Revolucionarni pokret Tupac Amaru

Za urugvajsku gerilsku grupu, v. Tupamarosi.

Revolucionarni pokret Túpac Amaru ili Movimiento Revolucionario Túpac Amaru (MRTA) bio je komunistički gerilski pokret u Peruu koji je djelovao od 1984. do 1997. kao jedan od sudionika u tzv. internog konflikta u Peruu. Vodio ga je Néstor Cerpa Cartolini do svoje smrti godine 1997. MRTA je ime uzela u znak počasti prema Tupac Amaruu II, pobunjeničkom vođu iz 18. vijeka koji se nazvao po svom pretku Tupac Amaruu, posljednjem domorodačkom vođi naroda Inka. MRTA-u je peruanska vlada smatarala terorističkom organizacije. Na vrhuncu snage je imao oko stotinjak aktivnih članova.

MRTA je zamišljen kao marksističko-lenjinistički revolucionarni pokret stvoren godine 1983. od ostataka Pokreta revolucionarne ljevice, gerilske grupe aktivne u Peruu 1960-ih. Njeni ciljevi su bili uspostava komunističke države i izbacivanje svih imperijalističkih elemenata iz Perua (prvenstveno vezanih uz američke i japanske utjecaje). Peruanski protuteroristički program je umanjio mogućnosti grupe da izvodi terorističke napade, a MRTA je dosta stradala zbog unutrašnjih razmirica kao i nasilnih sukoba s maoističkom suparničkom organizacijom Sendero Luminoso, zatvaranjem i usmrćivanjem vodećih ličnosti, kao i gubitkom podrške od strane drugih lijevih organizacija. Neki od članova MRTA-i su danas zatvoreni u Boliviji.

U slučaju koji je izazvao međunarodnu pažnju, Lori Berenson, bivša studentica MIT-a i američka socijalistička aktivistica s boravištem u Limi, je bila uhapšena 30.11. 1995 od strane policije i optužena za suradnju s MRTA-om. Nakon toga ju je vojni sud osudio na doživotni zatvor (kaznu koja je kasnije umanjena na dvadeset godina zatvora od strane civilnog suda).

Posljednja velika akcija MRTA-e je godine 1997. rezultirala talačkom krizom u japanskoj ambasadi. U decembru 1996. je četrnaest članova MRTA-e zaposjelo rezidenciju japanskog ambasadora u Limi i više od četiri mjeseca držalo 72 talaca. Pod naredbi tadašnjeg predsjednika Alberta Fujimorija, oružane snage su u aprilu 1997. godine izvršile juriš na zgradu te spasile sve osim jednog taoca, dok je svih 14 otmičara ubijeno. Fujimori je primio pojvale za odlučnu akciju, ali je cijeli slučaj kasnije izazvao kontroverze zbog otkrića da su trojica, a možda čak i osmorica Emerrtista pogubljeni nakon predaje. Vjeruje se da su ovoj operaciji pomogli podaci dobijeni elektronskim prisluškivanjem američkih obavještajnih službi.

U septembru 2003. godine četiri čileanska branjenika su bili ponovno suđeni te osuđeni za članstvo u Revolucionarnom pokretu Túpac Amaru te sudjelovanju u napadu na Peruansko–sjevernoamerički kulturni institut te otmicu i ubojstva koja su se dogodila 1993.

Peruanska Komisija za istinu i pomirenje je utvrdila da je grupa bila odgovorna za 1,5% smrtnih slučajeva u internom sukobu. U svojim zaključcima iz godine 2003. Komisija je navela:

Za razliku od Svijetle staze i drugih naoružanih latinoameričkih organizacija s kojima je bila održavala veze, MRTA je preuzimala odgovornost za svoje akcije, njeni članovi su nosili uniforme i druge oznake s kojima su se razlikovali od civilnog stanovništva, uzdržavala se od napada na nenaoružano stanovništvo a u nekim slučajevima i pokazivala spremnost za mirovne pregovore. S druge strane, MRTA je također bila vršila zločine; koristila se atenttazima, kao u slučaju generala Enrique a Lópeza Albújara, uzimanjem talaca te sistematskom praksom otmica, što su zločini kojima se krši ne samo osobna sloboda nego međunarodno humanitarno pravo koje je MRTA tvrdila da poštuje. Važno je naglasiti da je MRTA također vršila ubojstva disidenata unutar vlastitih redobva.^[1]

22.3. 2006 Víctor Polay, gerilski vođa MRTA-e, proglašen je od strane peruanskog suda krivim za više od 30 zločina počinjenih u kasnim 1980-im i ranim 1990-om.^[2]