Mahabarata

Sajaba eusina carita kepahlawanan (wiracarita), Mahabarata ogé ngandung ajén-inajén ageman jeung mitologi Hindu. Ku sabab éta carita Mahabarata ieu dianggap suci ku panganut Hindu. Carita anu mimitina ditulis dina basa Sansakerta ieu saterusna dicutat dina sagala rupa basa, utamana di wewengkon anu kapangaruhan ku Hindu kaasup Asia Tenggara.

Di Indonésia, salinan sagala rupa bagian tina Mahabarata, kawas Adiparwa, Wirataparwa, Bismaparwa sarta mungkin ogé sawatara parwa anu séjén, dipikanyaho geus dirobah kana wangun prosa basa Kawi saprak ahir abad ka-10 Masehi, nyaéta dina mangsa karajaan Kadiri. Alatan sipatna éta, wangun prosa ieu dipikawanoh ogé minangka sastra parwa.

Mahakarya sastra kasebut ogé mekar sarta méré ilham ka sagala rupa wangun budaya jeung seni utamana di pulo Jawa sarta pulo Bali, mimiti ti seni patung sarta seni ukir (relief) dina candi-candi, seni tari, seni lukis nepi ka seni pintonan kawas wayang golék, wayang kulit sarta wayang jelema.

Dina dunya sastera populér Indonésia, carita Mahabarata ogé disajikan dina wangun komik anu ngajadikeun carita ieu dipikawanoh ku golongan dawam. Salah sahiji anu kawentar nyaéta karya ti R.A. Kosasih.

Di India aya dua vérsi utama Mahabarata dina basa Sansakerta anu rada béda. Dua vérsi ieu disebut ku istilah "Vérsi Kalér" jeung "Vérsi Kidul". Biasana vérsi kalér dianggap leuwih deukeut jeung vérsi anu pangkolotna.

Mahabarata mangrupa carita epik anu kabagi jadi dalapan belas buku atawa mindeng disebut Astadasaparwa. Runtuyan buku ieu nyaritakeun kronologi kajadian dina carita Mahabarata, nyaéta saprak carita para karuhun Pandawa jeung Kurawa (Yayati, Yadu, Puru, Kuru, Duswanta, Sakuntala, Barata) nepi ka carita ditarimana Pandawa di sawarga.

 

Mahabarata mangrupa carita kilas balik anu dicaritakeun ku Resi Wesampayana pikeun Maharaja Janamejaya anu gagal ngayakeun upacara korban oray. Luyu jeung paménta Janaméjaya, carita kasebut mangrupa carita raja-raja gedé anu aya di garis katurunan Maharaja Yayati, Barata, sarta Kuru, anu taya lian mangrupa karuhun Maharaja Janaméjaya. Saterusna Kuru nurunkeun raja-raja Astinapura anu jadi inohong utama Mahabarata. Maranéhanana nyaéta Santanu, Citrangada, Wicitrawirya, Drétarastra, Pandu, Yudistira, Parikesit sarta Janaméjaya.

Mahabarata réa munculkan ngaran raja-raja gedé dina jaman India Buhun kawas Barata, Kuru, Parikesit (Parikshita), sarta Janaméjaya. Mahabarata mangrupa carita gedé katurunan Barata, jeung Barata téh nyaéta salah sahiji raja anu nurunkeun inohong-inohong utama dina Mahabarata.

Carita Sang Barata dimimitian ku pasamoan Raja Duswanta jeung Sakuntala. Raja Duswanta nyaéta saurang raja gedé ti Candrawangsa turunan Yayati, nikah ka Sakuntala ti patapaan Bagawan Kanwa, saterusna nurunkeun Sang Barata, raja legéndaris. Sang Barata tuluy nalukkeun daratan India Buhun. Sanggeus ditalukkeun, wewengkon kekawasaanna disebut Baratawarsa anu hartina wewengkon kakawasaan Maharaja Barata (cenah ngawengku Asia Kidul)History of Bharatavarsha. Sang Barata nurunkeun Sang Hasti, anu saterusna ngadegkeun hiji puseur pamaréntahan nu ngaranna Astinapura. Sang Hasti nurunkeun Para Raja Astinapura. Ti kulawarga kasebut, lahir Sang Kuru, anu ngawasa sarta nyucikan hiji wewengkon lega anu disebut Kurusétra (perenahna di nagara bagian Haryana, India Kalér). Sang Kuru nurunkeun Dinasti Kuru atawa Wangsa Kaurawa. Dina Dinasti kasebut, lahir Pratipa, anu jadi bapana Prabu Santanu, karuhun Pandawa jeung Kurawa.

Baraya Wangsa Kaurawa (Dinasti Kuru) nyaéta Wangsa Yadawa, alatan dua Wangsa kasebut asalna ti karuhun anu sarua, nyaéta Maharaja Yayati, saurang satria ti Wangsa Candra atawa Dinasti Soma, turunan Sang Pururawa. Dina pancakaki Wangsa Yadawa, lahir Prabu Basudéwa, Raja di Karajaan Suraséna, anu saterusna boga anak Sang Kresna, anu ngadegkeun Karajaan Dwaraka. Sang Kresna ti Wangsa Yadawa duduluran misan jeung Pandawa sarta Kurawa ti Wangsa Kurawa.

 

Artikel utama: Santanu.

Prabu Santanu nyaéta saurang raja kasohor ti garis katurunan Sang Kuru, asalna ti Astinapura. Manéhna ngadahup ka Déwi Gangga anu disupata turun ka dunya, tapi Déwi Gangga ninggalkeun salakina alatan Sang Prabu ngarémpak jangji kawin. Hubungan Sang Prabu jeung Déwi Gangga kungsi ngahasilkeun anak anu dibéré ngaran Déwabrata atawa Bisma. Sanggeus ditinggalkeun ku Déwi Gangga, ahirna Prabu Santanu ngaduda. Sawatara taun saterusna, Prabu Santanu neruskeun kahirupan rumah tangga ku cara ngadahup ka Déwi Satyawati, puteri pamayang. Ti hubungan ieu, Sang Prabu boga anak Sang Citrānggada jeung Wicitrawirya. Citrānggada maot dina umur ngora keur waktu perang, saterusna manéhna digantikeun ku adina nyaéta Wicitrawirya. Wicitrawirya ogé pupus dina umur nu ngora sarta tacan kungsi mibanda turunan. Ku bantuan Resi Abiyasa, dua pamajikan Wicitrawirya, nyaéta Ambika jeung Ambalika, masing-masing ngalahirkeun anak nu ngaranna Pandu (ti Ambalika) jeung Dréstarastra (ti Ambika).

Drétarastra lahir lolong, mangka tahta Astinapura dibikeun ka Pandu, adina. Pandu ngadahup ka Kunti sarta mibanda tilu urang anak nu ngaranna Yudistira, Bima, jeung Arjuna. Saterusna Pandu kawin pikeun anu kadua kalinya jeung Madrim, sarta mibanda anak kembar nu dingaranan Nakula jeung Sadéwa. Kalima anak Pandu kasebut dipikawanoh salaku Pandawa. Dréstarastra anu lolong ngadahup ka Gandari, sarta mibanda saratus anak lalaki jeung hiji anak awéwé nu dipikawanoh ku istilah Kurawa. Pandu sarta Dréstarastra mibanda baraya bungsu nu ngaranna Widura. Widura mibanda saurang anak nu ngaranna Sanjaya, anu mibanda panon batin nu sanggup nempo mangsa ka tukang, mangsa ayeuna, jeung mangsa ka hareup.

Kulawarga Dréstarastra, Pandu, sarta Widura ngawangun jalan carita Mahabarata.

Pandawa jeung Kurawa mangrupa dua golongan nu sipatna béda tapi asalna ti karuhun anu sarua, nyaéta Kuru jeung Barata. Kurawa (hususna Duryodana) boga sipat licik sarta sok dengki haté ningali kaleuwihan Pandawa, sedengkeun Pandawa boga sipat tenang sarta sok sabar mangsa ditindes ku misan maranéhanana. Bapana para Kurawa, nyaéta Dréstarastra, pohara mikanyaah anak-anakna. Hal éta ngajadikeun manéhna mindeng dihasut ku iparna nyaéta Sangkuni, reujeung anak kadeudeuhna nyaéta Duryodana, sangkan daék ngidinan rancana jahat nyingkahkeun para Pandawa.

Dina hiji mangsa, Duryodana ngondang Kunti jeung para Pandawa pikeun liburan. Di dinya maranéhanana mondok di hiji imah anu geus disadiakeun ku Duryodana. Dina jero peuting, imah éta dibeuleum. Tapi para Pandawa disalametkeun ku Bima sahingga maranéhanana henteu kabeuleum hirup-hirup dina jero imah kasebut. Réngsé nyalametkeun diri, Pandawa jeung Kunti asup ka leuweung. Di leuweung kasebut Bima papanggih jeung raksasa Arimba sarta maéhanana tuluy ngadahup ka adina, nyaéta raksasi Arimbi. Ti dinya lahir Gatotkaca.

Sanggeus ngaliwatan leuweung geledegan, Pandawa ngaliwatan Karajaan Pancala. Di dinya nyebar béja yén Raja Drupada ngalaksanakeun sayémbara ngarebutkeun Déwi Drupadi. Karna miluan sayémbara kasebut, tapi ditampik ku Drupadi. Pandawa ogé milu ngahadiran sayémbara éta, tapi maranéhanana maké pakéan kawas kaum brahmana. Arjuna ngawakilan para Pandawa pikeun ngabeunangkeun sayémbara sarta manéhna hasil ngalakonanana. Sadatangna di imah, maranéhanana ngomong ka indungna yén maranéhanana datang mawa hasil baramaén. Indungna ngajurung sangkan hasil kasebut dibagi rata pikeun sakabéh dulurna. Tapi, kacida kagétna manéhna waktu nempo yén anak-anakna henteu ngan mawa hasil baramaén, tapi ogé saurang wanoja. Teu pelak deui, Drupadi nikah ka lima Pandawa.

 

Artikel utama: Sabaparwa.

sangkan henteu lumangsung perang rongkah, Karajaan Kuru dibagi dua pikeun Pandawa jeung Kurawa. Kurawa maréntah Karajaan Kuru indung (puseur) kalawan ibukotana Astinapura, samentara Pandawa maréntah Karajaan Kurujanggala kalawan ibukota Indraprahasta. Boh Astinapura jeung Indraprahasta mibanda karaton nu agréng. Hi ieu karaton, Duryodana tigejebur kana jero balong anu dikira lanté, ku kituna dirina jadi bahan ejekan Drupadi. Hal kasebut ngajadikeun Duryodana ambek ka para Pandawa.

Pikeun ngarebut kakayaan sarta karajaan Yudistira, Duryodana ngondang Yudistira pikeun maén dadu kalawan taruhan harta sarta karajaan. Yudistira anu resep maén dadu henteu nampik ondangan kasebut sarta daék datang ka Astinapura kalayan harepan bisa ngarebut harta sarta karaton milik Duryodana. Dina waktu maén dadu, Duryodana diwakilan ku Sangkuni anu mibanda kesaktian pikeun migawé curang. Hiji-hiji kakayaan Yudistira ragrag ka leungeun Duryodana, kaasup baraya sarta pamajikanana sorangan. Dina kajadian kasebut, pakéan Drupadi dicoba ditarik ku Dursasana alatan geus jadi harta Duryodana saprak Yudistira éléh maén dadu, tapi usaha kasebut henteu hasil berkah pitulung goib ti Sri Kresna. Alatan pamajikanana dihina, Bima sumpah baris maéhan Dursasana sarta nginum getihna jaga. Sanggeus ngedalkeun sumpah kasebut, Dréstarastra ngarasa yén malapetaka baris tumiba ka turunanana, mangka manéhna mulangkeun sagala harta Yudistira anu dijadikeun tarohan.

Duryodana anu ngarasa kuciwa alatan Dréstarastra geus mulangkeun kabéh harta anu sabenerna kudu jadi bogana, ngalakukeun maén dadu pikeun anu kadua kalina. Ayeuna, saha anu éléh kudu mikeun karajaan sarta ngasingkan diri ka leuweung salila 12 taun, sanggeus éta kudu hirup nyamur salila sataun, sarta sanggeus éta kakara beunang balik deui ka karajaanana. Pikeun anu kadua kalina, Yudistira miluan kaulinan kasebut sarta sakali deui manéhna éléh. Alatan éléh, Pandawa kapaksa ninggalkeun karajaan maranéhanana salila 12 taun sarta hirup nyamur salila sataun.

Sanggeus mangsa pangasingan béak sarta luyu jeung jangji-pasini anu sah, Pandawa mibanda hak pikeun nyokot deui karajaan anu dipingpin ku Duryodana. Tapi Duryodana boga sipat jahat. Manéhna henteu daék mikeun karajaan ka Pandawa, cacak salega tungtung jarum ogé. Hal éta nyieun kesabaran Pandawa béak. Misi damé dipigawé ku Sri Kresna, tapi sababaraha-kali gagal. Ahirna, perang henteu bisa disingkahan deui.

Artikel utama: Perang di Kurusétra.

Pandawa upaya néangan balad sarta manéhna meunang bantuan pasukan ti Karajaan Kakaya, Karajaan Matsya, Karajaan Pandya, Karajaan Cola, Karajaan Kerala, Karajaan Magada, Wangsa Yadawa, Karajaan Dwaraka, sarta réa deui. Sajaba ti éta para satria di Baratawarsa kawas contona Drupada, Satyaki, Drestajumena, Srikandi, Wirata, sarta nu séjénna milu ngabiluk Pandawa. Samentara éta Duryodana ménta Bisma pikeun mingpin pasukan Kurawa sakaligus ngangkat manéhna jadi panglima pangluhurna pasukan Kurawa. Kurawa dibantuan ku Resi Dorna sarta anakna (Aswatama), lanceuk ipar para Kurawa nyaéta Jayadrata, sarta guru Krépa, Krétawarma, Salya, Sudaksina, Burisrawas, Bahlika, Sangkuni, Karna, sarta réa deui.

Perang lumangsung salila 18 poé. Dina perang éta, réa satria anu gugur, kawas contona Abimanyu, Drona, Karna, Bisma, Gatotkaca, Irawan, Raja Wirata sarta anakna, Bagadata, Susarma, Sangkuni, sarta réa kénéh deui. Salila 18 poé Kurusétra dipinuhan ku bahéna getih sarta pembantaian yang mengenaskan. Dina tungtung poé kadalapan belas, ngan sapuluh satria anu salamet tina perang, maranéhanana nyaéta: Lima Pandawa, Yuyutsu, Satyaki, Aswatama, Krépa jeung Kretawarma.

Sanggeus perang lekasan, Yudistira diistrénan jadi Raja Astinapura. Sanggeus maréntah salila sawatara lila, manéhna mikeun tahta ka incuna Arjuna, nyaéta Parikesit. Saterusna, Yudistira babarengan Pandawa sarta Drupadi naék ka gunung Himalaya minangka tujuan ahir lalampahan maranéhanana. Di dinya maranéhanana maot sarta ngahontal sawarga. Parikesit maréntah Karajaan Kuru kalawan adil sarta wijaksana. Manéhna ngadahup ka Madrawati sarta mibanda anak nu ngaranna Janaméjaya. Janaméjaya ngadahup ka Wapustama (Bamustiman) sarta mibanda anak nu ngaranna Satanika. Satanika nurunkeun Aswamedadata. Aswamedadata sarta turunanana saterusna mingpin Karajaan Wangsa Kuru di Astinapura.

Citakan:Kulawarga Barata

• Citakan:Harvard reference.
• Citakan:Harvard reference.
• Citakan:Harvard reference

• Kitab Mahabarata nurutkeun vérsi India - loka ngeunaan Mahabarata

Citakan:Mahabarata