Ziwa Balkhash

Ziwa Balkhash
Picha ya satelaiti mnamo Aprili 1991
Ramani ya beseni ya Ziwa Balkhash
Mahali	Kazakhstan
Anwani ya kijiografia	46°10′N 74°20′E / 46.167°N 74.333°E / 46.167; 74.333
Aina ya ziwa	Ziwa la chumvi
Mito ya kuingia	mito ya Ili, Karatal, Aksu, Lepsy, Byan, Kapal, Koksu
Mito ya kutoka	uvukizaji
Nchi za beseni	Kazakhstan 85% China 15%
Urefu	km 605
Upana	Mashariki km 19, magharibi km 74
Eneo la maji	km2 16400
Kina cha wastani	m 5.8
Kina kikubwa	m 26
Mjao	km3 106
Kimo cha uso wa maji juu ya UB	m 341.4
Huganda	Novemba hadi Machi

Ziwa Balkhash (kwa Kikazakhi: Балқаш көлі, Balqaş kóli; kwa Kirusi: Озеро Балхаш, Ozero Balkhash) ni moja ya maziwa makubwa zaidi barani Asia na ziwa kubwa la tano duniani. Liko katika Asia ya Kati, mashariki mwa Kazakhstan ndani ya beseni linaloshirikiwa na Kazakhstan na China, pamoja na sehemu ndogo ya Kirgizia. Beseni halina njia ya maji kutoka nje.

Maji huingia ndani ya ziwa kupitia mito saba ilhali mkubwa ni Mto Ili. Chanzo cha maji ni usimbisaji hasa kutoka kwa kuyeyuka kwa theluji kwenye milima ya jimbo la Xinjiang wa China .

Ziwa kwa sasa linajumuisha eneo la karibu km² 16400. Walakini, kama Ziwa Aral maji yake huzidi kupungua kama matokeo ya kupunguka kwa maji kutoka mito inayolilisha. ^[1]

Ziwa limegawanywa na shingo nyembamba kwa sehemu mbili tofauti. Sehemu ya magharibi ni maji safi, wakati nusu ya mashariki ni ya chumvi. ^{[2] [3] [4] [5]} Sehemu ya mashariki iko kwa wastani kubwa mara 1.7 zaidi kuliko sehemu ya magharibi.

Mji mkubwa karibu na ziwa pia unaitwa Balkhash na una wenyeji wapatao 66,000. Shughuli kubwa za kiuchumi katika eneo hilo ni pamoja na uchimbaji madini na uvuvi.

Wakati ukubwa wa ziwa hilo unaongezeka kwa muda, kuna wasiwasi juu ya kuzidi kwa ziwa kwa sababu ya jangwa na shughuli za viwandani.

Kuna wasiwasi mkubwa juu ya mazingira ya ziwa, hasa kwa kukumbuka matatizo ya mazingira katika Ziwa Aral ambalo limegeuzwa kuwa jangwa kutokana na machafuko na matumizi ya maji yake. ^[6]

Tangu mwaka 1970, km³ 39 matumizi ya maji kujaza Bwawa la Kapchagay yalisababisha kupungua kwa 2/3 kwa maji yaliyoingia ziwani kutoka Mto Ili. ^[2] Uso wa maji ziwani ulishuka kila mwaka sentimita 15.6^[7].

Kushuka kwa maji ya Balkhash kunaonekana sana katika sehemu yake ya magharibi na kusababisha pia kupotea kwa maziwa madogo karibu nayo.^[8] Kati ya maziwa madogo 16 ya ziwa iliyopo karibu na maziwa matano tu ndiyo yaliyobaki. Mchakato wa kuenea kwa jangwa uliathiri karibu 1/3 ya beseni lake. ^[9] Vumbi la chumvi limepulizwa mbali na kuchangia kutokea kwa dhoruba za vumbi katika sehemu za Asia, kuongezeka kwa chumvi ya udongo na kuathiri vibaya hali ya hewa.

Ekolojia ya bonde la Ili-Balkhash inaathiriwa pia na uchafuzi wa hewa kutokana na viwanda ambako madini yanayeyushwa, hasa kwenye Kiwanda cha Madini cha Balkhash. Katika miaka baada ya 1990, uzalishaji wa metali mbalimbali ulipeleka tani 280-320,000 kwa mwaka hewani, pamoja na tani 76 za shaba, tani 68 za zinki na tani 66 za plumbi kuteremka kwenye uso wa ziwa.^[10]

• "Information on Balkhash's geography and biology". Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 5 Machi 2001.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Kazakh 'hazina ya kitaifa' chini ya tishio
• Maelezo ya Programu ya Mazingira ya Umoja wa Mataifa juu ya Ziwa Balkhash Archived 18 Oktoba 2006 at the Wayback Machine.
• "Asia ya Kati: Kazakhstan, miili ya kusaidia kufanya kazi kuokoa ziwa kuu" 13 Machi 2007 RadioFreeEurope / RadioLiberty

Makala hii kuhusu maeneo ya Asia bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Ziwa Balkhash kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.