Femra

Një femër ka gametë më të mëdha se një mashkull. Femrat dhe meshkujt janë rezultat i sistemit të riprodhimit anisogam, ku gametet janë të madhësive të ndryshme, ndryshe nga izogamia, ku ato kanë të njëjtën madhësi. Mekanizmi i saktë i evolucionit të gameteve femërore mbetet i panjohur.

Në speciet që kanë meshkuj dhe femra, përcaktimi i gjinisë mund të bazohet ose në kromozomet seksuale, ose në kushtet e mjedisit. Shumica e gjitarëve femra, duke përfshirë njerëzit femra, kanë dy kromozome X. Karakteristikat e femrës ndryshojnë midis specieve të ndryshme me disa specie që kanë karakteristika të theksuara dytësore seksuale femërore, si prania e gjëndrave të theksuara të qumështit te gjitarët.

Tek njerëzit, fjala femër mund të përdoret gjithashtu për t'iu referuar gjinisë . ^{[5] [6]}

Fjala femër vjen nga latinishtja femella, forma zvogëluese e femina, që do të thotë " grua ". Nuk lidhet etimologjikisht me fjalën mashkull, por në fund të shekullit të 14-të drejtshkrimi anglez u ndryshua në paralel me atë të mashkullit . ^{[7] [8]} Femra përdoret gjithashtu si emër që do të thotë "një organizëm femëror", megjithëse përshkrimi i grave si femra shpesh konsiderohet poshtërues, pasi nuk bën dallim midis kafshëve dhe njerëzve. ^[9]

Gjinia biologjike është konceptualisht një term i ndryshëm nga gjinia, ^{[10] [11]} edhe pse ato shpesh trajtohen në mënyrë të ndërsjellë. Mbiemri femër mund të përshkruajë identitetin gjinor të një personi. ^[12]

Fjala mund t'i referohet gjithashtu formës së lidhësve, të tilla si vidhat, kunjat elektrike dhe pajisjet teknike. Sipas kësaj konvente, prizat dhe disa vegla tjera quhen femërore, dhe disa tjera përkatëse mashkullore . ^{[13] [14]}

Femrat prodhojnë vezë, gametet më të mëdha në një sistem riprodhimi heterogam, ndërsa gametet më të vogla dhe zakonisht të lëvizshme, spermatozoidet, prodhohen nga meshkujt . ^{[3] [15]} Në përgjithësi, një femër nuk mund të riprodhohet seksualisht pa akses në gametet e një mashkulli dhe anasjelltas, por në disa specie femrat mund të riprodhohen vetë në mënyrë aseksuale, për shembull nëpërmjet partenogjenezës . ^[16]

• Gjinia
• Vajza
• Gruaja
• Mashkulli

1. ^ Stearn, William T. (17 gusht 1961). "The Male and Female Symbols of Biology". New Scientist. 11 (248): 412–413. LCCN 59030638. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
2. ^ Grzimek, Bernhard (2003). Grzimek's Animal Life Encyclopedia (në anglisht). Vëll. 1. Gale. fq. 16–17. ISBN 978-0-7876-5362-0. During sexual reproduction, each parent animal must form specialized cells known as gametes...In virtually all animals that reproduce sexually, the gametes occur in two morphologically distinct forms corresponding to male and female. These distinctions in form and structure are related to the specific functions of each gamete. The differences become apparent during the latter stages of spermatogenesis (for male gametes) and oogenesis (for female gametes)....After oogenetic meiosis, the morphological transformation of the female gamete generally includes development of a large oocyte that does not move around....The ambiguous term "egg" is often applied to oocytes and other fertilizable stages of female gametes....Spermatogenesis and oogenesis most often occur in different individual animals known as males and females respectively.
3. ^ ^{a b} Martin, Elizabeth; Hine, Robert (2015). A Dictionary of Biology (në anglisht). Oxford University Press. fq. 222. ISBN 978-0-19-871437-8. Female 1. Denoting the gamete (sex cell) that, during sexual reproduction, fuses with a male gamete in the process of fertilization. Female gametes are generally larger than the male gametes and are usually immotile (see Oosphere; Ovum). 2. (Denoting) an individual organism whose reproductive organs produce only female gametes.
4. ^ Fusco, Giuseppe; Minelli, Alessandro (2019-10-10). The Biology of Reproduction (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 111–113. ISBN 978-1-108-49985-9.
5. ^ L. Gordon, "On difference", in Genders (1991), p. 95
6. ^ Laura Palazzani, Gender in Philosophy and Law (2012), page v
7. ^ Online Etymology Dictionary - Female (n.) Retrieved 2019-11-24
8. ^ Donald M. Ayers, English Words from Latin and Greek Elements, second edition (1986, University of Arizona Press), p. 113
9. ^ "Using 'Lady,' 'Woman,' and 'Female' to Modify Nouns". www.merriam-webster.com (në anglisht). Marrë më 2022-08-04.
10. ^ "Gender and Genetics". WHO. Arkivuar nga origjinali më 11 nëntor 2012. Marrë më 2020-07-31. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
11. ^ "Sex & Gender". Office of Research on Women's Health. Arkivuar nga origjinali më 2020-07-23. Marrë më 2020-07-31. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
12. ^ "Definition of FEMALE". www.merriam-webster.com (në anglisht). Marrë më 2022-08-04.
13. ^ J. Richard Johnson, How to Build Electronic Equipment (1962), p. 167: "To minimize confusion, the connector portions with projecting prongs are referred to as the 'male' portion, and the sockets as the 'female' portion."
14. ^ Richard Ferncase, Film and Video Lighting Terms and Concepts (2013), p. 96: "female[:] Refers to a socket type connector, which must receive a male connector"
15. ^ David E. Sadava, H. Craig Heller, William K. Purves, Life: The Science of Biology (2008), p. 899
16. ^ Franz Engelmann, G. A. Kerkut, The Physiology of Insect Reproduction (2015), p. 29