama (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Kaynak/KB1/Yapılandırma (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Korunma durumu (değiştir)
Modül:Küresel değil (kaynağı gör) (yarı koruma)
Modül:No globals (değiştir)
Modül:Ototaksonkutu (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Ototaksonkutu/veri (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Ototaksonkutu/şablon arayüzü (kaynağı gör) (koruma)
Modül:Taksonçubuğu (değiştir)
Modül:Taksonçubuğu/konf (değiştir)
Modül:Taksonİtalik (değiştir)
Modül:Tanımlanmayan parametre denetimi (değiştir)
Modül:Webarşiv (değiştir)

Acanthostega sayfasına geri dön.

"https://tr.wikipedia.org/wiki/Acanthostega" sayfasından alınmıştır