1717

**1717. po kalendarima**
Gregorijanski	1717. (MDCCXVII)
Ab urbe condita	2470.
Islamski	1129–1130.
Iranski	1095–1096.
Hebrejski	5477–5478.
Bizantski	7225–7226.
Koptski	1433–1434.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1772–1773.
• Shaka Samvat	1639–1640.
• Kali Yuga	4818–4819.
	Kineski
• Kontinualno	4353–4354.
• 60 godina	Yin Vatra P(ij)etao; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11717.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1680-e 1690-e 1700-e – 1710-e – 1720-e 1730-e 1740-e
Godine:	1714 1715 1716 – 1717 – 1718 1719 1720

Ovo je članak o godini 1717.

Godina 1717 (MDCCXVII) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

1. 1. - Švedski poslanik u Londonu Carl Gyllenborg uhapšen zbog plana pomoći pretendentu JFE Stuartu - ostaje u zatvoru pet meseci.
4. 1. - Velika Britanija i Nizozemska se, kako bi očuvali Utrechtski mir iz 1714. godine, udružuju sa svojim nedavnim ratnim neprijateljem Francuskom u tzv. Trojni savez koja je zajedno sa njima zabrinuta zbog nastojanja španskog kralja Filipa V da od svoje zemlje učini evropsku supersilu. Filip je unuk francuskog kralja Luja XIV i želi francusku krunu ako bi sedmogodišnji Luj XV umro.
januar - Dve hiljade Turaka iznenada napalo Irig, gde zimuje deo srpske milicije s kapetanom Monastirlijom^[1].
januar-februar? - Britanci otkupili od mogulskog cara Farrukhsiyara prava na bescarinsku trgovinu u Bengalu - ali lokalni upravnici to ne poštuju.
1. 2. - U Varšavi održan tzv. Nijemi Sejm, pod nadzorom ruske vojske - Poljska-Litvanija praktično postaje ruski protektorat, nagovješteno je vrijeme Podjela 1772-95.
7. 2. (27. 1. po j.k.) - Lady Mary Wortley Montagu stigla s mužem Edwardom u Osijek, na putu za Carigrad, o čemu ostavlja zabelešku u svojim pismima^[2]. Britanci žele da se sklopi mir između Austrije i Turske.
februar - Pošto je prošle godine sklopljena Anglo-francuska alijansa, pretendent James Francis Edward Stuart mora napustiti Francusku i skloniti se kod pape Klementa XI. - umreće u Rimu 1766.
februar/mart - Velika mećava u Novoj Engleskoj, preko 1,5 metar snega i nanosi od nekoliko metara.
2. 3. - Balet je stigao u Englesku: John Weaver priredio The Loves of Mars and Venus u Londonu.
6. 3. (23. 2. po j.k.) - Crnogorski sabor odlučio da se Crna Gora stavi pod mletačku zaštitu a da vladika Danilo ima duhovnu vlast u Boki kotorskoj i južnom primorju - Mlečani nemaju poverenja u vladiku, jer je rusofil, čak su razmišljali da ga otruju^[3].

April/Travanj – Jun/Lipanj

1. 4. - Obnovljeno Vrhovno vijeće Nizozemske, sada Austrijske Nizozemske; prvi guverner je Eugen Savojski, ali pošto je on zauzet, zamjenjuje ga Hercule-Louis Turinetti, markiz od Prié.
9. 4. - Pukovnik Ernst Anton von Petrasch napao na putu za Šabac neprijateljski odred od 3.000 vojnika. Ubrzo zatim 300 Turaka iz Šapca i Kupinova prelazi u Srem radi pljačke ali ih srpska milicija odbija.
april - Crnogorci odbili na Trnjanima Turke iz Hercegovine^[4].
april - Karlo VI potvrđuje krajišnicima u Varaždinskom generalatu povlastice kakve im je dao Ferdinand II (Statuta Valachorum), ali ne sprovodi se u djelo^[5]. Koprivnički oberkapetan grof Kenigseg je zaključao originale privilegija, daje ih pogledati tek nakon većeg poklona^[6].
26. 4. - Gusarski brod Whydah Gally potonuo sa blagom pored Masačusetsa.
proleće - Aleksandar Bekovič-Čerkaski vodi prvu rusku ekspediciju u Centralnu Aziju, u Hivanski kanat - neće se vratiti.

6. 5. - Ruski carević Aleksej Petrovič stigao u napuljski zamak Sant'Elmo.
7. 5. - 20. 6. - Petar Veliki u poseti Parizu.
8. 5. - Španska Casa de Contratación preneta iz Seville u Cadiz.
13. 5. - Car Karlo VI dobio kćerku Mariju Theresiju - u skladu sa Pragmatičkom sankcijom iz 1713. ona je njegov naslednik u austrijskim zemljama, a nakon odobrenja 1723. i u Ugarskoj.
13 - 14. 5. - Veliki severni rat: Danci pokušali uništiti švedsku flotu u Göteborgu, ali su sami izgubili nekoliko brodova.
15. 5. - Austrijsko-turski rat: Eugen Savojski kreće iz Beča, 21-og stiže u Futog^[7].
maj - Francuski pisac François-Marie Arouet uhapšen, zatim i osuđen na zatvorsku kaznu zbog satiričkih pjesama u kojima ismijava regenta Filipa II Orleanskog i princezu Marie Louise Élisabeth d'Orléans; nakon što sljedećih 11 mjeseci provede u zloglasnoj tamnici Bastille, preuzet će svoj mnogo poznatiji pseudonim "Voltaire"; u tamnici je napisao tragediju o incestuoznoj ljubavi Œdipe.
17. 5. - U Kini zabranjene hrišćanske misije, dve godine nakon što je papa zabranio kineske obrede.
26. 5. - Puk. Petraš napao turske šančeve u Lešnici (?), poginulo 300 Turaka.
27. 5. - Španija svoje kolonije na sjeveru Južne Amerike administrativno objedinjuje u Potkraljevstvo Nova Granada.
jun? - Mletački pokušaj osvajanja Mostara (poginuli Mostarci sahranjeni na Šehitlucima). Mlečani su u ovo vrijeme zauzeli i zaleđe Dubrovnika ali će ga napustiti po mirovnom sporazumu.
16. 6. - Počinje Opsada Beograda.
24. 6. - U Londonu osnovana Prva velika loža Engleske, udruženje od koga potiče moderni pokret slobodnih zidara (masoni).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

jul, početkom - Petraš vrši diverzione napade prema Šapcu, bombarduje grad.
jul - Petrovi poslanici Pjotr Tolstoj i Aleksandar Rumjancev stižu u Napulj i do jeseni uspevaju da ubede Alekseja Petroviča da se vrati u Rusiju (sledećeg januara).
17. 7. - Na Temzi prvi put izvedena Händlova "Muzika na vodi", za kralja Georga I.
jul - Opšti crnogorski zbor: vladika Danilo još jednom pokušava da omete crnogorsko-mletačko zbližavanje ali na kraju popušta^[8].
19. 7. - Pomorska bitka kod rta Matapan: nakon neizvesne borbe, papska koalicija (Venecija, Malta, Portugal) nadjačala Osmanlije.
19. 7. - Bitka kod Strömstada: švedska vojska porazila dansku flotu.
27. 7. - Jak mletački napad na Imotski.
28. 7. - Osmanska vojska velikog vezira Hadži Halil-paše stigla u pomoć opsednutom Beogradu, opseli su Eugenovu vojsku - vatra s obe strane i malarija crpu snagu austrijske vojske.

1. 8. - Mletačko-osmanski rat: Turci napuštaju Imotski a preuzimaju ga Mlečani.^[9].
14. 8. - Hitac iz Beogradskog merzera (→ de) pogodio barutni magacin u beogradskoj tvrđavi, u ogromnoj eksploziji gine možda 3.000 Turaka.
15. 8. - Amsterdamski ugovor Francuske, Pruske i Rusije: Francuska će biti neutralna u završetku Velikog severnog rata.
16. 8. - Bitka kod Beograda u kojoj austrijski vojskovođa Eugen Savojski nanosi odlučujući poraz turskim snagama koje su pokušale deblokirati opsjednuti Beograd, čiji garnizon sljedeći dan potpisuje kapitulaciju. Beograd ostaje u austrijskim rukama do 1739, a Eugen Savojski će biti ovekovečen pesmom Prinz Eugen, der edle Ritter (→ de).
18. 8.? - Dan nakon osvojenja Beograda, Turci iz Šapca odlaze prema Zvorniku^[10].

22. 8. - Španjolsko osvajanje Sardinije: španjolske snage se iskrcavaju na habsburšku Sardiniju i osvajaju je do novembra - kada Austrija dogodine sklopi mir sa Turskom, slijedi Rat četvorne alijanse. Inače, španska flota je bila opremljena papskim novcem s ciljem pomoći Mlečanima u ratu protiv Turaka^[11] (Španci dogodine napadaju i Siciliju).
28. 8. - Jean Antoine Watteau predstavio Akademiji slikarstva svoje prijemno delo "Ukrcavanje za Kiteru", začetnicu žanra fête galante. Smatra se da je dugi spor između poussinista i rubenista ovim rešen u korist rubenista, tj. boja je važnija od crteža.
posle avgusta? - Austrijska vojska potučena u Bosni kod Zvornika i kod Novog. Vezir Numan-paša Ćuprilić navodno posekao 300 zarobljenika^[12].
rujan, početkom - Sastanak vladike Danila i mletačkog generalnog providura u Herceg Novom, dogovorena vojna saradnja.
8. 9. - Mhitar Sebastaci osnovao armenski katolički manastir na venecijanskom ostrvu San Lazzaro, biće centar učenosti (→ mehitaristi).
8. 9. - Okrunjena Gospa Częstochowska u Poljskoj.
28. 9. - Pruski kralj Friedrich Wilhelm I. naređuje obavezno obrazovanje dece od pet do dvanaest godina.
29. 9. - Razorni zemljotres uništio Staru Guatemalu, glavni grad španske Generalne Kapetanije Guatemala - nakon još dva slična zemljotresa, grad će biti preseljen 1775-76 (→ Guatemala).

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

oktobar - Neuspešni crnogorsko-mletački napad na Bar^[13].
oktobar? - Mlečani uzeli od Turaka Prevezu i Vonicu u Epiru^[14].
12. 11. - Tri dečaka pogubljena na kraju prvog procesa deci vešticama u Freisingu.
28. 11. - Nakon što se razišao sa ortakom Hornigoldom, Edward Teach zarobio francuski brod u Karibima - počinje njegova gusarska slava Kapetana Crnobradog.
novembar/decembar? - Džungarska vojska ušla u Lhasu na Tibetu, uz pomoć Tagtsepe koji će biti regent - ubijen Lazang-kan, srušen Košutski kanat. Tibetanci će zatražiti pomoć od ćingovske Kine.
9. 12. - Na krštenju britanskog princa Georga Williama dolazi do svađe, koja će dovesti do proterivanja Georga, princa od Walesa, iz kraljevskog domaćinstva (mali princ umire u februaru).
12. 12. - Reforme Petra Velikog: prikazi zamenjeni sa devet kolegija, prethodnika ministarstava, kasnije dodata još tri (Zgrada Dvanaest kolegija će biti najveće zdanje u Sankt Peterburgu iz Petrovog perioda).
24/25. 12. - Božićnja poplava pogodila severnomorske obale Holandije, Nemačke i Skandinavije, 14.000 mrtvih i velika materijalna šteta.

Kroz godinu

Karlo VI proglasio slobodnu plovidbu na Jadranu, Venecija u početku protestira^[15], jer se time ukida njen stoljetni monopol.
U Rijeku, Kraljevicu i Novi stiglo 218 pravoslavnih porodica, car Karlo im garantuje prava.
Ustanak srpske raje u vučitrnskom sandžaku - pojačan arbanaški pritisak na raju i na osmanske vlasti^[16].
Kiprijan Račanin napisao srpskoslovenski bukvar (nije objavljen).
Omanci zauzeli Bahrein pa ga prodali nazad iranskim Safavidima.
Graničari karlovačkog generalata suzbili novljanske Turke u pokušaju da zauzmu Blagaj; graničari su i osvojili bosansku Posavinu i prešli preko Une^[17].
Prvi put se pominje Sarajevo kao sedište dabrobosanskog mitropolita, Melentija Milenkovića Umiljenovića, ranije je to obično bio manastir Sv. Trojice kod Pljevalja^[18].
Ove i sledećih godina Srbi krajišnici optužuju vladiku Markovića za naturanje unije, a ovaj popa Teodora i njegovog sina Nikolu Popovića i neke vojvode za nasilje prema njegovim vernicima^[19].
Poslednji Tatarski upad u Erdelj.
Uvedena francuska musketa Charleville, kremenjača je u upotrebi do 1840.
Prusi prodali Holanđanima koloniju Groß Friedrichsburg (Brandenburška Zlatna Obala) u današnjoj jugozapadnoj Gani, ali afrički trgovac John Canoe (→ en) je drži do 1724.
Hotakijska Monarhija: Mahmud Hotak zbacio i ubio svog strica Abdul Aziza i zavladao Kandaharom.
Privodi se kraju Rat Yamasee u Južnoj Karolini.
Sijamsko-kambodžanski rat se završava sijamskom pobedom - vladar je preneo lojalnost sa Vijetnama na Ajutaju.
Nauka i tehnika:
- Thomas Fairchild napravio prvi naučni hibrid, biljku Dianthus Caryophyllus barbatus.
- Johann Heinrich Schulze otkrio da srebro nitrat tamni zbog svetlosti a ne toplote - osnova fotografije u narednom stoleću.
- Engleski lekar James Jurin ispituje kapilarne pojave, formuliše Jurinov zakon.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1717.

28. 1. - Mustafa III, osmanski sultan († 1774)
2. 2. - Ernst Gideon von Laudon, austrijski feldmaršal († 1790)
18. 2. - Adam Patačić, kaločki nadbiskup († 1784)
13. 5. - Marija Terezija, suveren Austrije, Mađarske, Hrvatske itd. († 1780)
5. 7. - Pedro III, kralj Portugala († 1786)
15. 8. - Louis Carrogis Carmontelle, književnik, slikar, izumitelj († 1806)
24. 9. - Horace Walpole, historičar umetnosti, političar († 1797)
16. 11. - Jean le Rond d'Alembert, matematičar, filozof, enciklopedista († 1783)
9. 12. - Johann Joachim Winckelmann, klasičar, arheolog († 1768)
25. 12. - Giovanni Angelo Braschi, papa Pio VI. († 1799)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1717.

13. 1. - Maria Sibylla Merian, naturalistkinja, ilustratorka (* 1647)
5. 3. - François de Callières, francuski diplomata (* 1645)
8. 3. - Abraham Darby I, metalurg (* 1678)
9. 6. - Jeanne Guyon, mističarka, kvijetistkinja (* 1648)
17. 7. - Juan María de Salvatierra, misionar u Kaliforniji (* 1648)
21. 11. - Jean-Baptiste Santerre, slikar (* 1651)
Osei Kofi Tutu I, vladar Ašantija (* ca. 1660)
Lazang-han, poslednji vladar Košutskog kanata

Reference

↑ Istorija s. n. IV-1, 109
↑ Mary Wortley Montagu (1822). Letters of Lady Mary Wortley Montague: Written During Her Travels in Europe, Asia, and Africa, to which are Added Poems by the Same Author. P. Didot and F. Didot. str. 66.
↑ Ćorović, Vladimir Novi saveznički rat protiv Turaka. rastko.rs
↑ Historija n. J. II, 832
↑ Historija n. J. II, 1049
↑ Istorija s. n. IV-1, 186
↑ Setton, 438
↑ Istorija s. n. IV-1, 36
↑ Opsada Imotskog 1717. godine Arhivirano 2017-11-11 na Wayback Machine-u. imotski-svitnjak.com 16 Ožujak 2015
↑ Istorija s. n. IV-1, 111
↑ Setton, 446
↑ Istorija s. n. IV-1, 434
↑ Historija n. J. II, 833
↑ Setton, 445
↑ Historija n. J. II, 867
↑ Istorija s. n. IV-1, 102
↑ Istorija s. n. IV-1, 176
↑ Istorija s. n. IV-1, 458
↑ Istorija s. n. IV-1, 188

Literatura

Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)

Vanjske poveznice

[1] Istorija s. n. IV-1, 109

[Montagu1822-2] Mary Wortley Montagu (1822). Letters of Lady Mary Wortley Montague: Written During Her Travels in Europe, Asia, and Africa, to which are Added Poems by the Same Author. P. Didot and F. Didot. str. 66.

[vcnsrpt-3] Ćorović, Vladimir Novi saveznički rat protiv Turaka. rastko.rs

[4] Historija n. J. II, 832

[5] Historija n. J. II, 1049

[6] Istorija s. n. IV-1, 186

[7] Setton, 438

[8] Istorija s. n. IV-1, 36

[9] Opsada Imotskog 1717. godine Arhivirano 2017-11-11 na Wayback Machine-u. imotski-svitnjak.com 16 Ožujak 2015

[10] Istorija s. n. IV-1, 111

[11] Setton, 446

[12] Istorija s. n. IV-1, 434

[13] Historija n. J. II, 833

[14] Setton, 445

[15] Historija n. J. II, 867

[16] Istorija s. n. IV-1, 102

[17] Istorija s. n. IV-1, 176

[18] Istorija s. n. IV-1, 458

[19] Istorija s. n. IV-1, 188

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]