1693

**1693. po kalendarima**
Gregorijanski	1693. (MDCXCIII)
Ab urbe condita	2446.
Islamski	1104–1105.
Iranski	1071–1072.
Hebrejski	5453–5454.
Bizantski	7201–7202.
Koptski	1409–1410.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1748–1749.
• Shaka Samvat	1615–1616.
• Kali Yuga	4794–4795.
	Kineski
• Kontinualno	4329–4330.
• 60 godina	Yin Voda P(ij)etao; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11693.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1660-e 1670-e 1680-e – 1690-e – 1700-e 1710-e 1720-e
Godine:	1690 1691 1692 – 1693 – 1694 1695 1696

Ovo je članak o godini 1693.

1693. bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po Gregorijanskom kalendaru i redovna godina koja počinje u nedjelju po Julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

januar - Patrijarh Arsenije III obilazi manastir Lepavinu^[1].
januar? - Veliki turski rat: pregovori o primirju - preko holandskog ambasadora ponuđeno desetogodišnje primirje po principu uti possidetis ali sultan odbija^[2] (zapravo "Beogradski predlozi" od prošle jeseni^[3]).
11. 1. - Potres na Siciliji 1693.: erupcija Etne izaziva po nekim procjenama najjači potres u povijesti Italije (7,4 po Richterovoj ljestvici) koji pogađa Siciliju i dijelove Malte, te pokreće tsunamije. U njemu je poginulo oko 60.000 osoba.^[4].
27. 3. - Dimitrie Cantemir nakratko nasleđuje oca kao vojvoda Moldavije, ali Turci postavljaju Constantina Ducu.

April/Travanj – Jun/Lipanj

5. 4. - Predlog generala Hajzlera da se srpske čete podrede carskim zapovednicima, a civili nasele na Kumansko polje između Dunava i Tise, odn. da se zanatlije i trgovci presele u Budim i Peštu^[1].
april - Izdat ferman hercegovačkom paši da ne čini smetnje mitropolitu Simeonu pri sakupljanju dažbina, istaknuto pravo da ih ima pravo pobirati i od katolika - ali Mlečani mu nisu dozvolili povratak u Tursku^[5].
18. 5. - Rat Velike alijanse: snage Luja XIV napadaju Heidelberg. Francuzi osvajaju grad četiri dana kasnije i raznose tornjeve dvorca uz pomoć eksploziva.
maj - Okončana Suđenja vešticama iz Sаlema: oslobođeni preostali optuženi.
jun - Umro hrvatski ban Nikola Erdödy, kralj Leopold će na molbu Hrvata imenovati grofa Adama Batthyányja (do 1703)^[6].
jun - Srbi iz kraja oko Marče se okupili u Lipovčanima, poručuju unijatskom episkopu Isaiji Popoviću da se "ostavi zagrebačkog biskupa" inače bi se moglo desiti da jednog dana izginu i on i kaluđeri^[1]^[7].
27. 6. - Bitka kod Lagosa: francuska flota pobjeđuje nizozemsku i englesku flotu kraj Portugala, opljačkano mnogo trgovačkih brodova.
jun-jul - Austrijske vlasti neuspešno pokušavaju regrutovati dve srpske regimente za rat protiv Francuske; ipak Antonije Znorić sa 1.000 ljudi se nalazi na francuskom frontu^[8].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

29. 7. - Bitka kod Neerwindena: snage kralja Williama III. poražene u Belgiji.
31. 7. - Ravanički kaluđeri dobili od ruskih careva darodavnu povelju da svake sedme godine mogu dolaziti u Rusiju da bi dobili pomoć^[9]; ove godine i hilandarski jeromonah Jov sakuplja milostinju u Rusiji^[10].
4. 8. - 12. 9. - Neuspešna austrijsko-srpska opsada Beograda, ali veliki vezir odvraćen od pohoda ka Erdelju^[2]. Veliki vezir prozvao grad "Hajrul-bilad" ("Mesto sreće"), posetio ga i sultan Ahmed II.
14. 9. - Galikanizam: kralj Luj XIV obaveštava papu da je izdao naređenje protiv Deklaracije francuskog sveštenstva iz 1682.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

4. 10. - Bitka kod Marsaglie: Francuzi potukli savojsku vojsku blizu Torina.
11. 10. - Francuske snage osvajaju Charleroi (do 1698).
oktobar - Patrijarh Kalinik I hirotonisao Nektarija Zotovića za hercegovačkog mitropolita^[11]. Ove godine je mitropolit Visarion preneo sedište Mitropolije dabrobosanske u Sarajevo.
jesen - Podvojvoda Jovan Monasterlija stavljen pod zapovedništvo generala Stahremberga (deo Hajzlerovog plana)^[12].
18. 11. - Županijski sud odlučio da se Srbi proteraju iz Pečuja jer nisu poštovali uniju sa katoličkom crkvom (nije sprovedeno)^[13].

Kroz godinu

Morejski rat: Mlečani osvojili i razorili Gabelu (ili '94?).
Za sremskog unijatskog episkopa postavljen Petar Ljubibratić; Pečujski sud doneo odluku da se pravoslavni Srbi proteraju iz grada, na zahtev biskupa Radonjaja; Srpska milicija ukinuta kao samostalno telo, stavljena pod komandu carskih generala^[14].
Pravoslavna crkva u mletačkoj Dalmaciji: episkopa Vasilija nasleđuje Nikodim Busović-Šibeničanin (do 1707), patrijarh Arsenije III mu zamera što mu nije došao da ga on zavladiči, a ne filadelfijski arhiepiskop Melentije Tipaldi, unijat (potvrdiće ga 1696)^[15].
Popovski, ljubomirski i trebinjski Srbi odlučili da se presele u mletačku Dračevicu^[16]. Iguman Teofil Radulović pobegao sa 30 kaluđera iz manastira Tvrdoš u Herceg Novi^[9].
Kralj priznao pravo Hrvatskoj na priključenje Like i Krbave, ali obnova županijskog uređenja ostaje samo na papiru^[17].
U Lici izbija Prva Brinjska buna zbog neopravdanog ubiranja desetine od žita i sijena^[18]. Spor između karlovačkog generalata i ogulinskog kapetana zbog "Vlaha" (Srba) u Plaškom, Otoku, Gomirju i još nekim selima^[19].
Pećki patrijarh Kalinik I Skopljanac zlostavljan u Jedrenu; Ahmed, sin Jegen-pašinog ćehaje, proglašen naslednikom "monaha Arsenija", u šta su uračunata i crkvena dobra^[20].
Austrijanci (Sigbert Heister) zauzeli Vilagoš i Jenopolje.
Religijski razdor između švicarskih i alsaskih anabaptista. Sljedbenici Jakoba Ammanna postaju Amiši.
Tajno društvo Vitezovi apokalipse se organizira u Italiji
Academia Operosorum Labacensium se osniva u Ljubljani
John Locke objavljuje knjigu Neka razmišljanja o obrazovanju
William Penn objavljuje svoj prijedlog o Europskoj federaciji, Esej o sadašnjem i budućem miru u Europi^[21]
zima 1693/94 - Malo ledeno doba: veoma hladna zima u Francuskoj povrh loše žetve 1693. rezultiraju jednom od najvećih gladi u 17. veku^[22]; velika glad 1693-94 ubija 1,7 miliona Francuza^[23].

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1693.

7. 2. - Ana, ruska carica († 1740)
7. 3. - Carlo della Torre di Rezzonico, papa Klement XIII. († 1769)
mart - James Bradley, astronom († 1762)
3. 4. - John Harrison, časovničar († 1776)
17. 6. - Johann Georg Walch, njemački teolog († 1775)
8. 8. - Laurent Belissen, francuski skladatelj († 1762)
? - Louis Dominique Cartouche, francuski odmetnik († 1721)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1693.

6. 1. - Mehmed IV, bivši sultan (* 1642)
7. 2. - Paul Pellisson, francuski pisac (* 1624)
13. 2. - Johann Kaspar Kerll, njemački skladatelj (* 1627)
27. 3. - Constantin Cantemir, knez Moldavije (* 1612)
5. 4. - Anne Marie Louise d'Orléans, vojvotkinja Montpensiera (* 1627)
17. 4. - Jakub Ticin, lužički lingvista (* 1656)
25. 5. - Madame de La Fayette, francuska spisateljica (* 1634)
jun - Nikola Erdödy, hrvatski ban
19. 9. - Janez Vajkard Valvasor, slovenski plemić i geograf (* 1641)
4. 11. - Frane Divnić, glazbeni pisar i zborovođa (* 1612)
24. 11. - William Sancroft, Nadbiskup Canterburyja (* 1616)

Izvori

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Popović, Dušan J. Напуштање Србије и Београда, догађаји непосредно после Сеобе. rastko.rs
↑ ^2,0 ^2,1 Istorija s. n. III-1, 555
↑ Alastair Hamilton; Alexander Hendrik de Groot; Maurits H. Van Den Boogert (2000). Friends and Rivals in the East: Studies in Anglo-Dutch Relations in the Levant from the Seventeenth to the Early Nineteenth Century. BRILL. str. 92–. ISBN 90-04-11854-3.
↑ „Earthquakes with 50,000 or More Deaths”. earthquake.usgs.gov. 2012. Pristupljeno 15. ožujka 2013.
↑ Istorija s. n. IV-1, 532-3
↑ Šišić, Hrvatska povijest 2-V
↑ Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs
↑ Istorija s. n. III-1, 556
↑ ^9,0 ^9,1 Istorija s. n. III-1, 546
↑ Trifunović, Đorđe. Lesi i leška zemlja u staroj srpskoj književnosti i pismenosti. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 533
↑ Historija n. J., 1124
↑ Istorija s. n. III-1, 560
↑ Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs
↑ Istorija s. n. III-1, 559
↑ Komar, dr Goran (2001). Svetouspenski manastir Savina u Meljinama kod Herceg-Novog. rastko.rs
↑ Historija n. J., 1004
↑ Krajiške bune Arhivirano 2014-08-26 na Wayback Machine-u. stajnica.com
↑ Istorija s. n. IV-1, 70
↑ Istorija s. n. IV-1, 535
↑ „William Penn”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 15. ožujka 2013.
↑ The little Ice age in Europe Arhivirano 2008-08-22 na Wayback Machine-u. sunysuffolk.edu
↑ 1693-1694 : Les années de misère Arhivirano 2014-07-07 na Wayback Machine-u. alertes-meteo.com

Literatura

Ferdo Šišić. Hrvatska povijest. Drugi dio /Poglavlje V.. (hr Wikizvor)
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

Vanjske poveznice

U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: 1693

[dpnsib-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Popović, Dušan J. Напуштање Србије и Београда, догађаји непосредно после Сеобе. rastko.rs

[isn555-2] 2,0 ^2,1 Istorija s. n. III-1, 555

[HamiltonGroot2000-3] Alastair Hamilton; Alexander Hendrik de Groot; Maurits H. Van Den Boogert (2000). Friends and Rivals in the East: Studies in Anglo-Dutch Relations in the Levant from the Seventeenth to the Early Nineteenth Century. BRILL. str. 92–. ISBN 90-04-11854-3.

[4] „Earthquakes with 50,000 or More Deaths”. earthquake.usgs.gov. 2012. Pristupljeno 15. ožujka 2013.

[5] Istorija s. n. IV-1, 532-3

[sishp2V-6] Šišić, Hrvatska povijest 2-V

[rvovsdsp-7] Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs

[8] Istorija s. n. III-1, 556

[isn546-9] 9,0 ^9,1 Istorija s. n. III-1, 546

[10] Trifunović, Đorđe. Lesi i leška zemlja u staroj srpskoj književnosti i pismenosti. rastko.rs

[11] Istorija s. n. IV-1, 533

[12] Historija n. J., 1124

[13] Istorija s. n. III-1, 560

[vcsuu-14] Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs

[15] Istorija s. n. III-1, 559

[16] Komar, dr Goran (2001). Svetouspenski manastir Savina u Meljinama kod Herceg-Novog. rastko.rs

[17] Historija n. J., 1004

[18] Krajiške bune Arhivirano 2014-08-26 na Wayback Machine-u. stajnica.com

[19] Istorija s. n. IV-1, 70

[20] Istorija s. n. IV-1, 535

[21] „William Penn”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 15. ožujka 2013.

[22] The little Ice age in Europe Arhivirano 2008-08-22 na Wayback Machine-u. sunysuffolk.edu

[23] 1693-1694 : Les années de misère Arhivirano 2014-07-07 na Wayback Machine-u. alertes-meteo.com

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]