Rade Hamović

Radetovi preci su se oko 1840. godine preselili sa Durmitora u selo Do u stolačkom kraju. U novom okruženju Hamovići su se uspešno snašli, tako da su do Prvog svetskog rata postali jedna od bogatijih porodica u gradu, sa dve kuće, od kojih je jedna još danas smatrana najlepšom u gradu. Rade u svojoj autobiografiji „Kapetan Rade sa Romanije“ piše da je njegov otac Milan bio poslovni mozak porodice. Tokom Prvog svetskog rata obogatio se trgujući kafom i hranom uz odobrenje austrougarske vlade.

Rođen je 13. februara 1916. godine u Stocu. Osnovnu školu je završio u Stocu, gimnaziju u Sarajevu, a Višu vojnu akademiju u Beogradu, 1936. godine.

Kao potporučnik Jugoslovenske kraljevske vojske službovao je u Sarajevu. Za vreme službovanja u Sarajevu stupio je u redove sarajevske omladinske organizacije i učestvovao u nekim njenim akcijama.

Napad Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju, 6. aprila 1941. godine, zatekao ga je na dužnosti u jednom puku. Posle kapitulacije kraljevske vojske, uspeo je da izbegne smrti u rodnom Stocu, vrati se u Sarajevo.

Rade je stupio u vezi sa Svetozarom Vukmanovićem Tempom i Hasanom Brkićem, koji su tada radili na organizovanju priprema za ustanak u Bosni i Hercegovini. Krajem jula 1941. godine Rade odlazi na Romaniju i u Romanijskom NOP odredu postaje načelnik štaba. Zajedno sa komandantom Odreda Slavišom Vajnerom Čičom, planirao je i rukovodio napadom na ustaško uporište u Sokolcu.

Oktobra 1941. godine Rade je imenovan za komandanta Kalinovičkog NOP odreda, koji je operisao na sektoru Sarajevo-Foča. Član Komunističke partije Jugoslavije postao je 15. oktobra 1941. godine.

Polovinom 1942. godine prešao je sa odredom u centralnu Bosnu, a ubrzo je imenovan za načelnika štaba, a potom i komandanta Desete hercegovačke NOU brigade. Posle uništenja garnizona u Prozoru i zauzimanja Rame, Hamović je sa Desetom hercegovačkom brigadom napao nemačke snage, koje su vršile pritisak na Petu proletersku (crnogorsku) brigadu i vodio borbe u 4. i 5. ofenzivi - na Sutjesci.

Tokom Narodnooslobodilačke borbe Rade Hamović je obavljao sledeće dužnosti:

• načelnik štaba Romanijskog odreda
• komandant Kalinovičkog NOP odreda
• član Vrhovnog štaba NOP DV Jug., od 1942
• načelnik štaba, a potom i komandant Desete hercegovačke NOU brigade
• načelnik štaba 29. hercegovačke divizije, od decembra 1943.
• načelnik štaba Drugog udarnog korpusa NOVJ, od jula 1944.
• načelnik Operativnog odeljenja Glavnog štaba NOV i PO BiH, od septembra 1944.
• član Vrhovnog štaba na Sremskom frontu

Kao član Vrhovnog štaba NOVJ, a kasnije Generalštaba JA, usklađivao je operacije Prve, Druge i Treće jugoslovenske armije na Sremskom frontu.

Posle oslobođenja obavljao je odgovorne dužnosti u Jugoslovenskoj narodnoj armiji. Funkciju načelnika Generalštaba JNA obavljao je od 16. juna 1961. do 15. juna 1967. godine, do penzionisanja 1968. godine bio je glavni inspektor JNA.

Biran je za narodnog poslanika u skupštini NR Bosne i Hercegovine.

Rade je sa svojom prvom ženom Ljerkom Durbešić, koju upoznao u partizanima, dobio dvoje dece, ćerku Nevenu, rođenu 1946. i sina Vuka, rođenog 1949. godine. Radetov sin, Vuk Hamović, je jedan od poznatijih srpskih biznismena.

Sa svojom drugom suprugom Ljerkom Kervina-Hamović je od 1984. godine do smrti 19. maja 2009. godine živio u Ljubljani.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. godine i drugih jugoslovenskih odlikovanja i stranih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 23. jula 1952. godine.

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

• Narodni heroji Jugoslavije, „Mladost“ Beograd, 1975. godina
• autobiografija R. Hamović: Kapetan Rade sa Romanije (Od nekad do sad) - Sarajevo, 2004