| dbo:abstract
|
- جوتي أو الكوتيين، كوتي، كورتي شعب قديم استوطن جبال زاكروس في القرن 22 قبل الميلاد في عهد الأكديين وهي من الشعوب الهندوأوروبية. وطنهم كان يُعرف باسم جوتيوم (بالسومرية: 𒄖𒌅𒌝𒆠,Gu-tu-umki أو 𒄖𒋾𒌝𒆠,Gu-ti-umki). بعد وفاة الإمبراطور الأكدي نارام سين (2155 - 2119) قبل الميلاد نشبت صراعات داخلية بين الأكديين واستغل شعب جوتي هذه الفرصة وقاموا بتدمير مدينة أكد في 2215 قبل الميلاد ولكون الجوتيين محاربين أشداء وخبيرين بمجال إدارة الدولة مقارنة بالأكاديين فقد مرت المنطقة التي سيطروا عليها بفترة ركود اقتصادي وحضاري وأدى هذا إلى حدوث مجاعة في عهد الملوك الأوائل لشعب جوتي واستمر عهدهم لأقل من 100 سنة حيث تم الهيمنة عليهم من قبل السومريين في عهد أسرة أورك الثالثة. يعتبر بعض المؤرخين وقطاع واسع من الأكراد شعب جوتي أحد الجذور القديمة للشعب الكردي ويعتقد البعض إن تسمية الكرد مصدرها جوتي فقد أطلق السومريون تسمية كوتي أو جوتي على شعب جوتي. ويعتقد البعض ان تسمية الجوتي أطلقت عليهم من قبل السومريين بعد طردهم للجوتيين من اراضي أكد القديمة، وحسب كتاب "خلاصة تاريخ الكرد وكردستان" للمؤرخ الكردي محمد أمين زكي (1880 - 1948) فإن هذه المجموعة شكلت مع شعوب "لولو، كوتي، كورتي، خالدي، جودي، كاساي، سوباري، ميتاني، هوري، نايري" النواة الرئيسية للشعب الكردي "ويسميها محمد أمين زكي" شعوب جبال زاكروس" (ar)
- Els gutis o quteus van ser un poble a l'est del Tigris, que des del 2200 aC van participar en les lluites per dominar Accad, regne del que en van arribar a ocupar una part, primer breument (-) i, més tard, per més temps (-2116 aC). Expulsats definitivament, encara se'ls esmentava a les regions que havien conquerit, anomenades Qutum, durant un cert temps. L'any 2075 aC Xulgi d'Ur va fer una expedició contra ells. Sembla que només van ocupar la part nord d'Accad i de Sumer, i encara potser alguns punts neuràlgics on hi tenien guarnicions. Van destruir molt, sembla que entre altres coses la ciutat d'Accad, i no van construir res. La Llista de reis sumeris diu que van governar Sumer i Accad, i que al principi no hi havia cap rei destacat, nomenaven els seus propis reis que governaven un període de tres anys. El país de Qutum o dels quteus s'esmenta encara a les tauletes de Mari cap a l'any 1775 aC. Aliats dels elamites (circa 1770 aC), la seva guarnició i la d'Eshnuna a Shubat-Enlil estava dirigida per La-Awil-Addu, general d'Atamrum d'Allahad, aliat elamita; però els seus soldats desplaçats a Elam van ser maltractats i van tornar al seu territori que estava a la província de Quttunan; es van oposar llavors als elamites i quan aquests van ser derrotats a Hiritum els quteus els van amenaçar des de Mankisum. Tenien com a rei a Sasum, al qual es va sotmetre Zaziya o Sasiya dels turuqueus. Les fonts sumèries retraten els gutis com un poble bàrbar, ferotge de Gutium o Qutium (sumeri: Gu-tu-umki o Gu-ti-umki) a les muntanyes, presumiblement, el central Zagros. (ca)
- Gutejci je název kmene, který ovládl rozsáhlé oblasti jižní Mezopotámie po kolapsu akkadského impéria na téměř jedno století (cca 2150 př. n. l. – 2050 př. n. l.). Sumerské zdroje Gutejce popisují jako barbarský a dravý národ z hor. Sumerský královský seznam je uvádí jako dočasné vládce Sumeru a vykresluje obraz chaosu, který nastal pod gutejskou správou. Zásluhy za porážku gutejského vládce a vytěsnění Gutejců ze země (kolem r. 2050 př. n. l.) jsou připisovány sumerskému králi . Téměř nic není známo o jejich původu, při archeologických vykopávkách nebyly objeveny žádné „gutejské“ nálezy pocházející z tohoto období; vše co dnes máme je jen jméno kmene a seznam vládců z dobových zdrojů. V prvním tisíciletí před naším letopočtem byl termín Gutejci používán souhrnně pro všechny kmeny, které přebývaly východně od Tigridu a měly nepřátelské vztahy s lidmi z Mezopotámské nížiny. (cs)
- Gutium (akkadisch Kuti-im, Gutebu-um, babylonisch Gutu-um, Guti-u) ist die Bezeichnung des Landes Guti (Landbezeichnung im Singular, neuassyrisch Guti, neubabylonisch Quteu), einer Region im iranischen Hochland bzw. in den Tälern des Zāgros-Gebirges. In späteren Zeiten gibt es Variationen dieser Bezeichnung im Tur Abdin und an den Quellen des Chabur, sodass die dazugehörige Volksgruppe schwer fassbar ist. Nach Auffassung einiger Wissenschaftler ist der Name des Landes Kut, das um das angehängte /-ī/ die akkadische Nisbe und /-um/ der akkadische Nominativ ergänzt ist. In der Form 'Kut-ī-um' wurde der Name dann ins Sumerische übernommen. Über die Geschichte der Gutäer gibt es jedoch nur sehr wenige Quellen. (de)
- La gutidoj, guti aŭ gutu estis popolo de la oriento de Tigriso, kiu loĝis en la Zagros-montaro fine de la tria jarmilo a.K., kiu ekde 2000 a.K. partoprenis en la bataloj por regadi Akadon, reĝlando kiun parte li mallonge okupis (2180 a.K.–2175 a.K.) kaj por pli longa tempo (2159 a.K.–2116 a.K.). Ili aperas en la historio kiam Naram-Sin, akada reĝo, entreprenas punan ekspedicion kontraŭ li. La fama elmontras la militistan venkon de ĉi lasta reĝo. Tamen, unu jarcenton poste la gutidoj venĝis sin atakante la Akadan Imperion, elmuntante ĝin. La gutidoj altrudiĝis en Mezopotamio dum unu jarcento, ĝis la suferita malvenko fare de la unua reĝo de la urbo Uruk, Utu-ḫegal—, la politika resurekto de la antikva urbo sumera Ur anstataŭis ĝian potencon definitive. (eo)
- Los guti, gutis o gutu fueron un pueblo del este del Tigris, que habitaba los montes Zagros a finales del III milenio a. C., que antes del 2000 a. C. participaron en las luchas por dominar Acad, reino una parte del cual llegaron a ocupar primero brevemente (2180-2175 a. C.) y más tarde por más tiempo (2159-2116 a. C.). Aparecen en la Historia mundial cuando Naram-Sin, rey acadio, emprende una expedición punitiva en su contra. La famosa estela de Naram-Sin refleja el triunfo militar de este. Sin embargo, un siglo después los gutis se cobraron su revancha al atacar el Imperio acadio, desmantelándolo. Los gutis se impusieron en Mesopotamia durante aproximadamente un siglo, hasta que —siendo vencidos primero por el rey de la ciudad de Uruk, Utu-ḫegal—, la resurrección política de la antigua ciudad sumeria de Ur reemplazó su poder definitivamente. (es)
- The Guti (/ˈɡuːti/) or Quti, also known by the derived exonyms Gutians or Guteans, were a nomadic people of West Asia, around the Zagros Mountains (Modern Iran) during ancient times. Their homeland was known as Gutium (Sumerian: 𒄖𒌅𒌝𒆠,Gu-tu-umki or 𒄖𒋾𒌝𒆠,Gu-ti-umki). Conflict between people from Gutium and the Akkadian Empire has been linked to the collapse of the empire, towards the end of the 3rd millennium BC. The Guti subsequently overran southern Mesopotamia and formed the Gutian dynasty of Sumer. The Sumerian king list suggests that the Guti ruled over Sumer for several generations following the fall of the Akkadian Empire. By the 1st millennium BC, usage of the name Gutium, by the peoples of lowland Mesopotamia, had expanded to include all of western Media, between the Zagros and the Tigris. Various tribes and places to the east and northeast were often referred to as Gutians or Gutium. For example, Assyrian royal annals use the term Gutians in relation to populations known to have been Medes or Mannaeans. As late as the reign of Cyrus the Great of Persia, the famous general Gubaru (Gobryas) was described as the "governor of Gutium". (en)
- Guti Zagros mendietan bizi zen herri bateko kideez esaten da. Herriak Akad gobernatzea lortu zuen. (eu)
- Les Gutis (ou Goutis, Qutis ou Goutéens), terme issu de l'ancien akkadien qutium ou gutium, était un peuple et une région des monts Zagros, dans le voisinage de la Mésopotamie à la fin du IIIe millénaire av. J.-C. et durant les siècles suivants. Leur origine et leur culture sont inconnues. Devenu un terme générique pour désigner les populations montagnardes de certaines régions du Zagros, « Gutis » a servi à désigner au Ier millénaire av. J.-C. dans les documents babyloniens et assyriens plusieurs peuples sans rapport avec les Gutis originels. Cela est dû en grande partie au fait que les Gutis sont devenus dans la littérature mésopotamienne une figure exemplaire du « barbare ». (fr)
- Guti atau Quti, yang juga dikenal dengan istilah eksonim Gutian atau Gutean, merupakan suku nomaden pegunungan Zagros (di perbatasan Iran modern dan Irak) pada zaman kuno. Tanah air mereka dikenal sebagai Gutium (Bahasa Sumeria: Gu-tu-umki atau Gu-ti-umki) Konflik antara suku Gutium dan Kekaisaran Akkadia telah dikaitkan dengan runtuhnya kekaisaran, menjelang akhir Milenium ke-3 SM. Orang-orang Guti kemudian menyerang Mesopotamia selatan dan membentuk sebuah wangsa kerajaan di Sumeria. Daftar Raja Sumeria menunjukkan bahwa Guti memerintah Sumeria selama beberapa generasi, setelah jatuhnya Kekaisaran Akkadia. Pada milenium ke-1 SM, penggunaan nama Gutium, oleh masyarakat dataran rendah Mesopotamia, diperluas untuk mencakup seluruh Media barat, di antara Zagros dan Tigris. Berbagai suku dan tempat di timur dan timur laut kerap disebut sebagai Gutian atau Gutium. Misalnya, sejarah kerajaan Asyur menggunakan istilah Gutian sehubungan dengan populasi yang diketahui sebagai Mede atau . Pada akhir pemerintahan Koresh yang Agung dari Persia, jenderal terkenal (Gobryas) digambarkan sebagai "gubernur Gutium". (in)
- 구티족(Guti)은 자그로스 산맥에서 기원한 고대 민족으로, 기원전 2150년경 메소포타미아로 이주하여 아카드 제국을 정복한 후 구티움을 건설한 민족이다. (ko)
- I Gutei furono un popolo dell'antica Mesopotamia, originario del Luristan (in sumero: 𒄖𒌅𒌝𒆠, Gu-tu-umki o 𒄖𒋾𒌝, Gutium), sui monti Zagros. Poco o nulla si sa della loro origine, le fonti antiche riportano che avevano uno stile di vita nomade, ma non esiste una cultura materiale gutea immediatamente riconoscibile e le uniche attestazioni della lingua gutea sono gli antroponimi indicati nella lista reale sumerica. La potenza dei Gutei si accrebbe tra la fine del III e gli inizi del II millennio a.C.; infatti, essi salirono al potere intorno al 2150 a.C. (cronologia bassa) abbattendo l'Impero accadico e permettendo così ai Sumeri (che erano stati sottomessi dagli Accadi) di vivere una rinascita. Sotto i deboli regni dei successori di Naram-Sin, i Gutei approfittarono delle lotte dinastiche e delle rivolte delle province e, chiamati in aiuto da queste ultime, sconfissero l'esercito accadico e distrussero la capitale Agade (regno di Shar-kali-sharri, intorno al secondo la cronologia recente), impadronendosi della Mesopotamia settentrionale. I nuovi governanti erano però di cultura nomade e non in grado di gestire la complessa organizzazione statale. In particolare lasciarono deteriorarsi i canali di irrigazione indispensabili per il mantenimento della produzione agricola e la regione decadde economicamente. Progressivamente si andarono assimilando agli Accadi. Nel frattempo, nella Mesopotamia meridionale, Uruk era dominata dalla sua quarta dinastia, Ur (nella quale venne promulgato proprio in questo periodo il primo codice di leggi scritte della storia) dalla sua seconda dinastia e Lagash ebbe un momento di splendore sotto il regno di Gudea (intorno alla 2150 a.C.), il quale fece erigere una maestosa e preziosa statua per proteggere i raccolti. I Gutei regnarono sulla Mesopotamia settentrionale con 21 re, di cui sono stati tramandati 18 nomi: l'ultimo di essi fu Tirigan, sconfitto dal re Utukhegal che fondò la quinta dinastia di Uruk. (it)
- グティ人 (グティじん、GutiまたはQuti) は、古代に西アジア、ザグロス山脈周辺（現イラン）にいた遊牧民である。古代メソポタミアのアッカド王朝末期にメソポタミアに侵入した人々とされている。 (ja)
- De Guti, in Nederlandse transcriptie ook wel Goeti of Goeteeërs genoemd, waren een volk uit het Zagrosgebergte dat rond 2212 v.Chr. het rijk van Sumer en Akkad binnenviel. Zij waren barbaren die het koningschap niet kenden. De latere kroniekschrijvers zouden de ontstane wanorde beschrijven met een wanhopig wie is er koning, wie is er geen koning. Kunstvoorwerpen en handelscontracten werden schaars. De Guti pasten zich echter snel aan en in de tweede helft van de eeuw dat zij het land beheersten werden er autochtone (gouverneurs) aangesteld zoals Gudea die het land weer tot bloei brachten. Hoe het Akkadische Rijk precies aan zijn eind gekomen is, is verre van duidelijk. Over de laatste twee Akkadische koningen, Dudu (koning) en Šudurul is weinig bekend. In later tijden werd de val van Akkad geheel aan de verderfelijke Guti geweten, of zelfs aan heiligschennis die Naram-Sin bedreven zou hebben. Hij overwon nog de Lullubi, die mogelijk een Guti-stam waren. Het was onder zijn opvolger Shar-Kali-Sharri dat de Guti een grote politieke rol begonnen te spelen. De Sumerische koningslijst geeft een hele rij Guti-koningen, maar het is twijfelachtig dat zij ooit over geheel Sumer en Akkad regeerden. Het is waarschijnlijker dat (mede) door hun toedoen het land weer in vele stadstaten en stadstaatjes uiteenviel. Sommige daarvan kunnen best de Guti als bondgenoten gezien hebben om zich te ontdoen van het juk van Akkad of vazallen van de Guti-koningen geworden zijn. Tegen het einde van de Guti-tijd waren er ten minste drie machtcentra: Uruk en Lagaš in het zuiden en de Guti-vorsten die waarschijnlijk rond Adab hun machtscentrum tussen de rivieren hadden, maar vooral de streken ten oosten van de Tigris beheersten. Uiteindelijk wist Utu-Khegal van Uruk de Guti te verslaan en was hun politieke rol in Mesopotamië voorgoed uitgespeeld. Guti is nu ook nog een Koerdische bergnaam. (nl)
- Gutejowie (Gutejczycy, Gutowie) – starożytny lud wywodzący się z gór Zagros (dzisiejszy zachodni Iran), o nieznanej bliżej przynależności etnicznej. Pod koniec III tysiąclecia p.n.e. doprowadził on do upadku imperium akadyjskiego przejmując na ponad stulecie kontrolę nad terenami środkowej i południowej Mezopotamii. Najazdy Gutejów na Mezopotamię zaznaczyły się już w okresie szczytowym istnienia imperium akadyjskiego za czasów króla Naram-Sina, a wzmogły się znacząco za czasów jego następców. Około 2230 p.n.e. Gutejowie opanowali znaczne połacie środkowej i południowej Mezopotamii, marginalizując resztki państwa akadyjskiego do okolic jego stolicy w Akadzie. Zniszczyli wiele wspaniale rozwiniętych miast, m.in. Ur i Uruk. Dawne imperium akadyjskie dogorywało pod rządami swych ostatnich władców aż do jego całkowitej likwidacji przez Gutejów ok. 2159 r. p.n.e. Odtąd sprawowali oni hegemonię w południowej Mezopotamii niepodzielnie, w latach ok. 2225–2116 p.n.e., aż do czasu uzyskania przewagi w regionie przez Sumerów. Okres panowania Gutejów w Mezopotamii jest mało znany dla współczesnych badaczy, co jest wynikiem szczupłości źródeł dotyczących zarówno samego ludu, jak i okresu w którym przebywali na tych terenach. Oni sami, gdy pojawili się jako najeźdźcy na terenie Sumeru i Akadu, nie reprezentowali swoją kulturą wysokiego poziomu - stanowili federację luźno związanych plemion. Stosunkowo szybko jednak ulegli asymilacji, przyjmując język i panteon podbitych ludów (zwłaszcza Akadów, których byli bezpośrednimi następcami), a także strukturę władzy. Stworzyli własną dynastię władców (21 królów), której listę otwiera niejaki Inkiszusz (przełom XXIII/XXII w. p.n.e.), a zamyka Tirigan, pokonany około roku 2116 p.n.e. przez Utuhengala z Uruk. Według obecnego stanu badań panuje opinia, że kulturalnie Gutejowie stali na dość niskim poziomie i nie pozostawili po sobie ani dzieł piśmiennych, ani żadnych znaczących wytworów sztuki (przynajmniej do tej pory takowych nie znamy), ograniczając się tylko do biernego przejmowania tradycji sumero-akadyjskiej. Niektórzy badacze przypisują im jednakże małe, fajansowe pieczęcie, inne od akadyjskich. Przedstawiają one najczęściej mężczyznę walczącego ze zwierzętami. Pomimo pozorów najeźdźczego charakteru ich władzy, rządy Gutejów charakteryzują się sporą dozą liberalizmu w Mezopotamii w stosunku do istniejących wtedy miast-państw. Ich władza miała charakter czysto formalny. Wiele ośrodków sumeryjskich znakomicie się rozwijało, zarówno gospodarczo, jak i kulturalnie, przeżywając okres względnego dobrobytu. Przykładem tego jest Lagasz pod panowaniem Gudei. W zasadzie panowanie Gutejów było czysto formalne, a szereg miast sumeryjskich odnosiło znaczne korzyści z ich patronatu. Gutejowie przejęli tytulaturę królów akadyjskich („Król Czterech Stron Świata”) i bronili Sumer i Akad niemal przed tymi samymi przeciwnikami co Sargonidzi, czyli m.in. przed najazdami Lulubejów, Amorytów i innych pomniejszych plemion. Być może za panowania Gutejów w Mezopotamii zaczęto używać koni. Władza Gutejów upadła w wyniku akcji zbrojnej wielu sumeryjskich miast-państw pod przewodnictwem władcy Uruk Utuhengala, który na krótko zdominował władzę w Sumerze. (pl)
- Guti var en folkgrupp i Mesopotamien som omkring 2200-2100 f.Kr. behärskade stora delar av tvåflodslandet, Mesopotamien. Gutier är sumerernas namn på bergsstammar i Zagros, vilka utgjorde ett ständigt hot mot flodslättens städer och var orsaken till det fornakkadiska rikets fall omkring år 2200 f.Kr. samt upproret mot den bestialiska assyriska kungen Sargon. Sumerer, babylonier och sedan även assyrier omnämner redan från och med utgången av det tredje årtusendet f.Kr. ett folk i de centrala och nordöstliga zagrosbergen och kallas även för quti, qurti, gutier eller kurti och hörde hemma i ett land som kallades Gutium eller också Kardaka i dagens sydöstra Turkiet, norra Syrien och norra Irak. Gutier (kurti, kardaka) har tidigare ansetts som möjliga förfäder till kurderna. Detta är dock kraftigt ifrågasatt då kurderna är ett indo-iranskt folk och de första Indo-iranierna i Mesopotamien var Mittanierna som kom till området cirka 500 år efter att gutiernas kortlivade stormakt föll. Dock är det inte orimligt att kurderna's förfäder beblandat sig med både Mittanier och Gutier igenom tiderna, av denna anledning finns det fortfarande många historiker som anser denna teori vara sannolik. (sv)
- Os gútios (em sumério: 𒄖𒌅𒌝𒆠 ou 𒄖𒋾𒌝𒆠; romaniz.: Gu-tu-um ou Gu-ti-um) foram um povo antigo da Mesopotâmia que eram provenientes do leste, dos montes Zagros, e sua terra era Gutium. Um império efêmero que sucedeu a um período de descentralização e de domínio de estrangeiros. Foi a terceira dinastia de Ur e existiu entre 2 112 e 2 004 a.C. Marcou o período pelo controle econômico. A princípio abrangeu toda a Mesopotâmia e um pouco além dela mas desintegrou-se cedo. (pt)
- Гутии (кутии или гутеи, аккад. Kuti-im, Gutebu-um; вавил. Gutu-um, Guti-u; нововавил. Quteu; ассир. Guti) — в древности народ неизвестного происхождения, проживавший в районе Загроса и за его пределами (в юго-западной части современного Ирана). В XXII веке до н. э. контролировали значительную часть Месопотамии. Выдвигались теории индоевропейского происхождения (в частности рассматривалась гипотеза родства с прототохарами). (ru)
- Гутії (кутії) — напівкочові племена, що жили в ІІІ-ІІ тисячоліттях до нашої ери на заході Іранського нагір'я на території теперішніх Південного Азербайджану та Курдистану. Відомо, що кутії значно поступалися жителям Межиріччя в цивілізаційному плані, але відрізнялися своєю войовничістю, за що в документах тієї епохи їх часом називають «дракони гір». Етнічне походження та мова гутіїв не відомі, хоч Дьяконов припускає, що вона була споріднена з мовами інших народів Загросу — лулубеїв, еламітів, каспіїв. Вірогідно належили до Індоєвропейців. Антропологічно гутії були схожі на людей, що й досі населяють цей регіон. Царі Аккаду воювали з гутіями, котрих покликали на допомогу шумери після спроб акадців знищити їх храм в Ніппурі. Саме в битві з ними, схоже, загинув Нарам-Суен, і саме ці племена врешті звільнили Межиріччя від панування Аккаду після смерті його сина Шаркалішаррі. Кілька поколінь кутії домінували в Месопотамії як військова сила. Кутії, швидше за все, офіційно були в ролі захисників релігії шумерів, до котрої самі ставилися з великим піїтетом, зважаючи на численні згадки про їх пожертви на шумерські храми, і на те, що вони свого апарату управління не створювали. Кутії дуже нагадують наших запорожців за способом життя, навіть булава у них була символом влади. В час приходу кутіїв у Шумер нічого не відомо про їхніх дружин і дітей. Мабуть, кутії прийшли туди як військо і пізніше одружувалися вже з дочками шумерів. Вважається, що час правління гутіїв сприймався шумерами та аккадцями, як час бід та лих, викликаних як насильством завойовників, так і припиненням нормального управління та господарювання. Бо, наприклад, в шумерському гімні на честь бога Нінібу говориться Але цей гімн повністю заперечує наявність в Шумері в роки кутіїв національного ренесансу, великого розквіту торгівлі, землеробства, літератури і мистецтва, про наявність чого свідчать багато археологічних знахідок. Потрібно брати до уваги, що кутії спільно з шумерською релігійною елітою створили теократичне правління в країні, особливо в роки Лагашського енсі Гудеа, що повністю усунуло від влади світську аристократію, найперше акадського походження. Через 60 років світська аристократія повстала і під проводом Утухенгаля розбила військо останнього кутійського царя (чи обраного отамана) Тирігана, котрий правив тільки 40 днів. Швидше за все, це був добре організований заколот, де заколотники використали переобрання влади в кутіїв. Відомо, що Тиріган був вбитий разом з дружиною і сином, а подальша доля його одноплемінників залишилася невідомою; можливо, вони усі були також перебиті. Ця зміна влади стала початком кінця шумерської цивілізації, котра зійшла з історичної арени після цього через менш як півтора століття. В І тисячолітті до нашої ери вавилоняни та ассирійці за традицією часом називали кутіями народи, які жили в східних горах чи за ними — манійців, мідійців, персів, урартів. (uk)
- 库提人是扎格羅斯山脈（現伊朗和伊拉克邊界）的游牧民族。他們的祖國常被稱為蘇美爾，庫提人往往被認為是現代庫爾德族的先驅。公元前1世紀，庫提人就常出現於美索不達米亞低地，之後則擴大到包括札格羅斯山脈和底格里斯河之間的中東地區。庫提人於亞述王朝也曾出現。另外，波斯大帝居魯士統治時期，著名將軍亦也是庫提人。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- La gutidoj, guti aŭ gutu estis popolo de la oriento de Tigriso, kiu loĝis en la Zagros-montaro fine de la tria jarmilo a.K., kiu ekde 2000 a.K. partoprenis en la bataloj por regadi Akadon, reĝlando kiun parte li mallonge okupis (2180 a.K.–2175 a.K.) kaj por pli longa tempo (2159 a.K.–2116 a.K.). Ili aperas en la historio kiam Naram-Sin, akada reĝo, entreprenas punan ekspedicion kontraŭ li. La fama elmontras la militistan venkon de ĉi lasta reĝo. Tamen, unu jarcenton poste la gutidoj venĝis sin atakante la Akadan Imperion, elmuntante ĝin. La gutidoj altrudiĝis en Mezopotamio dum unu jarcento, ĝis la suferita malvenko fare de la unua reĝo de la urbo Uruk, Utu-ḫegal—, la politika resurekto de la antikva urbo sumera Ur anstataŭis ĝian potencon definitive. (eo)
- Guti Zagros mendietan bizi zen herri bateko kideez esaten da. Herriak Akad gobernatzea lortu zuen. (eu)
- Les Gutis (ou Goutis, Qutis ou Goutéens), terme issu de l'ancien akkadien qutium ou gutium, était un peuple et une région des monts Zagros, dans le voisinage de la Mésopotamie à la fin du IIIe millénaire av. J.-C. et durant les siècles suivants. Leur origine et leur culture sont inconnues. Devenu un terme générique pour désigner les populations montagnardes de certaines régions du Zagros, « Gutis » a servi à désigner au Ier millénaire av. J.-C. dans les documents babyloniens et assyriens plusieurs peuples sans rapport avec les Gutis originels. Cela est dû en grande partie au fait que les Gutis sont devenus dans la littérature mésopotamienne une figure exemplaire du « barbare ». (fr)
- 구티족(Guti)은 자그로스 산맥에서 기원한 고대 민족으로, 기원전 2150년경 메소포타미아로 이주하여 아카드 제국을 정복한 후 구티움을 건설한 민족이다. (ko)
- グティ人 (グティじん、GutiまたはQuti) は、古代に西アジア、ザグロス山脈周辺（現イラン）にいた遊牧民である。古代メソポタミアのアッカド王朝末期にメソポタミアに侵入した人々とされている。 (ja)
- Os gútios (em sumério: 𒄖𒌅𒌝𒆠 ou 𒄖𒋾𒌝𒆠; romaniz.: Gu-tu-um ou Gu-ti-um) foram um povo antigo da Mesopotâmia que eram provenientes do leste, dos montes Zagros, e sua terra era Gutium. Um império efêmero que sucedeu a um período de descentralização e de domínio de estrangeiros. Foi a terceira dinastia de Ur e existiu entre 2 112 e 2 004 a.C. Marcou o período pelo controle econômico. A princípio abrangeu toda a Mesopotâmia e um pouco além dela mas desintegrou-se cedo. (pt)
- Гутии (кутии или гутеи, аккад. Kuti-im, Gutebu-um; вавил. Gutu-um, Guti-u; нововавил. Quteu; ассир. Guti) — в древности народ неизвестного происхождения, проживавший в районе Загроса и за его пределами (в юго-западной части современного Ирана). В XXII веке до н. э. контролировали значительную часть Месопотамии. Выдвигались теории индоевропейского происхождения (в частности рассматривалась гипотеза родства с прототохарами). (ru)
- 库提人是扎格羅斯山脈（現伊朗和伊拉克邊界）的游牧民族。他們的祖國常被稱為蘇美爾，庫提人往往被認為是現代庫爾德族的先驅。公元前1世紀，庫提人就常出現於美索不達米亞低地，之後則擴大到包括札格羅斯山脈和底格里斯河之間的中東地區。庫提人於亞述王朝也曾出現。另外，波斯大帝居魯士統治時期，著名將軍亦也是庫提人。 (zh)
- جوتي أو الكوتيين، كوتي، كورتي شعب قديم استوطن جبال زاكروس في القرن 22 قبل الميلاد في عهد الأكديين وهي من الشعوب الهندوأوروبية. وطنهم كان يُعرف باسم جوتيوم (بالسومرية: 𒄖𒌅𒌝𒆠,Gu-tu-umki أو 𒄖𒋾𒌝𒆠,Gu-ti-umki). بعد وفاة الإمبراطور الأكدي نارام سين (2155 - 2119) قبل الميلاد نشبت صراعات داخلية بين الأكديين واستغل شعب جوتي هذه الفرصة وقاموا بتدمير مدينة أكد في 2215 قبل الميلاد ولكون الجوتيين محاربين أشداء وخبيرين بمجال إدارة الدولة مقارنة بالأكاديين فقد مرت المنطقة التي سيطروا عليها بفترة ركود اقتصادي وحضاري وأدى هذا إلى حدوث مجاعة في عهد الملوك الأوائل لشعب جوتي واستمر عهدهم لأقل من 100 سنة حيث تم الهيمنة عليهم من قبل السومريين في عهد أسرة أورك الثالثة. (ar)
- Els gutis o quteus van ser un poble a l'est del Tigris, que des del 2200 aC van participar en les lluites per dominar Accad, regne del que en van arribar a ocupar una part, primer breument (-) i, més tard, per més temps (-2116 aC). Expulsats definitivament, encara se'ls esmentava a les regions que havien conquerit, anomenades Qutum, durant un cert temps. L'any 2075 aC Xulgi d'Ur va fer una expedició contra ells. Sembla que només van ocupar la part nord d'Accad i de Sumer, i encara potser alguns punts neuràlgics on hi tenien guarnicions. Van destruir molt, sembla que entre altres coses la ciutat d'Accad, i no van construir res. La Llista de reis sumeris diu que van governar Sumer i Accad, i que al principi no hi havia cap rei destacat, nomenaven els seus propis reis que governaven un períod (ca)
- Gutejci je název kmene, který ovládl rozsáhlé oblasti jižní Mezopotámie po kolapsu akkadského impéria na téměř jedno století (cca 2150 př. n. l. – 2050 př. n. l.). Sumerské zdroje Gutejce popisují jako barbarský a dravý národ z hor. Sumerský královský seznam je uvádí jako dočasné vládce Sumeru a vykresluje obraz chaosu, který nastal pod gutejskou správou. Zásluhy za porážku gutejského vládce a vytěsnění Gutejců ze země (kolem r. 2050 př. n. l.) jsou připisovány sumerskému králi . (cs)
- Gutium (akkadisch Kuti-im, Gutebu-um, babylonisch Gutu-um, Guti-u) ist die Bezeichnung des Landes Guti (Landbezeichnung im Singular, neuassyrisch Guti, neubabylonisch Quteu), einer Region im iranischen Hochland bzw. in den Tälern des Zāgros-Gebirges. In späteren Zeiten gibt es Variationen dieser Bezeichnung im Tur Abdin und an den Quellen des Chabur, sodass die dazugehörige Volksgruppe schwer fassbar ist. (de)
- The Guti (/ˈɡuːti/) or Quti, also known by the derived exonyms Gutians or Guteans, were a nomadic people of West Asia, around the Zagros Mountains (Modern Iran) during ancient times. Their homeland was known as Gutium (Sumerian: 𒄖𒌅𒌝𒆠,Gu-tu-umki or 𒄖𒋾𒌝𒆠,Gu-ti-umki). (en)
- Los guti, gutis o gutu fueron un pueblo del este del Tigris, que habitaba los montes Zagros a finales del III milenio a. C., que antes del 2000 a. C. participaron en las luchas por dominar Acad, reino una parte del cual llegaron a ocupar primero brevemente (2180-2175 a. C.) y más tarde por más tiempo (2159-2116 a. C.). Aparecen en la Historia mundial cuando Naram-Sin, rey acadio, emprende una expedición punitiva en su contra. La famosa estela de Naram-Sin refleja el triunfo militar de este. Sin embargo, un siglo después los gutis se cobraron su revancha al atacar el Imperio acadio, desmantelándolo. Los gutis se impusieron en Mesopotamia durante aproximadamente un siglo, hasta que —siendo vencidos primero por el rey de la ciudad de Uruk, Utu-ḫegal—, la resurrección política de la antigua ci (es)
- Guti atau Quti, yang juga dikenal dengan istilah eksonim Gutian atau Gutean, merupakan suku nomaden pegunungan Zagros (di perbatasan Iran modern dan Irak) pada zaman kuno. Tanah air mereka dikenal sebagai Gutium (Bahasa Sumeria: Gu-tu-umki atau Gu-ti-umki) (in)
- I Gutei furono un popolo dell'antica Mesopotamia, originario del Luristan (in sumero: 𒄖𒌅𒌝𒆠, Gu-tu-umki o 𒄖𒋾𒌝, Gutium), sui monti Zagros. Poco o nulla si sa della loro origine, le fonti antiche riportano che avevano uno stile di vita nomade, ma non esiste una cultura materiale gutea immediatamente riconoscibile e le uniche attestazioni della lingua gutea sono gli antroponimi indicati nella lista reale sumerica. (it)
- De Guti, in Nederlandse transcriptie ook wel Goeti of Goeteeërs genoemd, waren een volk uit het Zagrosgebergte dat rond 2212 v.Chr. het rijk van Sumer en Akkad binnenviel. Zij waren barbaren die het koningschap niet kenden. De latere kroniekschrijvers zouden de ontstane wanorde beschrijven met een wanhopig wie is er koning, wie is er geen koning. Kunstvoorwerpen en handelscontracten werden schaars. De Guti pasten zich echter snel aan en in de tweede helft van de eeuw dat zij het land beheersten werden er autochtone (gouverneurs) aangesteld zoals Gudea die het land weer tot bloei brachten. (nl)
- Gutejowie (Gutejczycy, Gutowie) – starożytny lud wywodzący się z gór Zagros (dzisiejszy zachodni Iran), o nieznanej bliżej przynależności etnicznej. Pod koniec III tysiąclecia p.n.e. doprowadził on do upadku imperium akadyjskiego przejmując na ponad stulecie kontrolę nad terenami środkowej i południowej Mezopotamii. Być może za panowania Gutejów w Mezopotamii zaczęto używać koni. Władza Gutejów upadła w wyniku akcji zbrojnej wielu sumeryjskich miast-państw pod przewodnictwem władcy Uruk Utuhengala, który na krótko zdominował władzę w Sumerze. (pl)
- Guti var en folkgrupp i Mesopotamien som omkring 2200-2100 f.Kr. behärskade stora delar av tvåflodslandet, Mesopotamien. Gutier är sumerernas namn på bergsstammar i Zagros, vilka utgjorde ett ständigt hot mot flodslättens städer och var orsaken till det fornakkadiska rikets fall omkring år 2200 f.Kr. samt upproret mot den bestialiska assyriska kungen Sargon. Dock är det inte orimligt att kurderna's förfäder beblandat sig med både Mittanier och Gutier igenom tiderna, av denna anledning finns det fortfarande många historiker som anser denna teori vara sannolik. (sv)
- Гутії (кутії) — напівкочові племена, що жили в ІІІ-ІІ тисячоліттях до нашої ери на заході Іранського нагір'я на території теперішніх Південного Азербайджану та Курдистану. Відомо, що кутії значно поступалися жителям Межиріччя в цивілізаційному плані, але відрізнялися своєю войовничістю, за що в документах тієї епохи їх часом називають «дракони гір». Етнічне походження та мова гутіїв не відомі, хоч Дьяконов припускає, що вона була споріднена з мовами інших народів Загросу — лулубеїв, еламітів, каспіїв. Вірогідно належили до Індоєвропейців. (uk)
|