Vilajeti i Arkipelagut
Vilajeti i Arkipelagut (turqishtja osmane: ولايت جزائر بحر سفيد, Vilâyet-i Cezair-i Bahr-i Sefid;[2][3]"Vilajeti i Ishujve të Detit Mesdhe") ishte një ndarje administrative e nivelit të parë (vilajet) i Perandorisë Osmane që ka ekzistuar nga viti 1867 deri më 1912–13, duke përfshirë, në shtrirjen maksimale, ishujt osmanë të Egjeut, Qipron dhe Ngushticën e Dardaneleve.
| Vilajeti i Arkipelagut | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vilajeti i Perandorisë Osmane | |||||||||||||||
| 1867–1913 | |||||||||||||||
 Flag
 Coat of arms
| |||||||||||||||
 Vilajeti i Arkipelagut dhe Vilajeti i Kretës më 1890 | |||||||||||||||
| Qendra | Kale-i Sultaniye, Hiosi, Rodosi | ||||||||||||||
| Sipërfaqja | |||||||||||||||
• 1885[1] | 12,850 km2 (4,960 sq mi) | ||||||||||||||
| Popullsia | |||||||||||||||
• 1885[1] | 325,866 | ||||||||||||||
| Historia | |||||||||||||||
| Historia | |||||||||||||||
| 1867 | |||||||||||||||
• Hequr më | 1913 | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Sipërfaqja nuk e përfshinë Qipron | |||||||||||||||
Në fillim të shekullit të 20-të, thuhet se kishte një sipërfaqe prej 4,963 miljesh katrorë (12,850 km2), ndërsa rezultatet paraprake të regjistrimit të parë osman të vitit 1885 (botuar në 1908) dhanë popullsinë si 325,866.[1] Saktësia e shifrave të popullsisë ndryshon nga "i përafërt" në "thjesht hamendësues" në varësi të rajonit nga i cili janë mbledhur.[1]
Historia
RedaktoAjo u krijua në vitin 1867 si pasardhës i "Ejaletit të Arkipelagut" homonim, i cili u krijua më 1533.[4][5] Deri në vitin 1876/7, kur u transferua në Vilajetin e Stambollit,[6] sanxhaku (nënkrahina) e Bigës ishte kryeqyteti (pasha-sanjak), me seli të guvernatorit në Kale-i Sultaniye, ndërsa sanxhakët tjerë ishin ata të Rodosit (Rhodes), Midilli (Lesbos), Sakiz (Chios), Limni (Lemnos), dhe Kıbrıs (Qipro).[4]
Qiproja, e cila ishte sunduar si një mutasarrıf i pavarur nën juridiksionin e drejtpërdrejtë të Portës që nga viti 1861, u përfshi në vilajet në prill 1868,[7] vetëm për t'u bërë një mutasarrıf i veçantë përsëri pas vitit 1870.[8] Në vitin 1878, Qipro ra nën sundimin britanik. Pas ndarjes së Bigës, Rodosi u bë pasha-sanjak, më pas Hiosi më 1880 dhe më pas Rodosi përsëri në vitin 1888.[8]
Ishujt Dodecanese u pushtuan nga Italia gjatë Luftës Italo-Turke të 1911–12, dhe ishujt e mbetur të Egjeut lindor u pushtuan nga Greqia gjatë Luftës së Parë Ballkanike (1912–13), duke çuar në shpërbërjen e vilajetit. Nga ishujt e Egjeut, Imbros dhe Tenedos mbetën përfundimisht nën sundimin turk sipas Traktatit të Lozanës (1923), ndërsa Dodekanezi i kaloi Greqisë pas Luftës së Dytë Botërore.
Ndarjet administrative
RedaktoReferime
Redakto- ^ a b c Asia by A. H. Keane, page 459
- ^ Salname-yi Vilâyet-i Cezair-i Bahr-i Sefid ("Yearbook of the Vilayet of Cezair-i Bahr-i Sefid"), Cezair-i Bahr-i Sefid vilâyet matbaası, Rodos [Greece], 1293 [1876]. in the website of Hathi Trust Digital Library.
- ^ سالنامئ ولايت جزائر بحر سفيد
- ^ a b Beckingham, C.F. (1991). "D̲j̲azāʾir-i Baḥr-i Safīd". The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G (në anglisht). Leiden and New York: BRILL. fq. 521–522. ISBN 90-04-07026-5.
- ^ Birken, Andreas (1976). Die Provinzen des Osmanischen Reiches. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients (në gjermanisht). Vëll. 13. Reichert. fq. 101. ISBN 9783920153568.
- ^ Birken, Andreas (1976). Die Provinzen des Osmanischen Reiches. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients (në gjermanisht). Vëll. 13. Reichert. fq. 103, 113. ISBN 9783920153568.
- ^ George Hill (2010-09-23). A History of Cyprus (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 239. ISBN 978-1-108-02065-7. Marrë më 2013-05-28.
- ^ Birken, Andreas (1976). Die Provinzen des Osmanischen Reiches. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients (në gjermanisht). Vëll. 13. Reichert. fq. 107. ISBN 9783920153568.