Formaldehid
Formaldehid ili metanal (HCHO) je gasovito jedinjenje rastvorljivo u vodi i najjednostavniji aldehid.[2] Obično se čuva rastvoren u vodi pod nazivom formalin (37% formaldehida i oko 15% metanola u vodi)[3], ili u obliku čvrstog polimera - paraformaldehida (paraform). Najčešće se primenjuje u industriji plastičnih masa,[4] bakelita i kože i kao dezinfekciono sredstvo.
| Formaldehid | |||
|---|---|---|---|
| |||
 |
 | ||
| IUPAC ime |
| ||
| Drugi nazivi | formol, methyl aldehyde, methylene oxide, methanal | ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 50-00-0 
| ||
| ChemSpider[1] | 692 | ||
| EC-broj | 200-001-8 | ||
| MeSH | |||
| RTECS registarski broj toksičnosti | LP8925000 | ||
| ATCvet code | QP53 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | CH2O | ||
| Molarna masa | 30.026 g/mol | ||
| Agregatno stanje | bezbojni gas | ||
| Tačka topljenja |
-92 °C-} (čist) | ||
| Tačka ključanja |
-21 °C (čist) | ||
| Rastvorljivost u vodi | veoma visoka | ||
| Dipolni moment | 2.33 D | ||
| Struktura | |||
| Oblik molekula (orbitale i hibridizacija) | trigonalni planarni | ||
| Opasnost | |||
| Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS) | ICSC 0275 | ||
| EU-klasifikacija | Toksičan (T) Karc. Kat. 3 | ||
| EU-indeks | 605-001-00-5 | ||
| NFPA 704 |
 2
3
2
| ||
| R-oznake | R23/24/25, R34, R40, R43 | ||
| S-oznake | (S1/2), S26, S36/37/39, S45, S51 | ||
| Tačka paljenja | zapaljiv gas | ||
| Tačka spontanog paljenja | 430 °C (806 °F) | ||
| Eksplozivni limiti | 7–73% | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Srodna aldehidi | acetaldehid propionaldehid | ||
| Srodna jedinjenja | metanol mravlja kiselina | ||
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Reference
uredi- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- ↑ Günther Reuss, Walter Disteldorf, Armin Otto Gamer, Albrecht Hilt “Formaldehyde” in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 2002, Wiley-VCH, Weinheim. DOI:10.1002/14356007.a11_619
- ↑ Weast, Robert C., ur. (1981). CRC Handbook of Chemistry and Physics (62nd izd.). Boca Raton, FL: CRC Press. str. C–301, E-61. 0-8493-0462-8..
- ↑ Read, J. (1935), Text-Book of Organic Chemistry, London: G Bell & Sons.