Eksploatacijski film

Eksploatacijski film je izraz kojim se označava široka grupa igranih i, rjeđe, dokumentarnih filmova, odnosno uz njih vezanih žanrova i podžanrova kojima je zajedničko nastojanje da se na, uvjetno rečeno, "sirovi" i eksplicitan način iskoristi, odnosno eksploatira, sklonost publike prema prikazu seksa i nasilja, odnosno interes za sadržaje kojih nema u "pristojnim" ili mainstream filmovima.

Pojam eksploatacijski film (engleski: exploitation film) se prvi put pojavio u SAD 1960-ih kako bi se označili filmovi, najčešće napravljeni s niskim budžetom i u nezavisnoj produkciji, odnosno izvan sistema velikih studija koji su bili karakteristika za tzv. Stari Hollywood. Taj se izraz proširio i na ne-američke filmove napravljene za američko, odnosno zapadno tržište koji su se s Hollywoodom nastojali natjecali rušenjem njegovih konvencija i ograničenja po pitanju sadržaja. Autori eksploatacijskih filmova su, pogotovo u ranijim decenijama, često nastojali iskoristiti i interes publike za razne oblike društvene patologije, najčešće one čiji je senzacionalistički prikaz u medijima stvarao moralnu paniku, a cenzuru su nastojali izbjeći kvazimoralističkim pristupom ili tvrdnjama da imaju poučan, odnosno obrazovni sadržaj.

Neki od najpoznatijih podžanrova eksploatacijskog filma su:

• biker film, posvećen supkulturi bikera;
• peplum, pseudohistorijski filmovi s radnjom smještenom u grčko-rimski svijet;
• spaghetti western;
• blaxpolitation, akcijski/gangsterski filmovi čiji su protagonisti bili američki Crnci; poslužio je kao inspiracija za:
  • hixploitation, akcijski/gangsterski filmovi smješteni u milje ruralne SAD čiji su protagonisti siromašni bijelci
• giallo, italijanski kriminalistički filmovi i trileri;
• mondo film, dokumentarci posvećeni prikazu "šokantnih" i bizarnih tema;
• žene u zatvoru, s podvrstama:
  • nazisploitation, žene kao zarobljenice nacista;
  • nunsploitation, žene zatvorene u samostanima
• vigilante film, čiji je protagonist vigilante, odnosno privatni građanin koji se umjesto vlasti obračunava sa kriminalcima i zlikovcima;
  • rape and revenge, filmovima u kojima su žene brutalno silovane, a potom se krvavo osvećuju svojim silovateljima;
• slasher film, horor-film u kome su protagoniste žrtve homicidalnog manijaka;
• splatter film, horor-film čija je specijalnost eksplicitni prikaz sakaćenja i komadanja ljudskog tijela i prolivanja krvi;

• Mockbuster
• Sexposition
• Grindhouse

• THE DEUCE: Grindhouse Cinema Database The original Grindhouse/Classic Exploitation Cinema Wiki.
• "Lights! Camera! Apocalypse!" Arhivirano 2006-08-13 na Wayback Machine-u, an article about Rapture films as Christian exploitation filmmaking
• Cultuurschok Arhivirano 2009-01-30 na Wayback Machine-u Dutch website dedicated to Cult and Exploitation
• Paracinema Magazine Arhivirano 2020-11-27 na Wayback Machine-u Quarterly film magazine dedicated to b-movies, cult classics, indie, horror, science fiction, exploitation, underground and Asian films from past and present.
• Grindhouseland | Exploitation Film Reviews Arhivirano 2012-12-08 na Archive.is-u
• MIDNIGHT-THEATRE.com – The Home of Exploitation Cinema Arhivirano 2010-10-17 na Wayback Machine-u
• BoulevardMovies.com – Exploitation Films on DVD & Blu-ray