Tingnan ang wikitext ng Panama

Wala kang pahintulot na baguhin ang pahinang ito dahil sa sumusunod:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Start of block: 16:21, 18 Disyembre 2022
Expiry of block: 16:21, 18 Disyembre 2025

Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.

Pakisama ang lahat ng mga detalye sa taas sa kahit anong mga katanungan na gagawin mo. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Makikita at makokopya mo ang wikitext ng pahinang ito.

{{about|bansa|punong lungsod ng bansa|Lungsod ng Panama|ibang gamit|Panama (paglilinaw)}}
{{Infobox country
|conventional_long_name = Republika ng Panama
|common_name = Panama
|native_name = {{native name|es|República de Panamá}}
|image_flag = Flag of Panama.svg
|image_coat = Coat of arms of Panama.svg
|national_motto = ''Pro Mundi Beneficio'' ([[Latin]])<br />"Para sa Pakinabang ng Mundo"
|national_anthem = {{native phrase|es|Himno Istmeño|nolink=yes}}<br />"Imno ng Istmeño"{{parabr}}{{center|[[File:Panama National Anthem.ogg]]}}
|image_map = PAN orthographic.svg
|image_map2 =
|capital = [[Lungsod ng Panama]]
|coordinates = {{Coord|8|58|N|79|32|W|type:city}}
|largest_city = Lungsod ng Panama
|official_languages = Kastila
|ethnic_groups = {{unbulleted list |65.0% Mestiso (halong Puti at Katutubo)||12.3% Katutubo |9.2% Itim |6.8% Mulatto (halong Puti at Itim)|6.7% Puti}}
|ethnic_groups_year = 2010<ref name=CIA>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/panama/ |title=Panama |work=CIA World Factbook|date=Pebrero 4, 2022 |language=en}}</ref>
|demonym = Panameño
|government_type = [[Estadong unitaryo|Unitaryong]] pampanguluhang [[republika|pang-konstitusyong republika]]
|leader_title1 = Pangulo
|leader_name1 = Laurentino Cortizo
|leader_title2 = Pangalawang Pangulo
|leader_name2 = Jose Gabriel Carrizo
|legislature = Pambansang Asembliya
|sovereignty_type = [[Kalayaan]]
|established_event1 = mula sa [[Imperyong Kastila]]
|established_date1 = Nobyembre 28, 1821
|established_event2 = unyon sa Gran Colombia
|established_date2 = Disyembre 1821
|established_event3 = mula sa Republika ng [[Colombia]]
|established_date3 = Nobyembre 3, 1903
|established_event4 = Pumasok sa [[Mga Bansang Nagkakaisa]]
|established_date4 = Nobyembre 13, 1945
|established_event5 = Kasalukuyang saligang-batas
|established_date5 = Oktubre 11, 1972
|area_km2 = 75,417
|area_footnote = <ref name="unstats08">{{Cite journal|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2012/Table03.pdf|title=Demographic Yearbook – Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density|publisher=United Nations Statistics Division|year=2012|access-date=Setyembre 4, 2017|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2012.htm|title=United Nations Statistics Division - Demographic and Social Statistics|website=unstats.un.org|language=en}}</ref>
|area_rank = ika-116
|area_sq_mi = 29,119
|percent_water = 2.9
|population_estimate = 4,337,768<ref name=CIA />
|population_estimate_year = 2022
|population_estimate_rank = ika-127
|population_density_km2 = 56
|population_density_sq_mi = 145
|population_density_rank = ika-122
|GDP_PPP = $128.500 bilyon<ref name=imf2>{{cite web|url= https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=32&pr.y=16&sy=2020&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=283&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=Enero 16, 2019|language=en}}</ref>
|GDP_PPP_year = 2021
|GDP_PPP_rank = ika-80
|GDP_PPP_per_capita = $29,608<ref name=imf2/>
|GDP_PPP_per_capita_rank = ika-57
|GDP_nominal = $59.260 bilyon<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_year = 2021
|GDP_nominal_rank = ika-70
|GDP_nominal_per_capita = $13,849<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_per_capita_rank = ika-52
|Gini = 49.9
|Gini_year = 2017
|Gini_change = decrease
|Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=PA |title=Gini Index |publisher=World Bank |access-date= Hunyo 16, 2019}}</ref>
|Gini_rank =
|HDI = 0.815
|HDI_year = 2019
|HDI_change = increase
|HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=Disyembre 15, 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=Disyembre 16, 2020|language=en}}</ref>
|HDI_rank = ika-57
|currency = {{unbulleted list |Balboa ([[ISO 4217|PAB]])|{{nowrap|[[Dolyar ng Estados Unidos]] ([[ISO 4217|USD]])}}}}
|time_zone = EST
|utc_offset = −5
|date_format =  mm/dd/yyyy<br />dd/mm/yyyy
|drives_on = kanan
|calling_code = +507
|iso3166code = PA
|cctld = [[.pa]]
| religion_year = 2015
| religion_ref = <ref name="2015survey">{{Cite journal|date=Disyembre 2016|title=Segunda Encuesta Nacional de Hogares, Panama 2015|url=http://ministeriopublico.gob.pa/wp-content/multimedia/2017/09/Encuesta-de-Hogares-2015-16-viii-17-publicaci%C3%B3n-digital.pdf|journal=Ministerio Público de la República de Panamá|access-date=Pebrero 17, 2019|archive-date=Pebrero 18, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190218081846/http://ministeriopublico.gob.pa/wp-content/multimedia/2017/09/Encuesta-de-Hogares-2015-16-viii-17-publicaci%C3%B3n-digital.pdf|url-status=dead|language=en}}</ref>
| religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap;
  |91.5% [[Kristiyanismo]]
  |—63.2% [[Romano Katoliko]]
  |—25.0% [[Protestante]]
  |—3.3% Ibang [[Kristiyano]]
  |7.6% Walang [[relihiyon]]
  |0.9% Iba pa}}
|today=}}

Ang '''Panama''' ({{IPAc-en|audio=En-us-Panama-2.ogg|ˈ|p|æ|n|ə|m|ɑː}} {{Respell|PAN|ə-mah}}, {{IPAc-en||p|æ|n|ə|ˈ|m|ɑː}} {{Respell|pan-ə|MAH}}; {{lang-es|link=no|Panamá}} {{IPA-es|panaˈma|IPA|ES-pe - Panamá.ogg}}), opisyal bilang ang '''Republika ng Panama''' ({{lang-es|República de Panamá}}), ay isang bansang transkontinental na sinasaklaw ang [[Gitnang Amerika|gitnang bahagi]]<ref>{{cite web|url=http://education.nationalgeographic.com/education/mapping/outline-map/?map=Panama|title=National Geographic Education|publisher=National Geographic Society|access-date=Mayo 12, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110728060745/http://education.nationalgeographic.com/education/mapping/outline-map/?map=Panama|archive-date=Hulyo 28, 2011|url-status=dead|language=en}}<br>{{Cite book|title=National Geographic Atlas (list)|publisher=National Geographic Society|year=2010|page=4}}<br>{{Cite book|title=Webster's New Geographical Dictionary (list and map)|url=https://archive.org/details/dli.bengal.10689.11961|publisher=Merriam-Webster Inc.|year=1984|pages=856, 859|language=en}}<br>[http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#americas "Americas"] ''Standard Country and Area Codes Classifications (M49)'', United Nations Statistics Division (sa Ingles)<br>[https://web.archive.org/web/20061021010223/http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/maps/reference/international/north_america/referencemap_image_view "North America"] ''Atlas of Canada'' (sa Ingles)<br>[http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/atlas/index.html?Parent=nameri&Rootmap=&Mode=d&SubMode=w North America Atlas] National Geographic (sa Ingles)</ref> ng [[Hilagang Amerika]] at ang hilagang bahagi ng [[Timog Amerika]]. Napapaligiran ito ng [[Costa Rica]] sa kanluran, [[Colombia]] sa timog-silangan, ang [[Dagat Karibe]] sa hilaga, at ang [[Karagatang Pasipiko]] sa timog. Ang [[Lungsod ng Panama]] ang pinakamalaking lungsod at ang [[kabisera]] nito, na isang kalakhang lugar na tahanan ng halos kalahati ng {{#expr:{{replace|{{UN Population|Panama}}|,||}}/1e6 round 0}} milyong tao ng bansa.{{UN_Population|ref}}

Pinanirahan ang Panama ng mga liping katutubo bago naging kolonya ng mga Kastila na dumating noong [[ika-16 na dantaon]]. Kumalas sila sa [[Espanya]] noong 1821 at umanib sa Republika ng Gran Colombia, isang unyon ng Nueva Granada, [[Ecuador]], at [[Venezuela]]. Pagkatapos mabuwag ang Gran Colombia noong 1831, naging Republika ng Colombia ang Panama at Nueva Granada sa kalaunan. Sa suporta ng [[Estados Unidos]], humiwalay ang Panama mula sa Colombia noong 1903, na pinahintulot ang konstruksyon ng [[Kanal ng Panama]] upang makumpleto ng Hukbong Pulutong ng mga Inhinyero ng Estados Unidos sa pagitan ng 1904 at 1914. Napagkasunduan sa mga Kasunduang Torrijos–Carter noong 1977 na ilipat ang kontrol ng kanal mula Estados Unidos tungong Panama noong Disyembre 31, 1999.<ref name=CIA /> Unang binalik ang palibot na teritoryo noong 1979.<ref name="19770907_usdos_panamacanaltreaty">{{cite book|title=United States Treaties and Other International Agreements|chapter=Panama Canal Treaty|volume=33|page=55|publisher=United States Department of State|chapter-url=https://books.google.com/books?id=n559BTeMBIsC&pg=PA39|author=Department of State, United States of America|date=1987|quote="Upon entry into force of this Treaty, the United States Government agencies known as the Panama Canal Company and the Canal Zone Government shall cease to operate within the territory of the Republic of Panama that formerly constituted the Canal Zone."|orig-year=Pinirmahan sa Washington noong Setyembre 7, 1977. Nagkaroon ng bisa noong Oktubre 1, 1979.|id=33 UST 39; TIAS 10030|language=en}}</ref>

Ang kita mula sa mga bayad o ''toll'' sa kanal ay patuloy na kinakatawan ang isang mahalagang bahagi ng [[Gross domestic product|GDP]] ng Panama, bagaman, pangunahin at lumalago ang mga sektor ng komersyo, [[pagbabangko]], at [[turismo]]. Tinuturing itong bilang isang [[ekonomiya]] na may mataas na kita.<ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weoselco.aspx?g=2200&sg=All+countries+%2f+Emerging+market+and+developing+economies |title=World Economic Outlook Database, April 2019 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=Setyembre 29, 2019|language=en}}</ref> Noong 2019, nakaranggo ang Panama sa ika-57 sa mundo sa [[Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao]].<ref name="HDI"/> Noong 2018, nakaranggo ang Panama sa ikapitong pinakakompetitibong ekonomiya sa [[Latinong Amerika]], sang-ayon sa Pandaidigang Indeks sa Pagiging Kompetitibo ng Porong Ekonomiko ng Mundo (''World Economic Forum's Global Competitiveness Index'').<ref>{{Cite web|url=https://wef.ch/2OX9YUm|title=Competitiveness Rankings|website=The Global Competitiveness Report 2018|language=en|access-date=Marso 18, 2019}}{{Dead link|date=Enero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Tahanan ang mga gubat, na tinatakpan ang mga 40 bahagdan ng sukat ng lupain ng Panama, ng saganang tropikal na mga [[halaman]] at [[hayop]] – ilan sa kanila ay hindi natatagpuan saanman sa daigdig.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/country_profiles/1229332.stm |work=BBC News  |title=Country profile: Panama |date=Hunyo 30, 2010|language=en}}</ref> Isang kasaping nagtatag ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] ang Panama, at ibang samahang internasyunal tulad ng [[Organisasyon ng mga Estadong Amerikano|OAS]], LAIA, G77, [[World Health Organization|WHO]], at NAM.

==Mga paghahating administratibo==
{{Image label begin|image=División Política de Panamá.svg|width=500}}
{{Image label small|x=0.11|y=0.05|scale=500|text=Bocas<br />del Toro}}
{{Image label small|x=0.43|y=0.19|scale=500|text=Coclé}}
{{Image label small|x=0.54|y=0.07|scale=500|text=Colón}}
{{Image label small|x=0.07|y=0.19|scale=500|text=Chiriquí}}
{{Image label small|x=0.81|y=0.23|scale=500|text=Darién}}
{{Image label small|x=0.38|y=0.31|scale=500|text=Herrera}}
{{Image label small|x=0.42|y=0.36|scale=500|text=Los Santos}}
{{Image label small|x=0.50|y=0.14|scale=500|text=Panamá<br />Oeste}}
{{Image label small|x=0.62|y=0.09|scale=500|text=Panamá}}
{{Image label small|x=0.28|y=0.28|scale=500|text=Veraguas}}
{{Image label small|x=0.78|y=0.05|scale=500|text=Guna Yala}}
{{Image label small|x=0.89|y=0.21|scale=500|text=Emberá}}
{{Image label small|x=0.81|y=0.32|scale=500|text=Emberá}}
{{Image label small|x=0.03|y=0.06|scale=500|text=Naso<br />Tjër Di}}
{{Image label small|x=0.18|y=0.18|scale=500|text=Ngäbe-Buglé}}
{{Image label small|x=0.74|y=0.10|scale=500|text=Madugandí}}
{{Image label small|x=0.82|y=0.13|scale=500|text=Wargandí}}
{{Image label end}}

Nahahati ang Panama sa sampung lalawigan na may kani-kaniyang lokal na mga awtoridad (mga gobernador). Nahahati ang bawat isa sa mga distrito at mga ''corregimiento'' (kabayanan). Dagdag dito, mayroon din limang ''Comarcas'' (literal: "mga kaunti") na pinaninirahan ng iba't ibang mga pangkat katutubo.

'''Mga lalawigan'''
{{columns-list|colwidth=30em|
* Bocas del Toro
* Chiriquí
* Coclé
* Colón
* Darién
* Herrera
* Los Santos
* Panamá
* Kanlurang Panamá
* Veraguas
}}
'''Mga Comarcas'''
* Emberá
* Guna Yala
* Naso Tjër Di
* Ngäbe-Buglé
* Kuna de Madugandí
* Kuna de Wargandí

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{Central America}}
{{Latinunion}}
[[Kategorya:Mga bansa sa Hilagang Amerika]]

Mga padron na ginamit sa pahinang ito:

Padron:About (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Both (baguhin)
Padron:Br separated entries (baguhin)
Padron:Center (baguhin)
Padron:Central America (baguhin)
Padron:Cite book (baguhin)
Padron:Cite journal (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Cite news (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Cite web (baguhin)
Padron:Color (baguhin)
Padron:Column-width (baguhin)
Padron:Columns-list (baguhin)
Padron:Convert (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Convinfobox (baguhin)
Padron:Convinfobox/pri2 (baguhin)
Padron:Convinfobox/prisec2 (baguhin)
Padron:Coord (baguhin)
Padron:Dead link (baguhin)
Padron:Div col (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Fix (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:H:IPA (baguhin)
Padron:H:title (baguhin)
Padron:Hlist/styles.css (baguhin)
Padron:IPA (baguhin)
Padron:IPA-es (baguhin)
Padron:IPAc-en (baguhin)
Padron:If empty (baguhin)
Padron:Image label (baguhin)
Padron:Image label begin (baguhin)
Padron:Image label end (baguhin)
Padron:Image label small (baguhin)
Padron:Increase (baguhin)
Padron:Infobox (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Infobox country (baguhin)
Padron:Infobox country/imagetable (baguhin)
Padron:Infobox country/multirow (baguhin)
Padron:Infobox country/styles.css (baguhin)
Padron:Lang-es (baguhin)
Padron:Latinunion (baguhin)
Padron:Main other (baguhin)
Padron:Native name (baguhin)
Padron:Native phrase (baguhin)
Padron:Navbox (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Nowrap (baguhin)
Padron:Parabr (baguhin)
Padron:Paragraph break (baguhin)
Padron:Reflist (baguhin)
Padron:Reflist/styles.css (baguhin)
Padron:Replace (baguhin)
Padron:Respell (baguhin)
Padron:UN Population (baguhin)
Padron:Ubl (baguhin)
Padron:Ublist (baguhin)
Padron:Unbulleted list (baguhin)
Padron:Yesno (baguhin)
Module:About (baguhin)
Module:Arguments (baguhin)
Module:Check for unknown parameters (baguhin)
Module:Citation/CS1 (baguhin)
Module:Citation/CS1/COinS (baguhin)
Module:Citation/CS1/Configuration (baguhin)
Module:Citation/CS1/Date validation (baguhin)
Module:Citation/CS1/Identifiers (baguhin)
Module:Citation/CS1/Utilities (baguhin)
Module:Citation/CS1/Whitelist (baguhin)
Module:Citation/CS1/styles.css (baguhin)
Module:Convert (baguhin)
Module:Convert/data (baguhin)
Module:Convert/text (baguhin)
Module:Coordinates (baguhin)
Module:Coordinates/styles.css (baguhin)
Module:Exponential search (baguhin)
Module:Format link (baguhin)
Module:Hatnote (baguhin)
Module:Hatnote list (baguhin)
Module:If empty (baguhin)
Module:Infobox (baguhin)
Module:Infobox/styles.css (baguhin)
Module:InfoboxImage (baguhin)
Module:Lang (baguhin)
Module:Lang/ISO 639 synonyms (baguhin)
Module:Lang/data (baguhin)
Module:Language/data/ISO 639-3 (baguhin)
Module:Language/data/iana languages (baguhin)
Module:Language/data/iana regions (baguhin)
Module:Language/data/iana scripts (baguhin)
Module:Language/data/iana suppressed scripts (baguhin)
Module:Language/data/iana variants (baguhin)
Module:Language/data/wp languages (baguhin)
Module:Language/name/data (baguhin)
Module:List (baguhin)
Module:Math (baguhin)
Module:Native name (baguhin)
Module:Navbar (baguhin)
Module:Navbar/configuration (baguhin)
Module:Navbar/styles.css (baguhin)
Module:Navbox (baguhin)
Module:Navbox/configuration (baguhin)
Module:Navbox/styles.css (baguhin)
Module:Pagetype (baguhin)
Module:Pagetype/config (baguhin)
Module:Pagetype/disambiguation (baguhin)
Module:Pagetype/rfd (baguhin)
Module:Pagetype/setindex (baguhin)
Module:Pagetype/softredirect (baguhin)
Module:String (baguhin)
Module:TableTools (baguhin)
Module:Unicode data (baguhin)
Module:Unicode data/scripts (baguhin)
Module:Wikitext Parsing (baguhin)
Module:Yesno (baguhin)

Magbalik sa Panama.

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Panama"