Uajoming
Wyoming (shqiptohet "uajoming") është një shtet në nënrajonin malor perëndimor të Shteteve të Bashkuara Perëndimore. Është shteti i 10-të më i madh sipas sipërfaqes dhe më pak i populluar.
Wyoming | |
|---|---|
| Shteti Wyoming | |
| Nofka(t): Equality State (zyrtare); Cowboy State; Big Wyoming[1] | |
| Parimet: Equal Rights | |
| Himni: "Wyoming" | |
 Harta e Shteteve të Bashkuara me Wyoming të theksuar | |
| Vendi | Shtetet e Bashkuara |
| Para shtetësisë | Territori i Wyoming |
| U pranua në Bashkim | 10 korrik 1890 (44-të) |
| Kryeqyteti (dhe qyteti mě i madh) | Cheyenne |
| Metroja më e madhe dhe zonat urbane | Cheyenne |
| Qeveria | |
| • Guvernatori | Mark Gordon (R) |
| • Secretary of State | Edward Buchanan (R) |
| Legjislatura | Legjislatura e Wyoming |
| • Dhoma e sipërme | Senati |
| • Dhoma e ulët | Dhoma e Përfaqësuesve |
| Gjyqësori | Gjykata e Lartë e Wyoming |
| Senatorët amerikan | John Barrasso (R) Cynthia Lummis (R) |
| Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA | Liz Cheney (R) (lista) |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 97.914[1] sq mi (253.600 km2) |
| Sipërfaqja vendi | 10th |
| Dimensionet | |
| • Gjatësia | 279 mi (451 km) |
| • Gjerësia | 371,8 mi (599 km) |
| Lartësia mbidetare | 6.700 ft (2.040 m) |
| Lartësia më e lartë | 13.809 ft (4.209,1 m) |
| Lartësia më e ulët | 3.101 ft (945 m) |
| Popullsia (2020) | |
| • Gjithsej | 576.850 |
| • Vendi | 50-të |
| • Dendësia | 5,97/sq mi (2,31/km2) |
| • Dendësia vendi | 49-të |
| • Të ardhurat mesatare shtëpiake | $62.268[3] |
| • Të ardhurat vendi | 19-të |
| Emri i banorëve | Uajomingit, Uajomingian |
| Gjuha | |
| • Gjuha zyrtare | Anglisht |
| Zona kohore | UTC−07:00 (Mali) |
| • Verës (DST) | UTC−06:00 (MDT) |
| Shkurtesa USPS | WY |
| Kodi ISO 3166 | US-WY |
| Shkurtesa tradicionale | Wyo. |
| Gjerësia gjeografike | 41°N to 45°N |
| Gjatësia gjeografike | 104°3'W to 111°3'W |
| Faqja zyrtare | wyo |
Wyoming kufizohet nga Montana në veri dhe veriperëndim, Dakota e Jugut dhe Nebraska në lindje, Idaho në perëndim, Utah në jugperëndim dhe Kolorado në jug. Popullsia e tij ishte 576,851 në regjistrimin e vitin 2020,[4] duke e bërë atë shtetin më pak të populluar të SHBA-së. Kryeqyteti i shtetit dhe qyteti më i populluar është Cheyenne, i cili kishte një popullsi të vlerësuar prej 63,957 në vitin 2018.
Gjysma perëndimore e Wyoming mbulohet kryesisht nga vargmalet e Maleve Shkëmbore, ndërsa gjysma lindore e shtetit është preri me lartësi të lartë të quajtur High Plains. Është më e thatë dhe më erë se pjesa tjetër e vendit, duke u ndarë midis klimave gjysmë të thata dhe kontinentale me ekstreme më të mëdha të temperaturës. Pothuajse gjysma e tokës në Wyoming është në pronësi të qeverisë federale, përgjithësisht e mbrojtur për përdorime publike. Shteti renditet i 6-ti për nga sipërfaqja dhe i pesti për nga proporcioni i tokës së një shteti në pronësi të qeverisë federale. Tokat federale përfshijnë dy parqe kombëtare (Grand Teton dhe Yellowstone), dy zona rekreative kombëtare, dy monumente kombëtare, disa pyje kombëtare, vende historike, çerdhe peshqish dhe strehimore të kafshëve të egra.
Popujt indigjenë banuan në rajon për mijëra vjet. Fiset historike dhe aktuale të njohura federale përfshijnë Arapaho, Crow, Lakotët, dhe Shoshone. Gjatë eksplorimit evropian, Perandoria Spanjolle ishte e para që "pretendonte" Wyomingun Jugor. Me pavarësinë e Meksikës, ajo u bë pjesë e asaj republike. Pas humbjes në Luftën Meksiko-Amerikane, Meksika ia dorëzoi këtë territor SHBA-së në vitin 1848.
Rajoni u emërua "Wyoming" në një projekt-ligj të paraqitur në Kongres në vitin 1865 për të siguruar një qeveri të përkohshme për territorin e Wyoming. Ajo ishte përdorur më herët nga kolonistët për Luginën Wyoming në Pensilvani dhe rrjedh nga fjala Munsee në gjuhën Lenape, fjala xwé:wamənk, që do të thotë "në rrafshin e lumit të madh".[5][6]
Projektligjet për pranimin e territorit të Wyoming në bashkim u prezantuan në Senatin e SHBA-së dhe në Dhomën e Përfaqësuesve të SHBA-së në dhjetor 1889. Më 27 mars 1890, Dhoma e miratoi projektligjin dhe Presidenti Benjamin Harrison nënshkroi projektligjin e shtetësisë së Wyoming; Wyoming u bë shteti i 44-të në bashkim.[1]
Ekonomia e Wyoming bazohet kryesisht në turizëm dhe nxjerrjen e mineraleve si qymyri, gazi natyror, nafta dhe trona. Mallrat bujqësore përfshijnë elbin, sanën, bagëtinë, panxharin e sheqerit, grurin dhe leshin. Ishte shteti i parë që u dha grave të drejtën për të votuar dhe të drejtën për të marrë postin e zgjedhur, si dhe shteti i parë që zgjodhi një guvernator femër. Për shkak të kësaj pjese të historisë së saj, pseudonimi kryesor është "Shteti i Barazisë" dhe motoja e tij zyrtare shtetërore është "Të Drejtat e Barabarta". Ka qenë një shtet politikisht konservator që nga vitet 1950. Kandidati republikan presidencial ka mbajtur shtetin në çdo zgjedhje që nga viti 1968.[7]
Gjeografia
RedaktoDemografia
RedaktoEkonomia
RedaktoKultura
RedaktoReferime
Redakto- ^ a b c "Wyoming Facts and Symbols" (në anglisht). State of Wyoming. 2013. Arkivuar nga origjinali më 20 shtator 2016. Marrë më 12 tetor 2016.
- ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2012. Marrë më 24 tetor 2011.
- ^ "Median Annual Household Income". The US Census Bureau (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016. Marrë më 9 dhjetor 2016.
- ^ "2020 Census" (PDF). Census.gov (në anglisht). 26 prill 2021. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 26 prill 2021. Marrë më 12 korrik 2021.
- ^ Bright, William (2004). Native American Place Names of the United States. Norman: University of Oklahoma Press, pg. 576
- ^ State of Wyoming—Narrative Arkivuar 15 maj 2008 tek Wayback Machine
- ^ "Dave Leip's Atlas of U.S. Presidential Elections" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 9 korrik 2018. Marrë më 18 nëntor 2016.
| Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë. |