| dbo:abstract
|
- Una ikastola (neologisme basc format a partir del verb ikasi -aprendre, estudiar- i seguint el model de la paraula basca eskola) és una escola del País Basc amb dos trets particulars: l'ensenyament en llengua basca i la titularitat del centre en règim de cooperativa (és una cooperativa de pares). El seu fi és oferir una educació de qualitat i promoure la llengua i la cultura basques. Les primeres ikastoles (en basc el plural absolutiu és ikastolak, i l'actiu ikastolek) van aparèixer per iniciativa privada a començament del segle xx. La primera fou fundada a Donostia el 1914. Abans de la segona República es crearen unes quantes més a Guipúscoa, i entre 1932 i 1936 la xarxa s'amplià a Biscaia, Àlaba i Navarra. Totes elles foren clausurades sota el franquisme. Al País Basc del Nord la primera ikastola sorgí el 1969. Històricament la llengua basca havia quedat fora del sistema educatiu fins i tot en alguns casos s'havia castigat els escolars que empraven en alguna ocasió el basc dins l'escola tradicional. El sorgiment del modern nacionalisme basc a final de segle xix va propiciar que l'any 1903 s'instaurés la primera escola bilingüe basc-castellà. Entre els anys 1960 i 1975 es van crear unes 160 ikastoles, la majoria a Guipúscoa i Biscaia però van tenir una extensió generalitzada a tot el territori, incloent el País Basc del Nord. Amb la mort del dictador Franco i la consolidació de la democràcia l'ensenyament integral en llengua basca pren força a tot el sistema educatiu d'Àlaba, Biscaia, Guipúscoa i –en menor mesura– Navarra. No només a les ikastoles, sinó també a la xarxa pública i privada cada vegada s'imposa més el model d'immersió lingüística en basc (model D). Encara que això sembli qüestionar avui dia el sentit de les ikastoles, cal subratllar que no només l'ensenyament en llengua basca, sinó també el clar compromís amb la cultura basca, la implantació territorial a tota la nació basca (també a Navarra i a Iparralde) i la titularitat i implicació dels pares amb aquest model educatiu formen part de l'ADN de les ikastoles, enfront del model públic o privat de la resta d'escoles d'Euskal Herria. Les ikastoles d'abans de la tornada de la democràcia a Espanya eren totalment privades. A partir d'aquesta data, algunes s'integren dins del sistema educatiu públic (algunes d'elles passen a ser escoles públiques, altres semipúbliques i d'altres resten privades) i per tant el concepte d'ikastola ja no està associat completament a ser l'única institució educativa on s'ensenya en basc, ja que el sistema educatiu basc actual comprèn tres models d'ensenyament: en basc (model D), bilingüe (model B) i en castellà amb el basc com una assignatura (model A, actualment molt minoritari). A França, però, les ikastoles tenen la mateixa situació jurídica que les escoles de La Bressola a la Catalunya Nord: són totalment privades. Hi havia ikastoles a territoris on l'alumnat majoritàriament parlava el basc com a llengua familiar (com a moltes zones de Guipúscoa) i en territoris on el basc ja no era la llengua vehicular de l'alumnat (com a Àlaba i al sud de Navarra) i en totes elles es feia ús del basc com a llengua d'ensenyament per la qual cosa als territoris bascòfons (euskaldunak) es reforçava la identitat i competència de la llengua basca i als territoris actualment no bascòfons els alumnes aprenien la llengua malgrat que els seus progenitors ja no la parlaven. Aquests nous parlants del basc provinents de les ikastoles o per altres mitjans d'aprenentatge s'anomenen euskaldun berriak (bascòfons nous). Cal esmentar que un cop a l'any les ikastoles de cada província basca celebren una multitudinària festa popular, que sovint aplega més de 100.000 persones. Són l'Araba Euskaraz (Àlaba),l' (Biscaia), el (Guipúscoa), el (Navarra) i l'Herri Urrats (Iparralde). (ca)
- Ikastola (eŭska neologismo formita ekde la verbo ikasi -lerni, studi- kaj sekvante la modelon de la eŭska vorto eskola) estas lernejo de Eŭskio kun du apartaj trajtoj: la instruado en eŭska lingvo kaj la titoleco de la centro en reĝimo de kooperativo (estas kooperativo de gepatroj). Ilia celo estas proponi edukadon de kvalito kaj promocii la eŭskajn lingvon kaj kulturon. La unuaj ikastoloj (en la eŭska la pluralo absoluta estas ikastolak, kaj la aktiva ikastolek) aperis por privata iniciato komence de la 20a jarcento. La unua estis organizita en Donostio en 1914. Antaŭ la Hispana Dua Respubliko kreiĝis kelkaj pliaj en Gipuzko, kaj inter 1932 kaj 1936 la reto vastiĝis al Biskajo, Arabo kaj Nafaro. Ĉiuj ili estis fermitaj sub la frankisma reĝimo. En Eŭskio de la Nordo la unua ikastola aperis en 1969. Historie la eŭska lingvo estis restinta ekster la eduka sistemo eĉ en iuj okazoj oni punis la lernejanojn kiuj uzis en iu okazo la eŭskan en la tradicia lernejo. La apero de la moderna eŭska naciismo fine de la 19a jarcento al la jaro 1903 restarigis la unuan dulingvan lernejon kastili-eŭskan. Inter la jaroj 1960 kaj 1975 oni kreis ĉirkaŭ 160 ikastolojn, la plimulto en Gipuzko kaj Biskajo sed havis amplekson al la tuta teritorio, inkludante Eŭskion de la Nordo. Kun la morto de Franko kaj la firmigo de la demokratio la integra instruado en eŭska lingvo prenas forton en la tuta eduka sistemo de Arabo, Bizkajo, Gipuzko kaj -en pli malgranda mezuro- Nafaro. Ne nur al la ikastoloj, sed ankaŭ al la publika kaj privata reto foje oni trudas pli la modelon de lingva entrudo en la eŭska (modelo D). Kvankam tio ŝajnas pridemandi nuntempe la sencon de la ikastoloj, necesas substreki ke ne nur la instruado en eŭska lingvo, sed ankaŭ la klara kompromiso kun la eŭska kulturo, la teritoria enkonduko al la tuta eŭska nacio (ankaŭ en Nafaro kaj en Iparralde) kaj la titoleco kaj implikiĝo de la gepatroj kun ĉi tiu eduka modelo formas parton de la ADN de la ikastoloj, kontraŭe de la publika aŭ privata modelo de la resto de lernejoj de Euskal Herria. La ikastoloj de antaŭ la reapero de la demokratio en Hispanio estis tute privataj. Ekde ĉi tiu dato, iuj de la ikastoloj integriĝis en la publika eduka sistemo (iuj de ili fariĝas publikaj lernejoj, aliaj duonpublikaj kaj aliaj restis privataj) kaj sekve la ideo de ikastola jam ne estas asociita tute al la sola eduka institucio kie oni instruas en la eŭska, pro tio ke la eŭska eduka sistemo aktuala komprenas tri modelojn de instruado: en la eŭska (modelo D), dulingva (modelo B) kaj en la hispana kun la eŭska kiel lernofako (modelo Al, nuntempe tre malplimulta). En Francio, tamen, la ikastoloj havas la saman juran situacion ol la lernejoj de Lulas Ŝin en Nord-Katalunio: nome ili estas tute privataj. Estis ikastoloj en teritorioj kie la lernantaro plimulte parolis la eŭskan kiel familia lingvo (kiel ĉe multaj zonoj de Gipuzko) kaj en teritorioj kie la eŭska jam ne estis la laborlingvo de la lernantaro (kiel ĉe Alavo kaj en la sudo de Nafaro) kaj en ĉiuj el ili oni faris uzon de la eŭska kiel lingvo de instruado tial en la teritorioj eŭskoparolantaj (euskaldunak) oni plifortigis la identecon kaj konkurencon de la eŭska lingvo kaj en la teritorioj nuntempe ne eŭskoparolantaj la lernantoj lernis la lingvon malgraŭ la fakton ke liaj gepatroj jam ne parolis ĝin. Ĉi tiuj novaj parolantoj de la eŭska devenaj de la ikastoloj aŭ por aliaj rimedoj de metilernado nomiĝas eŭsklingva berriak (novaj eŭskoparolantaj). Necesas mencii ke ĉiujare la ikastoloj de ĉiu eŭska provinco festas multamasan popularan feston, kiu ofte kunigas pli ol 100.000 homoj. Estas la Araba Euskaraz (Alabo), la Ibilaldia (Bizkajo), la Kilometroak (Gipuzko), la Nafarroa Oinez (Nafaro) kaj la Herri Urrats (Iparralde). (eo)
- Ikastola lehen eta bigarren hezkuntza euskaraz ematen duen Euskal Herriko eskola autonomoa da. Kalitatezko hezkuntza eskaintzea, eta euskara nahiz euskal kultura sustatzea ditu helburu. (eu)
- An ikastola (Basque pronunciation: [ikas̺tola], plural ikastolak) is a type of primary and secondary school in the Basque Autonomous Community, Navarre and (to a much lesser extent) the French Basque Country (see Basque Country) in which pupils are taught either entirely or predominantly in the Basque language. Ikastolak can be nowadays either private or public, divided into different networks. The Basque language public network relies on state funding and management, allocated in Spain by the education institutions of the Basque Autonomous Community and Navarre in their corresponding territories, while in France the association Ikas-Bi in the public network advocates for bilingual education. Seaska is the private network of Basque language schools in the French Basque Country, closely linked to the similar network in the Southern Basque Country. The private networks base their activity on the fees paid by parents, popular subscription (either directly or by means of annual massive festivals, e.g. Herri Urrats, , Araba Euskaraz, etc.) and the allowance provided by public educational institutions. (en)
- L'ikastola (pluriel basque : ikastolak) est une école de statut associatif du Pays basque, dont l'enseignement est majoritairement pratiqué en basque. Les ikastolas sont rassemblés dans une fédération, Seaska (dont le nom signifie « berceau » en basque). (fr)
- Una ikastola es un tipo de centro educativo cooperativo que utiliza como lengua vehicular el euskera, formando parte del sistema educativo en euskera en el País Vasco. Surgieron en el siglo XX en las comunidades españolas de País Vasco, Navarra y Castilla y León (concretamente, en el enclave de Treviño), así como en el País Vasco francés. Se distinguían por utilizar esta lengua en un momento en que no estaba presente en los sistemas educativos públicos.
* En el País Vasco, con la incorporación de la enseñanza en euskera al sistema de educación pública la situación de las ikastolas fue objeto de debate político tendente a su reconversión en centros públicos. De este modo, mediante la aprobación de la Ley de la Escuela Pública Vasca en 1993 un grupo de ikastolas decidieron integrarse en la red educativa pública, manteniendo nominalmente la denominación de "ikastola", en tanto que el resto funcionan en la actualidad como colegios privados con régimen de concierto.
* En Navarra, la mayoría de las 15 ikastolas existentes son colegios privados. En esta comunidad, al darse una situación de histórica diversidad lingüística en su territorio, de acuerdo al principio de predominio lingüístico el euskera únicamente es cooficial con el castellano en la Zona Vascófona (norte) mientras que en el centro y sur de la Comunidad Foral la lengua oficial es el castellano (aunque en la zona mixta del centro el euskera es semi-oficial). Por ello, la administración pública navarra concierta las plazas de las ikastolas ubicadas en las Zonas Vascófona y Mixta.
* En el País Vasco francés el euskera, al igual que el resto de lenguas regionales, no es oficial, aunque se permite su enseñanza en ikastolas privadas. Las ikastolas de esta región están agrupadas en la organización Seaska, y sus profesores reciben su sueldo del Ministerio de Educación francés. Además en los últimos años el euskera se está incorporando más en la educación pública, en forma de modelo bilingüe euskera-francés.
* En Castilla y León se abrió en 2003 la primera ikastola en el municipio de La Puebla de Arganzón, para atender la demanda de alumnado del Enclave de Treviño. (es)
- Gluaiseacht scolaíochta i dTír na mBascach is iad na hIkastolak. Macasamhail Ghaeloideachais atá iontu, .i. go múintear trí mheán teanga dhúchais na tíre, bíodh is nach í teanga mhóramh na ndaltaí í. Sa chás seo, sí an Bhascais teanga na scoileanna. (ga)
- イカストラ （バスク語:Ikastola）は、スペインのバスク自治州・ナバーラ自治州およびフランスのフランス領バスクにおいて、バスク語のみまたは主にバスク語を用いて初等教育・中等教育を行う学校のことである。イカストラは公立か私立かということよりも、自治州や領域の構成に応じて異なるネットワークに分割されている。 (ja)
- A Ikastola é um sistema de ensino do país Basco, onde dentro das escolas se fazem as aulas apenas na língua basca. (pt)
- Икастола — тип государственного либо частного учреждения начального или среднего общего образования в испанских Стране Басков, Наварре и эксклаве Тревиньо, а также во французской Стране Басков, где все или почти все предметы преподаются на баскском языке. К началу XX века школьного образования на этом языке практически не существовало, ввиду чего деятели наибрающего силу баскского национализма развернули движение за создание таких учреждений. Первая икастола была открыта в 1914 году в Сан-Себастьяне; в 1921 году появилась икастола в Толосе, в 1928 году — в Оререте; в 1932 году для обеспечения контактов и сотрудничества между учреждениями различных городов была создана федерация икастол. После начала Гражданской войны в Испании, несмотря на первоначальное разрешение икастол автономным правительством Страны Басков, использование баскского языка в общественных местах было запрещено, а все образовательные учреждения были принуждены обеспечивать обучение только на испанском. В этот период развернулось движение подпольного образования на баскском языке, проходившего в частных домах; одним из активистов движения была Эльбира Сипитрия. Некоторые икастолы, несмотря на запрет преподавания, продолжали свою работу, а некоторые нелегальные возникали в регионах с отсутствием баскского населения, куда переезжали отдельные баскские семьи для обучения в них своих детей. Запрет на обучение на баскском языке был снят в 1960 году, после чего началось возрождение икастол, многие из которых получили покровительство католической церкви. В 1964 году появилась первая икастола во французской Стране Басков, а в 1965 году вновь открылась икастола в Бильбао, тогда же открылась и первая икастола в Наварре (в Памплоне). К началу 1970-х годов отношение к икастолам со стороны правительства Франко улучшилось, и 1973 году в Алаве, где восстановление икастолы произошло десятью годами ранее, была при финансовой поддержке государства восстановлена федерация икастол. К началу перехода к демократии движение икастол переживало свой расцвет и в Стране Басков, и в Наварре. По состоянию на 1975 год семи регионах Страны Басков насчитывалось в общей сложности 160 икастол, в которых обучалось 34000 студентов. Уже с середины 1960-х годов стали открываться вечерние икастолы, предназначенные для рабочих, желавших получить образование на родном языке, а затем появились и дневные классы. После принятия в 1979 году Герникской хартии икастолы стали поддерживаться благотворителями из числа родителей обучающихся, что вызвало критику со стороны представителей Испанской социалистической рабочей партии. К 1982—1983 годам государством обеспечивалась половина затрат на баскоязычное образование, население Страны Басков также выросло; вместе с тем число обучающихся на баскском языке уменьшилось в этот же период (с конца 1970-х по 1982 год) на 4000 человек, что могло стать следствием переезда множества баскских бедных семей в соседние со Страной Басков регионы. По состоянию на 1993 год около 40 % икастол в Стране Басков были государственными, остальные частными; в Наварре в это же время существовали только частные икастолы. Икастолы во французской Стране Басков с 1982 года имели статус культурных организаций и до середины 1990-х годов получали некоторую помощь от Министерства образования. По состоянию на начало 2010-х годов доля учащихся, получающих образование в той или иной форме на баскском языке, составляет почти 100 % в Стране Басков, 25 % в Наварре и 28 % во французской Стране Басков. (ru)
|
| rdfs:comment
|
- Ikastola lehen eta bigarren hezkuntza euskaraz ematen duen Euskal Herriko eskola autonomoa da. Kalitatezko hezkuntza eskaintzea, eta euskara nahiz euskal kultura sustatzea ditu helburu. (eu)
- L'ikastola (pluriel basque : ikastolak) est une école de statut associatif du Pays basque, dont l'enseignement est majoritairement pratiqué en basque. Les ikastolas sont rassemblés dans une fédération, Seaska (dont le nom signifie « berceau » en basque). (fr)
- Gluaiseacht scolaíochta i dTír na mBascach is iad na hIkastolak. Macasamhail Ghaeloideachais atá iontu, .i. go múintear trí mheán teanga dhúchais na tíre, bíodh is nach í teanga mhóramh na ndaltaí í. Sa chás seo, sí an Bhascais teanga na scoileanna. (ga)
- イカストラ （バスク語:Ikastola）は、スペインのバスク自治州・ナバーラ自治州およびフランスのフランス領バスクにおいて、バスク語のみまたは主にバスク語を用いて初等教育・中等教育を行う学校のことである。イカストラは公立か私立かということよりも、自治州や領域の構成に応じて異なるネットワークに分割されている。 (ja)
- A Ikastola é um sistema de ensino do país Basco, onde dentro das escolas se fazem as aulas apenas na língua basca. (pt)
- Una ikastola (neologisme basc format a partir del verb ikasi -aprendre, estudiar- i seguint el model de la paraula basca eskola) és una escola del País Basc amb dos trets particulars: l'ensenyament en llengua basca i la titularitat del centre en règim de cooperativa (és una cooperativa de pares). El seu fi és oferir una educació de qualitat i promoure la llengua i la cultura basques. A França, però, les ikastoles tenen la mateixa situació jurídica que les escoles de La Bressola a la Catalunya Nord: són totalment privades. (ca)
- Ikastola (eŭska neologismo formita ekde la verbo ikasi -lerni, studi- kaj sekvante la modelon de la eŭska vorto eskola) estas lernejo de Eŭskio kun du apartaj trajtoj: la instruado en eŭska lingvo kaj la titoleco de la centro en reĝimo de kooperativo (estas kooperativo de gepatroj). Ilia celo estas proponi edukadon de kvalito kaj promocii la eŭskajn lingvon kaj kulturon. Historie la eŭska lingvo estis restinta ekster la eduka sistemo eĉ en iuj okazoj oni punis la lernejanojn kiuj uzis en iu okazo la eŭskan en la tradicia lernejo. (eo)
- An ikastola (Basque pronunciation: [ikas̺tola], plural ikastolak) is a type of primary and secondary school in the Basque Autonomous Community, Navarre and (to a much lesser extent) the French Basque Country (see Basque Country) in which pupils are taught either entirely or predominantly in the Basque language. Ikastolak can be nowadays either private or public, divided into different networks. (en)
- Una ikastola es un tipo de centro educativo cooperativo que utiliza como lengua vehicular el euskera, formando parte del sistema educativo en euskera en el País Vasco. Surgieron en el siglo XX en las comunidades españolas de País Vasco, Navarra y Castilla y León (concretamente, en el enclave de Treviño), así como en el País Vasco francés. Se distinguían por utilizar esta lengua en un momento en que no estaba presente en los sistemas educativos públicos. (es)
- Икастола — тип государственного либо частного учреждения начального или среднего общего образования в испанских Стране Басков, Наварре и эксклаве Тревиньо, а также во французской Стране Басков, где все или почти все предметы преподаются на баскском языке. (ru)
|