Gamal Abdel Naser
Gamal Abdel Naser | |
|---|---|
| جمال عبد الناصر | |
 | |
| Presidenti i 2-të i Egjiptit | |
| Në detyrë 23 qershor 1956 – 28 shtator 1970 | |
| Kryeministri | Stampa:Collapsible |
| Zëvendëspresidenti | Shih listën
|
| Paraprirë nga | Muhamed Nagib |
| Pasuar nga | Enver es-Sadat |
| Kryeministri i 31-të i Egjiptit | |
| Në detyrë 19 qershor 1967 – 28 shtator 1970 | |
| Presidenti | Vetë ai |
| Paraprirë nga | Muhamed Sedki Sulejman |
| Pasuar nga | Mahmud Favzi |
| Në detyrë 18 prill 1954 – 29 shtator 1962 | |
| Presidenti | Mohamed Naguib Vetë ai |
| Paraprirë nga | Mohamed Naguib |
| Pasuar nga | Ali Sabri |
| Në detyrë 25 shkurt 1954 – 8 mars 1954 | |
| Presidenti | Mohamed Naguib |
| Paraprirë nga | Mohamed Naguib |
| Pasuar nga | Mohamed Naguib |
| Zëvendës Kryeministër i Egjiptit | |
| Në detyrë 8 mars 1954 – 18 prill 1954 | |
| Kryeministri | Mohamed Naguib |
| Paraprirë nga | Gamal Salem |
| Pasuar nga | Gamal Salem |
| Në detyrë 18 qershor 1953 – 25 shkurt 1954 | |
| Kryeministri | Mohamed Naguib |
| Paraprirë nga | Sulejman Hafez |
| Pasuar nga | Gamal Salem |
| Ministër i Brendshme | |
| Në detyrë 18 qershor 1953 – 25 shkurt 1954 | |
| Kryeministri | Mohamed Naguib |
| Paraprirë nga | Sulejman Hafez |
| Pasuar nga | Zakaria Mohieddin |
| Kryetar i Këshillit të Komandës Revolucionare | |
| Në detyrë 14 nëntor 1954 – 23 qershor 1956 | |
| Paraprirë nga | Muhamed Nagib |
| Pasuar nga | Vetë ai si president |
| Sekretar i Përgjithshëm i lëvizjes jo të lidhur | |
| Në detyrë 5 tetor 1964 – 8 shtator 1970 | |
| Paraprirë nga | Josip Broz Tito |
| Pasuar nga | Kenneth Kaunda |
| Kryetar i Organizatës së Unitetit Afrikan | |
| Në detyrë 17 korrik 1964 – 21 tetor 1965 | |
| Paraprirë nga | Haile Selassie I |
| Pasuar nga | Kwame Nkrumah |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | Gamal Abdel Nasser Husein 15 janar 1918 Aleksandria, Egjipt |
| Vdiq më | 28 shtator 1970 (52 vjet) Kajro, Republika e Bashkuar Arabe |
| Shkaku i vdekjes | Sulm në zemër |
| Nënshtetësia | Egjiptian |
| Partia politike | Bashkimi Socialist Arab |
| Bashkëshortja/et | Tahia Kazem |
| Fëmijët | 5, përfshirë Halid |
| Punësimi | Oficer ushtarak |
| Nënshkrimi |  |
| Shërbimi ushtarak | |
| Aleanca |  Mbretëria e Egjiptit  Republika e Egjiptit  Republika e Bashkuar Arabe |
| Dega/shërbimi | Ushtria Egjiptiane |
| Vite shërbimi | 1938–1952 |
| Grada |  Nënkolonel |
| Beteja/luftra | Lufta arabe-izraelite 1948 |
Gamal Abdel Naser Husein ose Xhemal Abdul Nasser (Arabisht: جمال عبد الناصر حسين, Xhamāl ʻAbdu n-Nāṣir Ḥusajn; 15 janar 1918 - 28 shtator 1970) ishte një politikan egjiptian i cili shërbeu si Presidenti i dytë i Egjiptit nga viti 1954 deri në vdekjen e tij më 1970. Naseri udhëhoqi përmbysjen e monarkisë më 1952 dhe futi reformat e gjera tokësore vitin e ardhshëm. Pas një përpjekjeje për jetën e tij në vitin 1954 nga një anëtar i Vëllazërisë Myslimane, ai goditi organizatën, vendosi presidentin Muhamed Nagib në arrest shtëpiak dhe mori detyrën ekzekutive. Ai u zgjodh zyrtarisht president në qershor 1956.
Naseri mbetet një figurë ikonike në botën arabe, veçanërisht për hapat e tij drejt drejtësisë shoqërore dhe unitetit arab, politikat e modernizimit dhe përpjekjet anti-imperialiste. Presidenca e tij gjithashtu inkurajoi dhe përkoi me një bum kulturor egjiptian dhe nisi projekte të mëdha industriale, duke përfshirë Pellgun Asuan dhe qytetin Helvan. Kundërshtarët e Naserit kritikojnë autoritarizmin e tij, shkeljet e të drejtave të njeriut dhe dominimin e tij të ushtrisë mbi institucionet civile, duke vendosur një model të sundimit ushtarak dhe diktatorial në Egjipt.
Jeta e hershme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Naseri lindi më 15 janar 1918 në Bakos, Aleksandri, Egjipt. Babai i Naserit ishte Abdel Naser Husein dhe nëna e tij ishte Fahima Naser. Babai i Nasser ishte një punëtor postar i lindur në Beni Mur në Egjiptin e Epërm, dhe i rritur në Aleksandri, dhe familja e nënës së tij vinte nga Mallavi, el-Minja. Prindërit e tij u martuan në vitin 1917. Naser kishte dy vëllezër, Izz al-Arab dhe al-Leithi.
Familja e Naserit udhëtonte shpesh për shkak të punës së babait të tij. Në vitin 1921, ata u transferuan në Asjut dhe, më 1923, në Hatatba, ku babai i Naserit drejtoi një zyrë postare. Naseri ndoqi një shkollë fillore për fëmijët e punonjësve të hekurudhës deri në vitin 1924, kur u dërgua për të jetuar me xhaxhain e babait të tij në Kajro dhe për të ndjekur shkollën fillore Nahhasin.
Naseri shkëmbeu letra me nënën e tij dhe e vizitoi atë gjatë festave. Ai ndaloi së marruri mesazhe në fund të prillit të vitit 1926. Pasi u kthye në Hatatba, ai mësoi se nëna e tij kishte vdekur pasi lindi vëllain e tij të tretë, Shavki dhe se familja e tij i kishte mbajtur lajmet prej tij. Nasser më vonë deklaroi se "humbja e saj në këtë mënyrë ishte një tronditje aq e thellë sa koha nuk arriti të rregullohej". Ai e adhuronte nënën e tij dhe dëmtimi i vdekjes së saj u thellua kur babai i tij u martua përsëri para fundit të vitit.
Në vitin 1928, Naseri shkoi në Aleksandri për të jetuar me gjyshin e tij nga nëna dhe për të ndjekur shkollën fillore Attarin të qytetit. Ai u largua më 1929 për një shkollë private me konvikt në Helvan, dhe më vonë u kthye në Aleksandri për të hyrë në shkollën e mesme Ras el-Tin dhe për t'u bashkuar me babanë e tij, i cili po punonte për shërbimin postar të qytetit. Ishte në Aleksandri kur Nasser u përfshi në aktivizëm politik.
Përfshirja e Naserit në aktivitete politike u rrit gjatë viteve të tij të shkollës, e tillë që ai ndoqi vetëm 45 ditë klasa gjatë vitit të tij të fundit të shkollës së mesme. Pavarësisht se kishte mbështetjen pothuajse unanime të forcave politike të Egjiptit, Naseri kundërshtoi me forcë traktatin anglo-egjiptiane të vitit 1936 sepse parashikonte praninë e vazhdueshme të bazave ushtarake britanike në vend. Sidoqoftë, trazirat politike në Egjipt ranë ndjeshëm dhe Naseri rifilloi studimet në el-Nahda, ku ai mori certifikatën e largimit më vonë atë vit.
Ndikimet e hershme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Naser u ndikua shumë nga nacionalizmi egjiptian, siç u mbështet nga politikani Mustafa Kamil, poeti Ahmed Shavki, dhe instruktori i tij anti-kolonialist në Akademinë Mbretërore Ushtarake, Aziz el-Mesri, të cilit Naseri i shprehu mirënjohjen e tij në një intervistë të gazetës më 1961. Ai u ndikua veçanërisht nga romani i shkrimtarit egjiptian Tavfik el-Hakim Kthimi i Shpirtit, në të cilin el-Hakimi shkruante se populli egjiptian kishte nevojë vetëm për një "njeri në të cilin do të përfaqësohen të gjitha ndjenjat dhe dëshirat e tyre, dhe kush do të jetë për ta një simbol i qëllimit të tyre ". Naseri më vonë e vlerësoi romanin si frymëzimin e tij për të filluar grushtin e shtetit të vitit 1952.