Labud Kusovac

Rođen je 29. oktobra 1898. godine u Crnoj Gori.

 

 

Kusovac se pridružio komunističkom pokretu kao student u Jugoslaviji i Beču, gde je njegova žena Kristina takođe bila aktivna. Član KPJ od 1920. godine.^[1]

U Beču je bio član jugoslovenskog „Kluba studenata marksista“. od 1924. godine je bio urednik uglednog međunarodnog lista »Balkanska federacija«, koji je izlazio na francuskom u Beču.^[1] Zajedno sa Mustafom Golubićem, 1925. godine je učestvovao u pokretanju partiskog lista "Srp i čekić", u čijoj se redakciji nalazio duže vremena.^[2] Ovaj list su rasturali ilegalnim putem u Jugoslaviju, najviše Dunavom preko radnika na brodovima.^[2]

Nakon što je doktorirao u Beču vraća se u Beograd, gde je uhapšen 1927. godine.^[3] Februara 1928. je oslobođen, nakon čega sa ženom napušta zemlju. Nakon boravka u Beču odlaze u Moskvu, gde se pridružuju jugoslovenskoj delegaciji Kominterne.^[3] Emigrirao je u SSSR 1932. godine.^[1] Do 1937. g. radio u aparatu Crvene sindikalne internacionale.

Od 1937. godine je prešao u Pariz, gde radi u aparatu CK KPJ.^[1] Pod pseudonimom Obar je postao član Centralnog komiteta KPJ u Parizu.^[3] Po izbijanju španskog građanskog rata, u Parizu je odmah formiran Međunarodni komitet za pomoć Španiji, u kome je radio Labud Kusovac, i Jugoslovenski nacionalni komitet koji postaje glavni punkt za prihvat i upućivanje jugoslovenskih dobrovoljaca u Španiju.^[4]

Glavni članak: KPJ tokom Velike čistke

Nakon likvidacije generalnog sekretara Milana Gorkića 1937. godine, dvojica pariskih vođa KPJ, Dalmatinac Ivo Marić i Crnogorac Labud Kusovac, nastojali su da se pozicioniraju kao njegovi naslednici.^[5]

Marić i Kusovac su bili sve do 1938. u Parizu. Dok je Kusovac bio sekretar Španskog komiteta, dotle je Marić radio u emigracijskim organizacijama.^[6]

Jula 1938. godine Tito u pismu šefu Kominterne Georgi Dimitrovu izjavljuje da je isključio svoje suparnike Labuda Kusovca i Ivu Marića iz KPJ.^[7] Istog meseca, pariska policija je otkazala gostoprimstvo dr Labudu Kusovcu, Ivanu Mariću i njihovim suprugama, zatim Živojinu Pavloviću i još nekolicini njihovih bliskih saradnika. Među izgnanim nije bilo nijednog od "staljinovaca".^[6] Živojin Pavlović tvrdi da njihov izgon nije tražilo jugoslovensko poslanstvo već je denuncijacija kod francuske policije došla od strane novog partijskog rukovodstva, "bilo preko francuske partije, bilo preko agenata GPU-a."^[6]

1939. godine Josip Broz ga je, zajedno sa Marićem i drugim vođama KPJ, isključio iz Partije tokom Velike čistke.^[8] Obrazloženje je glasilo: "Razorno antipartijsko djelovanje, grupašenje, unošenje zabune u redove Partije, širenje lažnih glasina i veze sa trockističkim i drugim sumnjivim elementima, itd."^[8] Njegova žena Kristina Kusovac je tada izbačena iz partije zajedno sa njim. Nakon toga, Broz je denuncirao Marića i Kusovca organima NKVD-a u Moskvi.

U Parizu su Marić-Željezar i Kusovac-Labud kojima sam zabranio sudjelovanje u radu zbog njihova frakcijskog djelovanja i nanošenja štete partiji. Potkopavali su autoritet među emigrantima. U zemlji šire oštre glasine, daju razne svoje direktive i tako uzrokuju zbrku među članovima partije... Ne znam što reći o njemu, jer našoj je partiji napravio takvu štetu kao da je idiot ili svjesni štetočina.^[9]

Glavni članak: Goli otok

 

Labud Kusovac je posle rata vraćen u KPJ, ali je 1948. godine zajedno sa ženom uhapšen i poslat na Goli otok.^[11] Osuđen je na dve godine, ali je u logoru proveo šest godina.^[12] Iako fizički slab, tamo je strašno tučen.^[13] Pušten je 16. kolovoza 1954^[12]. godine.

Nakon izlaska iz zatvora, bio je povezan sa Vladom Dapčevićem i drugim golootočanima.^[14] Živeo je povučeno do svoje smrti.^[3] Ponovo je uhapšen 4. juna 1958. godine, osuđen na dve godine zatvora, i pušten 26. decembra 1960.^[15] Umro je 1967. godine.^[1]

• Kristina Kusovac
• KPJ tokom Velike čistke