Digmaang Malamig

Namuo ang ang Digmaan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pagitan ng Estados Unidos at mga kaalyado nito at sa kabiláng panig ang mga pangkat ng mga Bansa sa pamumuno ng Unyong Sobyet. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang makapangyarihang bansa. Sa halip, umiral ang labanáng pandiplomatiko at pangkabuhayan at hidwaan tungkol sa ideolohiya at Kanlurang kapitalismo laban sa komunismo ng Silangang Europa.

Tunghayan ang balangkas ng mga pagkakaiba sa pananaw ng dalawang bansa:

Sa simula, nakasentro ang Digmaang ito sa paggamit ng lakas-militar ng Unyong Sobyet at ang pagtatatag ng komunistang pamahalaan sa Silangang Europa. Bunsod ng epektibong paggamit ng proganda ng US at USSR ay lumaganap ang pangamba, tákot, at pagkamuhi sa daigdig. Sa Estados Unidos ay nagdulot ito ng tákot at pangamba sa marami na baká gawing komunista ang Kanlurang Europa pagkatapos makontrol ang Silangang Europa. Tinawag itong "Red Scare" (Filipino: Tákot sa Pula). Habang sa USSR naman ay kinilala ang mga Amerikano bílang mga racist at mararahas na tao.

Lumawak ang pagkakaiba sa politika ng dalawang panig dahil sa hidwaan sa ideolohiya. Naniniwala ang mga pinúnong Marxist-Leninist na wawasakin ng kapitalismo ang sistemang Sobyet. Ang Estados Unidos naman ay may paniniwala at hinala na magpapalawak ng teritoryo at sasakupin ng Union of Soviet Socialist Republics (USSR) ang mundo.

Pagkatapos ng mahabang panahong pagkakaibigan, nag-away ang Estados Unidos at Rusya tungkol sa mga suliranin sa Asya. Nagsimula ang kanilang alitan noong 1917 nang agawin ng mga komunista ang kapangyarihan at itinatag ang Unyong Sobyet at nagpahayag ng digmaang ideolohikal laban sa mga kapitalistang bansa sa kanluran.

Nakialam ang Estados Unidos sa Unyong Sobyet sa pagpapadalá ng 10,000 tropa sa pagitan ng 1918 at 1920 at tumangging kilalanin ang bagong Estado hanggang noong 1933. Nagtulong ang dalawang bansa laban sa Alemanya noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-4 hanggang 11 Pebrero 1945, nagpulong sina Pangulong Franklin D. Roosevelt ng Estados Unidos, Púnong Ministro Winston Churchill ng Britanya at Joseph Stalin ng USSR sa dating palasyo ni Czar Nicholas II sa Crimea sa timog dalampasigan ng Dagat Itim upang pag-usapan ang kapalaran ng daigdig.

 

Napagkasunduan na mananatili ang impluwensiya ng USSR sa mga pook na sinakop ng Hukbong Pula sa Silangang Europa. Bukod doon, mahahati ang Alemanya sa apat na sona na nasa pangangasiwa ng Britanya, Estados Unidos at Pransiya sa kanluran at ang Unyong Sobyet sa silangan. Hinati rin ang Berlin na nasa loob ng sona ng Soviet sa ganitong paraan.

 

Nakakapangyari ang Komunismo sa mga pangangasiwa sa Silangang Alemanya, Rumanya, Bulgarya, Poland, Czechoslovakia, Hungary, at Albanya. Naging komunista na rin ang pamahalaan ng Yugoslavia. Subalit tiniwalag ito ni Stalin noong 1948. Sa bagong Silangang Europa, pinigilan ang lahat ng kontra sa komunismo at nabawasan ang maraming kalayaang tinatamasa ng mga mamamayan. Dito nahati ang Europa at sinimulan ang pagtatayo ng Iron Curtain.

Nagwakas ang pagtutulungan ng Estados Unidos at USSR sa pagitan ng 1944-1945 nang gamitin ni Stalin ang Hukbong Pula upang kontrolin ang Silangang Europa. Tinutulan ni Pangulong Harry S. Truman ang patakaran ni Stalin. Kumilos siya upang pag-isahin ang Europa sa pamumuno ng Amerika. Nawalan ng tiwala sa isat-isa ang dalawa nang hindi nila tinupad ang kasunduan sa Digmaan. Hindi sinunod ni Stalin ang pangakong magkakaroon ng Halalan sa Silangang Europa. Hindi naman tinupad ni Pangulong Truman ang pangakong Reparasyon upang itayong muli ang Unyong Sobyet na nasira noong digmaan.

Nagsimula ang labanan ng Estados Unidos at Unyong Sobyet sa pagkontrol sa Alemanya at ibang estratehikong lugar tulad ng Dardanelles at ang mga kipot na magkakarugtong sa Dagat Itim, Dagat Aegean, at Dagat Mediterranean. Noong Marso 1946, ipinahayag ni Pangulong Truman na magbibigay ang Estados Unidos ng tulong pangkabuhayan at militar sa mga bansa na susuporta sa mga mamamayan na nakikipaglaban sa pagtatangka ng mga armadong minorya na supilin nila. Tinawag ang patakarang ito na Truman Doctrine. Sa taong din ito ginawang popular ng mamamahayag na si Walter Lippman ang terminolohiyang Cold War.

Noong 1948 inlunsad ang 13 bilyong dolyar na Marshall Plan na naglalayong itayong muli ang kanlurang Europa. sinagot ito ni Stalin sa pamamagitan ng pagpapalawak ng teritoryo sa Silangang Europa. Dahil dito, nanganib ang kalagayan ng Kanluranin sa Germany. Kumilos naman si Pangulong Truman at tumulong sa pagtatatag ng alyansang militar, ang North Atlantic Treaty Organization(NATO), at sa pagtatatag ng malayang West Germany. Nang iminungkahi ng mga makakapanalig sa Kanluran ang pagbabago sa pananalapi sa sinakop na Germany, hindi sumangayon ang USSR. Gayunpaman, sinimulan ito ng West Germany sa mga sinakop nilang Sona. Bilang ganti, isinara ng Unyong Sobyet ang lahat ng daanang lupa patungong Kanlurang Berlin noong Hunyo 1948. Subalit nagpadala ang Estados Unidos at United Kingdom ng mga suplay sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng eroplano. Nagwakas ito noong Mayo 1948.

Hanggang 1989, tanging Romania, Albania, Yugoslavia lamang ang nakawala sa kamay ng Moscow.Kapag nagtangka ang ibang mga bansa sa silangang Europa na ipatupad ang malayang patakaran, kaagad iginigiit ng USSR ang kanyang sariling patakaran. Dalawang halimbawa nito nang magkaroon ng pagbabago sa pamahalaan ng Hungary noong 1956 at sa Czechoslovakia noong 1968. Nilusob ang mga ito ng militar at noong 1981 ideneklara ang Batas Militar upang masawata ang malayang kalakalang unyon.

Lumawak ang Digmaang Malamig noong 1949-1950 nang pinasabog ng Unyong Sobyet ang kanyang unang Bombang Atomika. Pinaalis ng mga komunista sa Tsina sa pamumuno ni Mao Zedong ang pamahalaang Nasyonalista ni Chiang Kai-shek at nagtatag ng bagong pamahalaan Sila ay nakipagalyansa kay Stalin. Samantala, hindi kinilala ng Estados Unidos ang pamahalaan ni Mao. Sa Hapon, pinabilis ang pagunlad ng ekonomiya upang salungatin ang komunismo sa Asya.

Para sa detalyadong impormasyon, puntahan ang Digmaan sa Korea

Humantong ang unang bahagi ng Digmaang Malamig sa paglusob ng Hilagang Korea sa Timog Korea noong 26 Hunyo 1950. Dito nasangkot ang Estados Unidos sa Digmaan sa Asya. Nahati ang Korea sa 38th parallel sa dalawa noong 1948. Nagtatag ang bawat panig ng pamahalaan-komunista sa Hilaga at maka-Estados Unidos naman sa Timog. Noong Hunyo 1950, nilusob ng Hilagang Korea ang Timog Korea. Nagpadala ang United Nations ng hukbong sandatahan upang tulungan ang Timog Korea. Tumulong din ang Estados Unidos at lumaban kasapi ng Timog Korea, sa pamumuno ni Heneral Douglas MacArthur. Itinaboy ng magkasanib na puwersa ang mga taga-Hilagang Korea sa hangganan ng Tsina. Dito kumilos kaagad si Mao Zedong.

Gumawa ng surpresang paglusob ang Tsina hanggang maitaboy ang hukbo ng mga Nagkakaisang Bansa at maibalik ang lumang hangganan noong 1951. Nagpatuloy pa ang labanán sa loob ng dalawang taon. Nang magbanta ang Estados Unidos ng Sandatang nuklear, saka lamang nilagdaan ang tigil putukan. Naibalik sa Korea ang dating kalagayan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Subalit nagpatuloy ang Digmaang Malamig at pumasok sa bagong anyo. Namatay si Stalin at natapos ang panunungkulan ni Pangulong Truman subalit nagpatuloy ang dalawang panig sa kanilang pakikipaglaban tungkol sa Europa.

Sinikap ng USSR na bigyan ng proteksiyon ang nababawasang populasyon ng komunistang East Germany sa pamamagitan ng pagtatayo ng Berlin Wall noong 1961. Sinikap din ng bawat panig na maimpluwensiyahan ang mga bagong bansa sa Asya, Africa, Central America, South America at Latin America.

Nagkaroon ng krisis noong 1962 nang maglagay ang USSR ng mga missile sa Cuba, ang bago nilang kaanib. Nagbanta si Pangulong John F. Kennedy ng ganting nuklear. Inalis ng Sobyet ang mga missile kapalit ng pangako ni Pangulong Kennedy na hindi lulusubin ang Cuba. Humina ang Unyong Sobyet nang humiwalay ang Tsina sa Moscow. Kasabay pa nito ang lumalaking impluwensiya ng Nasyonalismo kaysa Komunismo.

Para sa detalyadong impormasyon, puntahan ang Digmaang Biyetnam

 

Sa kabilang dako, nakipaglaban ang Estados Unidos sa Digmaan sa Vietnam kung saan 57,000 Amerikano ang namatay sa layong mapanatili ang Timog Biyetnam. Nariyan pa ang Estados Unidos sa pangunguna sa ekonomiya na sinundan ng Hapon at West Germany.

Upang mahirapan ang bawat hamon, gumamit ng mga estratehiya ang Unyong Sobyet at Estados Unidos. Tinawag na Containment ang estratehiya ng Estados Unidos kung saan sinasagot ang pang-aapi o pagpipilit ng Unyong Sobyet saanman ito nagaganap. Gumamit naman ang Kremlin ng estratehiyang pangganti laban sa Containment ng Estados Unidos.

Noong dekada-50, gumamit ng lakas-militar ang Estados Unidos upang mahadlangan ang komunismo. Nagtatag ito ng mga bagong alyansa tulad ng Southeast Asian Treaty Organization(SEATO) at sa Gitnang Silangan, ang Central Treaty Organization(CENTO) at nagbigay ng tulong militar at pangkabuhayan sa anumang bansa na nasa panganib ng paglusong ng pwersang komunismo.

Noong 1956, gumamit ang USSR ng dalawang bagong istratehiya. Ang una ay pangkabuhayan at militar na kompetisyon laban sa Estados Uinidos. Ang pangalawa ay ang paghahati ng mga makapangyarihang bansa sa kanluran sa pamamagitan ng pagpupumilit ng Unyong Sobyet na paalisin ang mga kanluranin sa Berlin. Noong 1955, itinatag ang Kasunduan ng Varsovia bilang kasagutan sa pag-aarmas ng Kanlurang Germany. Dahil dito, nagkaroon ng bagong komprontasyon ang Estados Unidos at USSR. Naging mas mapanganib ang mundo dahil kapwa may mga Sandatang nuklear ang dalawang panig. Higit na naging mapanganib nang magkaroon ng krisis sa Berlin at Cuba.

Sa panahon ng digmaan, kakaiba ang kalagayan ng mundo. Sa dalawang panig, may paulit-ulit at dumarami silang away nagbabantaan ang bawat isa sa pamamagitan ng paniniktik gamit ang intelligence agencies, elektronikong kasangkapan, matataas na lipad ng eroplano at spacecraft. Naapektuhan din ang mga mamamayan dahil sinisira ang karapatan nila sa pamamagitan ng pahayagan, propaganda, radyo at telebisyon.

Arkibo

• Open Society Archives, Budapest (Hungary), one of the biggest history of communism and cold war archives in the world Naka-arkibo 2011-05-11 sa Wayback Machine.
• An archive of UK civil defence material Naka-arkibo 2008-12-22 sa Wayback Machine.
• CONELRAD Cold War Pop Culture Site Naka-arkibo 2020-07-29 sa Wayback Machine.
• CBC Digital Archives – Cold War Culture: The Nuclear Fear of the 1950s and 1960s
• The Cold War International History Project (CWIHP)
• The Cold War Files
• CNN Cold War Knowledge Bank Naka-arkibo 2008-12-17 sa Wayback Machine. comparison of articles on Cold War topics in the Western and the Soviet press between 1945 and 1991
• The CAESAR, POLO, and ESAU Papers Naka-arkibo 2009-07-10 sa Wayback Machine.–This collection of declassified analytic monographs and reference aids, designated within the Central Intelligence Agency (CIA) Directorate of Intelligence (DI) as the CAESAR, ESAU, and POLO series, highlights the CIA's efforts from the 1950s through the mid-1970s to pursue in-depth research on Soviet and Chinese internal politics and Sino-Soviet relations. The documents reflect the views of seasoned analysts who had followed closely their special areas of research and whose views were shaped in often heated debate.

Bibliyograpiya

• Annotated bibliography for the arms race from the Alsos Digital Library Naka-arkibo 2006-02-03 sa Wayback Machine.
• Annotated bibliography from Citizendium Naka-arkibo 2009-08-22 sa Wayback Machine.

Balita

• Video and audio news reports from during the cold war

Edukasyonal na pinagkuhanan

• Minuteman Missile National Historic Site: Protecting a Legacy of the Cold War , a National Park Service Teaching with Historic Places (TwHP) lesson plan

Terminolohiya

• You and the Atom Bomb (1945) Naka-arkibo 2011-04-30 sa Wayback Machine. Complete essay by George Orwell with first published use of the term "cold war". Notes on Orwell's essay Naka-arkibo 2011-07-18 sa Wayback Machine..