[go: up one dir, main page]
Wikipedija

Mašhad

iranski grad u Razavi Horasanu

Mašhad (perz. مشهد, ili Mešhed) je grad u Iranu, drugi po veličini u državi i jedan od svetih gradova šijita. Grad se nalazi 850 km istočno od Teherana i sjedištem je pokrajine Razavi Horasan. Uz Kom, najvažniji je iranski religijski centar. Prema popisu stanovništva iz 2006. godine u Mašhadu je živjelo 2,427.316 stanovnika[1].

Mašhad
(fa) مشهد
Grobnica Imama Reze
Grobnica Imama Reze
Grobnica Imama Reze
Nadimak: Šahr-e behešt („Grad raja”)
Koordinate: 36°18′N 59°36′E / 36.300°N 59.600°E / 36.300; 59.600
Država  Iran
Pokrajina Razavi Horasan
Okrug Mašhadski okrug
Vlast
 - Gradonačelnik Muhamed Pedžman
Površina
 - Ukupna 204 km²
Visina 1041 m
Stanovništvo (2006.)
 - Grad 2,427.316[1]
Vremenska zona IRST (UTC+3:30)
 - Ljeto (DST) IRDT (UTC+4:30)
Službene stranice
www.mashhad.ir
Karta
Plan grada Mašhada iz 1975.
Plan grada Mašhada iz 1975.

Plan grada Mašhada iz 1975.
Mašhad na mapi Irana
Mašhad
Mašhad
class=notpageimage|
Mašhad na karti Irana

Geografija

uredi
Glavni članak: Geografija Irana

Mašhad je smješten u dolini rijeke Kašaf koja protječe između planinskih masiva Binaluda i Kopet-Daga, na nadmorskoj visini od 341 m. Klima u gradu je sredozemna s prosječnom godišnjom količinom padalina od 467,1 mm i 2693,4 sunčanih sati. Temperaturne razlike se mogu kretati od najnižih −17°C zimi do najviših 43,8 °C ljeti.


Klimatološki medijani za Mašhad
Mjesec jan-sij feb-velj mar-ožu apr-tra maj-svi jun-lip jul-srp aug-kol sep-ruj okt-lis nov-stu dec-pro godina
Apsolutni maksimum (°C) 23 27 32 35 39,2 41,0 43,8 42,7 41 35,8 29,6 28,2 43,8
Srednji maksimum (°C) 9,3 11,5 16,0 22,7 27,0 32,1 33 31,8 28,9 24,1 16,9 11,7 21,1
Srednja dnevna (°C) 4,9 7 10,3 16,5 21,0 25,6 27 25,0 21,6 17,2 10,9 7,6 16,2
Srednji minimum (°C) 1,7 3,2 5,9 10 14,2 17,9 20,5 18,2 14,1 11,8 6,5 4,0 9,6
Apsolutni minimum (°C) −17 −14 −8 −2 3 6 11 9 5 0 −4 −11 −17
Precipitacija (mm) 43 45,2 55,6 46,3 27,6 13,2 11,1 18,7 30,7 48,6 66,4 50,7 467
Izvor: Iranska meteorološka organizacija[2]


Historija

uredi
Glavni članak: Historija Irana

Dolina Kašafa bila je naseljena još u prahistoriji o čemu svjedoče arheološki lokaliteti 35 i 85 km istočno od Mašhada na kojima su nađeni ljudski ostaci iz ranog pleistocena, najstariji takve vrste u cijeloj zemlji i široj regiji[3]. Tokom starog i ranog srednjeg vijeka današnji Mašhad bio je poznat kao malo naselje zvano Sanabad, smješteno 24 km južno od velikog grada Tusa. Godine 818. pokraj Tusa odnosno u današnjem Mašhadu sahranjen je imam Reza, po šijitskom vjerovanju sedmi po redu neposredni potomak Muhameda i osmi od Dvanaest imama. Nakon katastrofalnih mongolskih razaranja po Horasanu u 13. vijeku, naselili su ga preživjeli stanovnici iz Tusa i ostalih većih gradova pa se nadalje počinje brzo razvijati. U ovo doba kroz Mašhad je vodio Put svile spajajući unutrašnjost Iranske visoravni s Mervom i Centralnom Azijom. Početkom novog vijeka Mašhad i okolica postaju poprištem borbi između iranskih Safavida i Uzbeka čiji su prodori zaustavljeni 1597. godine, te odbačeni iza Amu-Darje. Veliki procvat Mašhad doživljava u 18. vijeku kada ga je Nader-šah učinio prijestolnicom afšaridskog Irana, a u sljedećem vijeku počinje gubiti na značaju u korist Teherana. Godine 1912. Mašhad su bombardirali Rusi, a 1935. postao je poprištem velike pobune protiv sekularnog Reze-šaha.

Gospodarstvo

uredi
Glavni članak: Gospodarstvo Irana

Uz Teheran, Isfahan i huzestansku makroregiju, Mašhad predstavlja najznačajniji industrijski centar Irana. Dominantne industrije su prehrambena, tekstilna i automobilska. Zbog šijitskih svetišta u gradu je razvijen i turizam, a posjećuje ga 20-ak milijuna hodočasnika godišnje.

Promet

uredi
Glavni članak: Promet Irana

Mašhad je najvažnije prometno čvorište sjeveroistočnog Irana. Cesta 44 vodi prema Nišapuru, Sabzevaru, Šahrudu, Damganu, Semnanu, Garmsaru i konačno Teheranu na zapadu, cesta 95 prema Torbat-e Hejdariji, Birdžandu, Zahedanu i konačno lučkom Čabaharu na jugu, a cesta 97 prema Farimanu, Torbat-e Džamu i Tajbadu na jugoistoku. Kroz Mašhad dolinom Kašafa prolazi i cesta cesta 22 koja ga prema istoku povezuje sa Sarahsom i Turkmenistanom odnosno prema zapadu s Kučanom, Bodžnurdom, kaspijskim pokrajinama Golestanom, Mazandaranom i Gilanom, te konačno Ardabilom. U Mašhadu se račva i željeznička mreža odnosno tri pruge: prva vodi prema zapadu i spaja ga s Teheranom, druga prema jugu odnosno Tabasu, Jazdu i Bandar Abasu, a treća prema Sarahsu na istoku. U južnom dijelu grada nalazi se i Internacionalni aerodrom Mašhad.

Gradski promet sastoji se primarno od cestovne mreže, a okosnicu čine gradske autoceste Kaem, Hemat, Kalantari, Vakilabad, Misak i Azadi. Istok grada okružuje i velika autocestovna obilaznica zbog rasterećenja mikroregionalnog prometa. Godine 2011. u promet je puštena prva od četiri planirane linije Mašhadskog metroa.

Univerziteti

uredi
  • Firdusijev univerzitet u Mašhadu
  • Mašhadski univerzitet medicinskih nauka
  • Islamski slobodni univerzitet u Mašhadu
  • Mašhadski tehnički institut Šahid Muhamed Montazeri
  • Univerzitet Pajam Nur u Mašhadu
  • Institut za visoko školstvo Saddžad
  • Institut za visoko školstvo Hajam
  • Internacionalni institut Imam Reza
  • Univerzitet islamskih nauka Razavi
  • Istraživački institut sportskih nauka

Bratimljeni gradovi

uredi

Mašhad je zbratimljen sa sljedećim gradovima:

Galerija

uredi

Veze

uredi

Izvori

uredi
  1. ↑ 1,0 1,1 (fa)(en) Statistical Centre of Iran (2006.). 2.8. Citis with a population of 100,000 and more. Teheran: Iranian ministry of the Interior. 
  2. ↑ (en) IRIMO (2006.). Data Processing Center (1951-2005). Tehran: Iran Meteorological Organization. Arhivirano iz originala na datum 2011-09-27. Pristupljeno 2014-08-25. 
  3. ↑ (en) Carver, Martin; Jamialahmadi, Mana; Nasab, Hamed Vahdati; Nashli, Hassan Fazeli; Beshkani Amir (rujan 2008.). Kashafrud revisited: discovery of new Palaeolithic sites in north-eastern Iran, Antiquity LXXXII. York, U.K.: University of York, ISSN 0003-598X.

Vanjske veze

uredi
Ostali projekti
 U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: Mašhad
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Mašhad&oldid=41816353