Szwecyjŏ

Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim.

Szwecyjŏ (szwedz. Sverige), ôficjalnie Krōlestwo Szwecyje (szwedz. Konungariket Sverige) – nordycke państwo na Skandynawskim Pōłwyspie we Pōłnocnyj Ojropie. Mŏ granicã z Norwygijōm na zachodzie a Finlandyjōm na wschodzie, je tyż skuplowanŏ z Danijōm bez most Øresund.

Konungariket Sverige Krōlestwo Szwecyje
Fana Szwecyje Wapyn Szwecyje
Motto: (szw.) För Sverige i tiden (Dlŏ Szwecyje - z duchym czasu)
Hymn: Du gamla, du fria – de facto hymn państwowy (Tyś dŏwnŏ, Tyś swobodnŏ) Kungssången – hymn krōlewski (Pieśń krōla)
Kōnstytucyjŏ	Kōnstytucyjŏ Szwecyje
Ôficjalnŏ gŏdka	szwedzkŏ
Stolica	Sztokholm
Polityczny systym	krōlewskŏ parlamyntarnŏ mōnarchijŏ
Zorta państwa	unitarne państwo
Gowa państwa	krōl Karol XVI Gustaw
Szef rzōndu	prymier Magdalena Andersson
Wiyrchnia  • cołkŏ  • wody strzōdlōndowe	56. na świecie 450 295 km² 8,67%
Liczba ludności (2020)  • całkowita   • tyngość zaludniyniŏ  • nacyje i etniczne grupy	88. na świecie 10 327 789 24 ôsōb/km² Szwedzi: 90,8% Finowie: 3,1%
PKB (2019)  • cołke   • na ôsobã	528,9 mld USD 53 867 USD
PKB (PSN) (2018)  • cołke   • na ôsobã	542,8 mld miyndzynŏr. dolarōw 52 719 miyndzynŏr. dolarōw
waluta	1 szwedzkŏ korōna = 100 öre (SEK)
Czasowŏ strefa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	SE
Internetowŏ dōmyna	.se
Kod autowy	S
Kod fligerowy	SE
Telefōniczny kod	+46
Multimydia na Commons

Szwecyjŏ mŏ 450 295 km² a skirz tego je to trzeci nojsrogszy podle wiyrchnie sztat Ojropejskij Unije. Miyszkŏ sam kole 9,4 milijōna ludzi. Je to państwo z małōm tyngościōm zaludniyniŏ – 21 per./km² – a cołkŏ populacyjŏ je skōncyntrowanŏ w połedniowyj tajli. Wiyncyj jak 85% populacyje żyje we miejskich zōnach. Stolicōm Szwecyje je Sztokholm, kery je aji nojsrogszym szwedzkim miastym.

Jako samostanowiōny a jednolity krej Szwecyjŏ powstała we strzedniowieczu. We XVII stoleciu istniało Szwedzke Imperium a patrziło ôno do nojważniyjszych państw Ojropy. Mocka podbitych terynōw straciyła we XVIII a XIX stolyciu, miyndzy inkszymi Finlandyjõ lŏ Rusyje we 1809. Ôstatniŏ wojna, we keryj bojowała Szwecyjŏ bōła we 1814, kej wmusiyła Norwygiji persōnalnõ unijõ (do 1905). Ôd 2024 je czōnkym NATO, wczaśnij bōła państwym neutralnym. Z Ojropejskōm Unijōm sie skuplowała we 1995, je tyż czōnkym OECD.

Dzisiŏ Szwecyjŏ je kōnstytucyjnŏ mōnarchijŏ z parlamyntarnōm dymokracyjōm i fest rozwiniyntōm gospodarkōm. Mŏ trzeci plac w Democracy Index rychtowanym ôd cajtōngu The Economist a dziywiōnty w Indeksie HDI. We 2010 roku miała nojgibcijszy ekōnōmiczny wezrost a nojsrogszy poziōm innowacyjności w Ojropie. Światowe Ekōnōmiczne Forum uznało jã za nojbarzij kōnkuryncyjny ojropejski sztat.