Caričin grad
Caričin Grad (Justiniana Prima), se nalazi na 7 km od Lebana, a 30 km od Leskovca, arheološki lokalitet iz VI veka, jednog od najvećih i najznačajnijih vizantijskih gradova u unutrašnjosti Balkana. Podigao ga je veliki vizantijski Car Justinijan I (527-565) prema mnogim izvorima u znak zahvalnosti kraju u kome se rodio.
Caričin Grad leži na blagim padinama koje se spuštaju od planine Radan ka leskovačkoj kotlini. Samo nalazište prostire se na platou od 42.000km2. Istraživanje ostataka grada, započeto je 1912. godine i traje do danas uz određene prekide. Prvi istraživač grada bio je Vladimir Petković, otkrićem veličine grada, ostacima mozaika, mnoštvom arhitektonske plastike, izneo je prve hipoteze da se radi o Justinijani Primi.
Grad je bio važan crkveni, administrativni i vojni centar, sedište novoosnovane arhiepiskopije Justiniane Prime koja je imala jurisdikciju nad severnim Ilirikom čime je pravo Soluna ograničeno na južne delove provincije.
Bio je okružen bedemima, a pored spoljnih utvrđenja otkriveni su i unutrašnji bedemi koji grad dele na tri dela: Gornji, Srednji i Donji. Na najuzvišenijem mestu u gradu sagrađen je Akropolj - sedište crkvene uprave, okružen snažnim bedemima, u središnjem delu ističe se centralni kružni trg gde se odvijao javni život grada .
Gradske ulice su popločane pravougaonim krečnjačkim pločama, uokvirene pokrivenim tremovima sa stubovima na kojima se oslanjaju lukovi arkada. Na Akropolju se nalazi kompleks episkopske palate ( imala je podno grejanje koje se zagrevalo toplim vazduhom - hipokaust ), velika katedralna crkva sa tri apside, atrijumom i krstionicom, koji spada u red najmonumentalnijih spomenika vizantijske arhitekture na balkanskom poluostrvu. U stambenom delu grada, blizu trga - foruma, otkopana je trobrodna bazilika sa kriptom, pronađeni su fragmenti podnog mozaika i fresaka. Jugoistočno od foruma bila je treća crkva, krstoobrazna bazilika sa atrijumom. U predgrađu je otkopana dvojna bazilika i južno od nje peta bazilika, trobrodna sa trakseptom, narteksom i atrijumom, izvan gradskih zidina nađena je šesta crkva, trikonhos sa otvorenim narteksom i atrijumom, sve ove crkve podignute su u VI veku.
Spomenici crkvene i svetovne arhitekture po svojoj urbanističkoj postavci, po skupocenim mozaičkim podovima i raznovrsnom dekorativnom plastikom u potpunosti odgovaraju Prokopijevom opisu Justiniane Prime.
- Narodni muzej, Leskovac Arhivirano 2008-12-09 na Wayback Machine-u
- www.diplomatie.gouv.fr Arhivirano 2012-09-02 na Wayback Machine-u
- www.archeographe.net/Caricin-Grad
- caricin-grad.tripod.com Arhivirano 2007-12-04 na Wayback Machine-u
- A JOURNEY THROUGH THE EARLY BYZANTINE PERIOD
- Slide show Arhivirano 2012-09-02 na Wayback Machine-u
