Hajdučka trava

Stablo dostiže visinu do 1 m i grana se samo u gornjem dijelu. Listovi su trojno perasto dijeljeni na veliki broj sićušnih režnjeva, po čemu je sama vrsta dobila naziv kako jedan od narodnih, stolisnik, tako i znanstveni millefolium (mille = tisuću; folium = list). Stablo i listovi su pokriveni dlakama, ali samo kod mladih biljaka, dok kasnije većina dlaka otpada. Cvati glavice su raspoređene u obliku štita na vrhovima grana i izgrađene su od dvije vrste cvjetova:

• jezičastih, raspoređenih po obodu i obojenih bijelo do ružičasto;
• cjevastih, u središtu žuto obojenih.

Rasprostranjena je od nizine do planinskih predjela i može se naći na livadama, pored puteva, zapuštenim staništima i šumskim čistinama.

Kao droga koristi se:

• nadzemni dio biljke u cvijetu (Millefolii herba) ili
• cvjetovi (Millefolii flos).

Osušena droga je aromatičnog mirisa i ima gorkoaromatičan ukus zbog prisustva gorkih materija koje pripadaju seskviterpenskim laktonima, kao npr. ahilicin. Pored gorkih materija droga je bogata eteričnim uljem (oko 1%), vitaminom K, taninima, organskim kiselinama i dr.

Najčešća upotreba hajdučke trave je u medicinske svrhe, ali koristi se i u organskom uzgoju povrća i voća. Biljka se sadi izmedju nasada jer odbija nametnike. Zbog hemijskog sastava, ekstrakt lista se dodaje u prirodno gnojivo tako ga obogačuje. Takođe ima i antibakterijsko djelovanje i sprečava razvoj patogenih bakterija. Ekstakt se koristi i u kozmetičke svrhe, u kremama za čišćenje lica i kože.^[1]

Hajdučka trava se od davnina koristila u narodnoj, a omiljeno je ljekovito sredstvo i u službenoj medicini. Najčešće se upotrebljava kod hepatitisa^[2], želudačno-crijevnih oboljenja, povišenog krvnog tlaka, kao antitrombičko sredstvo kod moždane i srčane tromboze. Osim toga koristi se kao snažno antibakterijsko sredstvo protiv stafilokoka, escherichie coli i dr.
Neke osobe su alergične na hajdučku travu i moguće su određene alergijske reakcije na koži. Nekad je dovoljan mali i doticaj pa da nastane upala kože, odnosno dermatitis ili kožni osip.^[3]

U narodnoj medicini je poznato njezino ljekovito djelovanje u smirivanju upala kože i sluzokože, liječenju rana i gnojnih procesa, zaustavljanju krvarenja po čemu je dobila naziv hajdučka trava.

 

Hajdučka trava na Wikimedijinoj ostavi

• Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.