[go: up one dir, main page]
Nenda kwa yaliyomo

Sepsisi

Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru
Sepsisi
Sepsisi
Mwainisho na taarifa za nje
Kundi MaalumuInfectious diseases Edit this on Wikidata
ICD-10A40. – A41.
ICD-9995.91
DiseasesDB11960
MedlinePlus000666
MeSHD018805

Sepsisi ni inflamesheni ya mwili mzima inayosababishwa na maambukizi.[1] Ishara na dalili zinazotokea mara nyingi zinajumuisha homa, kuongezeka kwa mdundo wa moyo, kuongezeka kwa kasi ya kupumua, na kuchanganyikiwa.[2] Kunaweza pia kuwa na dalili zinazohusiana na maambukizi maalum kama vile kukohoa pamoja na numonia au maumivu wakati wa kukojoa, na maambukizi ya figo. Watoto wachanga zaidi, wazee na watu wenye mfumo dhaifu wa kingamwili huenda wasiwe na dalili za maambukizi maalum na halijoto ya mwili huenda ikawa chini au kuwa ya kawaida wala si ya juu.[3] Sepsisi kali ni sepsisi inayosababisha utendakazi duni wa viungo au mtiririko usiotosha wa damu. Mtiririko usiotosha wa damu unaweza kudhihirika katika shinikizo la chini la damu, viwango vya juu vya lakteti kwenye damu, au uzalishaji wa chini wa mkojo. Mshtuko wa unaosababishwa na maambukizi ni shinikizo la chini la damu kutokana na maambukizi yasiyopungua hata baada ya kuongezwa viowevu vya kutosha kwa vena.[1]

Kisababishi na utambuzi

[hariri | hariri chanzo]

Sepsisi husababishwa na mwitikio wa kinga unaochochewa na maambukizi.[3][4] Maambukizi haya mara nyingi husababishwa na bakteria, lakini pia yanaweza kusababishwa na kuvu, virusi, au vimelea.[3] Viungo vinavyoathiriwa na maambukizi makuu mara nyingi vinajumuisha: mapafu, ubongo, kibofu cha mkojo, ngozi na viungo vya fumbatio. Vipengele vya hatari vinajumuisha umri mchanga au uzee, mfumo wa kinga uliodhoofishwa na hali kama vile saratani au kisukari, na jeraha kuu au maunguzo.[2] Utambuzi hutegemea kutimiza angalau vigezo viwili vya sindromu ya kimfumo ya mwitikio wa inflamesheni (SIRS) kutokana na maambukizi tarajiwa. Uchunguzi wa damu hupendekezwa ikiwezekana kabla ya kuanza kutumia antibiotiki; hata hivyo maambukizi ya damu si muhimu ili kudhibitisha ugonjwa huu.[3] Upigaji picha za kimatibabu unapaswa kufanywa ili kufahamu eneo la maambukizi.[1] Visababishi vingine vinavyoweza kusababisha ishara na dalili sawa na hizi zinajumuisha: anafilaksisi, kushindwa kwa utendakazi wa tezi za adrenali, kiasi cha chini cha damu, kushisndwa kwa moyo, na uemboli wa mapafu na kadhalika .[3]

Matibabu

[hariri | hariri chanzo]

Sepsisi kwa kawaida hutibiwa kwa viowevu vinavyodungwa kwenye mishipa na antibiotiki. Hii mara nyingi hufanywa katika kitengo cha wagonjwa mahututi. Ikiwa kuongezwa viowevu hakuimarishi shinikizo la damu, dawa za kuongeza shinikizo la damu zinaweza kutumika. Usambazaji wa hewa safi kutumia neli na dialisisi zinaweza kuhitajika ili kuboresha utendakazi wa mapafu na figo mtawalia.[2] Ili kuongoza matibabu, katheta ya mshipa wa kati wa vena na katheta ya ateri zinaweza kuwekwa. Vipimo vingine kama vile kiasi cha damu kinachotoka kwenye moyo na vena kava ya juu kukolea kwa oksijeni pia inaweza kutumika. Watu wenye maambukizi wanahitaji hatua za kinga dhidi ya thrombosisi ya mishipa ya ndani, vidonda kutokana na mfadhaiko na vidonda kutokana na shinikizo,isipokuwa ikiwa hali zingine zinazuia hatua kama hizi. Wengine wanaweza kufaidika kutokana na udhibiti mkali wa viwango vya sukari ya damu kwa kutumia insulini.[1] Matumizi ya kotikosteroidi yana utata.[5] Drotrecoginalfa iliyochochewa ambayo awali ilitumika katika maambukizi makali haijadhihirika kuwa bora hivyo iliachwa kuuzwa mwaka wa 2011.[6]

Prognosisi, epidemiolojia na historia

[hariri | hariri chanzo]

Wakati mwingine matokeo ya ugonjwa huu hutegemea ukali wake, huku hatari ya kifo kutokana na maambukizi ikiwa juu kwa asilimia 30, maambukizi makali yakiwa juu kwa asilimia 50 na mshtuko wa maambukizi ukiwa juu kwa asilimia 80.[7] Idadi jumla ya visa ulimwenguni kote haijulikani kwani kuna data kidogo kutoka kwa nchi zinazoendelea.[7] Makadirio yanaonyesha kuwa sepsisi inawaathiri mamilioni ya watu kila mwaka.[1] Katika nchi zilizoendelea takriban watu 0.2 hadi 0.3 kwa kila watu 1000 hupata sepsisi kila mwaka au takriban visa milioni moja kila mwaka nchini Marekani.[7][8] Kiwango cha kutokea kwa ugonjwa huu kimezidi kuongezeka.[1] Sepsisi hutokea zaidi katika wanaume kuliko kwa wanawake.[3] Maneno septikemia na sumu ya damu yanayoashiria viumbehai vidogo au toksini zake katika damu hayatumiki mara nyingi kwa sasa.[9][10] Maelezo ya hali hii yamekuwa yakitolewa angalau kuanzia nyakati za Hippocrates.[10]

Marejeleo

[hariri | hariri chanzo]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Surviving Sepsis Campaign Guidelines Committee including The Pediatric Subgroup; Dellinger, RP; Levy, MM; Rhodes, A; Annane, D; Gerlach, H; Opal, SM; Sevransky, JE; Sprung, CL; Douglas, IS; Jaeschke, R; Osborn, TM; Nunnally, ME; Townsend, SR; Reinhart, K; Kleinpell, RM; Angus, DC; Deutschman, CS; Machado, FR; Rubenfeld, GD; Webb, S; Beale, RJ; Vincent, J-L; Moreno, R (2013). "Surviving Sepsis Campaign: International guidelines for management of severe sepsis and septic shock: 2012" (PDF). Critical Care Medicine. 41 (2): 580–637. doi:10.1097/CCM.0b013e31827e83af. PMID 23353941. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 2015-02-02. Iliwekwa mnamo 2015-08-17 – kutoka Surviving Sepsis Campaign. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help); Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "Sepsis Questions and Answers". cdc.gov. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Mei 22, 2014. Iliwekwa mnamo 28 Novemba 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Jui, Jonathan (2011). "Ch. 146: Septic Shock". Katika Tintinalli, Judith E.; Stapczynski, J. Stephan; Ma, O. John; Cline, David M.; na wenz. (whr.). Tintinalli's Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide (tol. la 7th). New York: McGraw-Hill. ku. 1003–14. Iliwekwa mnamo Desemba 11, 2012 – kutoka AccessMedicine. {{cite book}}: External link in |chapterurl= (help); Unknown parameter |chapterurl= ignored (|chapter-url= suggested) (help); Unknown parameter |subscription= ignored (|url-access= suggested) (help)CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ Deutschman, CS; Tracey, KJ (Aprili 2014). "Sepsis: Current dogma and new perspectives". Immunity. 40 (4): 463–75. doi:10.1016/j.immuni.2014.04.001. PMID 24745331.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ Patel, GP; Balk, RA (Januari 15, 2012). "Systemic steroids in severe sepsis and septic shock". American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 185 (2): 133–9. doi:10.1164/rccm.201011-1897CI. PMID 21680949.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ Martí-Carvajal, AJ; Solà, I; Lathyris, D; Cardona, AF (Machi 14, 2012). Martí-Carvajal, Arturo J. (mhr.). "Human recombinant activated protein C for severe sepsis". Cochrane Database of Systematic Reviews. 3: CD004388. doi:10.1002/14651858.CD004388.pub5. PMID 22419295.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)Kigezo:Update inline
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Jawad, I; Lukšić, I; Rafnsson, SB (Juni 2012). "Assessing available information on the burden of sepsis: Global estimates of incidence, prevalence and mortality" (PDF). Journal of Global Health. 2 (1): 010404. doi:10.7189/jogh.02.010404 (si hai 2015-02-02). PMC 3484761. PMID 23198133.{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of Februari 2015 (link) CS1 maint: date auto-translated (link)
  8. ↑ Martin, GS (Juni 2012). "Sepsis, severe sepsis and septic shock: hanges in incidence, pathogens and outcomes". Expert Review of Anti-infective Therapy. 10 (6): 701–6. doi:10.1586/eri.12.50. PMC 3488423. PMID 22734959.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ Bone, R; Balk, R; Cerra, F; Dellinger, R; Fein, A; Knaus, W; Schein, R; Sibbald, W (1992). "Definitions for sepsis and organ failure and guidelines for the use of innovative therapies in sepsis. The ACCP/SCCM Consensus Conference Committee. American College of Chest Physicians/Society of Critical Care Medicine" (PDF). Chest. 101 (6): 1644–55. doi:10.1378/chest.101.6.1644. PMID 1303622. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 2015-03-19. Iliwekwa mnamo 2015-08-17. {{cite journal}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help); Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  10. ↑ 10.0 10.1 Angus, DC; van der Poll, T (Agosti 29, 2013). "Severe sepsis and septic shock". The New England Journal of Medicine. 369 (9): 840–51. doi:10.1056/NEJMra1208623. PMID 23984731. {{cite journal}}: Unknown parameter |laydate= ignored (help); Unknown parameter |layurl= ignored (help)CS1 maint: date auto-translated (link)
Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Sepsisi&oldid=1349432"