Teofanu Sklirina

Za bizantske carice, vidite članak Teofano (razvrstavanje).

Teofanu (960 – 15. jun 991) (grčki: Θεοφανώ Σκλήραινα, Theophano Skleraina), također navođena i kao Theophania, Theophana ili Theophano, bila je bizantska princeza koja je kasnije postala sveta rimska carica, odnosno supruga svetog rimskog (njemačkog) cara Otona II.

Do braka je došlo iz političkih razloga, odnosno zahvaljujući nastojanju rimsko-njemačkog cara Otona I Velikog da sklopi savez sa Bizantom. U tu je svrhu poslao izaslanstvo u Carigrad da pronađe pogodnu nevjestu (virgo desiderata) za svog sina Otona među pripadnicima bizantskog plemstva, odnosno bizantske carske dinastije. Prema sačuvanom bračnom sporazumu, Teofanu je bila neptis (nećaka ili unuka) cara Jovana I Cimiskija; suvremena istraživanja su ustanovila da je bila kćer Sofije Fokena, Jovanove rođake i nećake prethodnog cara Nikifora II Foke, kao i Konstantina Sklerosa, Jovanovog šurjaka (iz prvog braka).

Pregovori, koje je ispočetka otežavalo nastojanje da se Jovan titulira kao "grčki", a ne rimski car, su okončani tek nakon što je Oton II preuzeo prijestolje. Godine 972. je Teofano iz Carigrada došla u Rim dvor s velikom pompom, velikom pratnjom i brojnim darovima. Njih dvoje je svečano vjenčao papa Ivan XIII u bazilici Svetog Petra. Brzo se nametnula kao uticajna ličnost na dvoru; muža je pratila na svim njegovim pohodima te izdavala povelje u njegovo ime. Mužu je rodila sljedeću djecu:

• Sophie I, opatica od Gandersheima i Essena (975 - 1039).
• Adelheid I, opatica od Quedlinburga i Gandersheima, (novembar/decembar977 - 1040).
• Matilda, (979 - 1025), udana za Ezzoa, grofa palatina Lotaringije
• Otto III, sveti rimski car, jul 980
• Kćer, blizanka Otta III, umrla prije 8. oktobra 980

Teofanu je vodila aktivan život na dvoru, pratila muža na njegovim pohodima i izdavala povelje u njegovo ime. S druge strane je došla u veliki sukob s Otonovom majkom Adelaide od Italije, koju je čak 978. uspjela protjerati s dvora. Nakon muževe smrti 983. je s njom bila prisiljena dijeliti regentstvo za Otona III, ali ju je opet prognala i vladala kao samostalni regent sve do smrti.

Većina historičara je opisuju negativno. Albert od Metza tvrdi da je bila "neugodna i previše pričljiva". Često je kritizirana zbog pretjerane sklonosti luksuzu, koja se smatrala dekadentnom za tadašnju siromašnu i nerazvijenu Evropu. Kao primjer se tako navodi običaj da se kupa svaki dan. Teolog Petar Damjan, pak, tvrdi kako je imala vanbračnu vezu sa Jovanom Filagatosom, grčkim monahom koji je nakratko vladao kao antipapa Ivan XVI. S druge strane se tvrdi da je prva koristila vilicu kao pribor za jelo, odnosno uvela običaj koji će se postepeno proširiti po evropskim dvorovima.