1348

Godina 1348 (MCCCXLVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u utorak u julijanskom kalendaru.

• 13. 1. - "Crna smrt": kuga primećena u Dubrovniku (što bi moglo značiti kontaminaciju u novembru).^[1]
• 15. 1. - Kraljica Ivana beži iz Napulja u Provansu, čija je grofica, pošto dolazi ugarski kralj Ludovik (Ljudevit).
• 23. 1. - Karlo Drački je pogubljen u Aversi po naređenju mađarskog kralja, koji sutradan ulazi u Napulj. Predaje sudu ostale krivce za bratovljevu smrt, proglašava sinovca, malog Karla Martela, za vojvodu od Kalabrije i nasljednika prijestola (poslan je u Ugarsku, ali umire već u lipnju, ili maju).^[2]
• 25. 1. - Razorni zemljotres sa epicentrom u Friulima, osetio se od Napulja do Krakova. Istog dana, u Veneciji je uočena kuga.
• početkom godine? - Vizantijski guverner Tesalije Jovan Angel je umro od kuge, u zemlji je metež, što će Dušan iskoristiti za širenje.
• zima - Dušan je prezimio na Svetoj Gori, sa caricom Jelenom, sklanjajući se od kuge.^[3]
  • U ovo vreme je verovatno na srpski prevedena Sintagma Matije Vlastara. Skraćenom verzijom se verovatno koriste srpske sudije u južnim, grčkim, delovima carstva.^[4] Priprema se zakonik, proglašen sledeće godine.

• 2. 2. - Bitka kod Strėve: teutonski vitezovi su potukli paganske Litvance.

• 13. 3. - Mlečani šalju u Napulj trojicu izaslanika da ponude mir kralju Ljudevitu, nude mu sve dalmatinske gradove osim Zadra. U tom gradu ima problema, Mlečani istog dana protjeruju do 100 sumnjivih građana, zatvaraju luku lancem i ojačavaju zidine (ban Nikola Seč i vjerni hrvatski knezovi ugrožavaju grad i Šubiće).^[5]
• mart - Kuga na Mallorci.^[6] Počinje i u Perpignanu i Roussillonu (moguća zaraza iz Marseilla).<ref">Benedictow, 79-80</ref>
• mart - Kuga u Firenci (verovatno stigla iz Pize gde je zapažena u januaru), takođe i u Bolonji i Modeni.<ref">Benedictow, 92</ref>
  • Vreme kuge je pozadina Boccacciovog Decamerona (1353).
• mart - jul - Napuljska kraljica Ivana boravi s mužem u papinom Avinjonu: ozvaničen je njihov brak, na suđenju je oslobođena krivice za ubistvo prethodnog muža Andrije, prodala je papi Avinjon za 80.000 florina.

• 7. 4. – U Pragu osnovan Karlov univerzitet. Ovih dana počinje i gradnja praškog Novog grada (Nové Město).
• april - Kuga je u dolini Nila i Gazi, odakle se širi Levantom,^[7] u približno isto vreme je i u Barki na istoku Libije. Najkasnije u ovom mesecu izbija i u Tunisu.^[8]
• april - Kuga na jugu Španije,^[6] i u Barceloni.^[9]
• april - Pobuna u Tunisu protiv marokanske marinidske vlasti: vojska sultana Abu al-Hasan Ali ibn Othmana je poražena kod Kajruana. Njegov sin Abu Inan Faris, guverner Tlemsena, odlazi u Fez i proglašava se za sultana - i Tlemsen se buni. Vojske sa sobom nose kugu.^[6]
• 23. 4. - Edward III od Engleske, sa 25 vitezova, osniva Red podvezice, najviši viteški red u britanskom sistemu (1.027 odlikovanih do 2023).

• proleće - Dušan počinje zidati crkvu manastira Arhanđeli kod Prizrena (do 1352).^[10] Izdao je 1348-52 Svetoarhanđelovsku hrisovulju, osnivačku povelju tog manastira.
  • U povelji su prvi put pominje župa Gora.
• proljeće - Bjesni kuga u Dalmaciji, naročito u primorskim gradovima, Nin je gotovo opustio.^[11]
• proleće - Sinovi Jovana VI i Orhana, Matija Kantakuzen i Sulejman, kao i sam Jovan VI, su trebali krenuti na Dušana, ali Turci stižu samo do Hristopolisa/Kavale u "orgiji pljačke". Jovan VI je zamalo upao u tursku zasedu na povratku.^[12]

• proleće-leto? - Srpska osvajanja vizantijskih krajeva:
  • Dušan do jeseni,^[13] osvaja Epir sa Janjinom i Artom; južni Epir i Akarnaniju dobija carev polubrat despot Simeon; oženjen je Tomaidom, kćerkom Jovana II Orsinija, ranijeg vladara Epira.^[13]
  • Preljub zauzima Tesaliju, do mletačkog Pteleosa; U Preljubovoj vojsci ima dosta Albanaca, Dušan im daje prednost u odnosu na Grke.^[10] Atinskim Kataloncima u Tesaliji ostaje samo Neopatras.
  • Albaniju, sa Valonom i Beratom, dobija carev šurak despot Jovan Asen.
  • Dušanova titula će glasiti "Ja u Hrista Boga blagoverni i bogom postavljeni Stefan, car svima Srbima i Grcima i zapadnoj strani, to jest Albaniji, i Pomoriju i svemu Disu (Zapadu).".^[10]
  • Vizantijska vlast je sužena na Trakiju, koju Turci (Seldžuci) haraju iznutra i s mora.

• 1. 5. - Mladen III. Šubić Bribirski, knez knez Klisa, Skradina i Omiša, umro u mletačkom Trogiru, nakon više od dva mjeseca bolovanja.^[11] Oko skrbništva posmrtno rođenog sina Mladena IV. se sukobljavaju stric Pavao III. (koji je trenutno bolestan, zatim fizički slab^[11]) i majka Jelena (1351-55^[14]).
• maj - Valencia je pokošena kugom, što omogućuje Pedru IV od Aragona da pobegne iz zarobljeništva Valencijske unije.
• svibanj, koncem - Kralj Ljudevit se vratio iz Napulja, iskrcao se kod Biograda.
• maj-jun - Ajdinski emir Umur Beg je poginuo u Smirni u sukobu sa križarima (Jovan VI Kantakuzen ga je zvao u pohod protiv Dušana, pristao je, ali se prvo hteo osigurati kod kuće).

• 4. 6. - Car Karlo IV je priznao Pomeraniju, vojvode Barnima III Velikog, nekada brandenburški posed, kao leno carstva.
• jun - Ibn Batutina putovanja: nalazi se u Alepu, gde je čuo za kugu u Gazi, ide prema Damasku, usput je u Homsu prvi put video kugu.^[7]
• 24. 6. – U Melcombe Regisu (današnji Weymouth, Dorset u Engleskoj) zabilježeni prvi slučajevi, odnosno epidemija Crne smrti na Britanskom otočju.

• 6. 7. – Papa Klement VI izdaje papsku bulu kojom kršćanima nalaže zaštitu Jevreja od progona i antisemitskih pogroma potaknutim glasinama da šire Crnu smrt, kao i još jednu u novembru (Quamvis Perfidiam).
• jul - Ibna Batuta je u Damasku, gde besni kuga (2.400 mrtvih na dan); ljudi poste i idu u procesije. Kasnije ide u Jerusalim, gde je bolest popustila.^[7]
• 21. 7. - Bitka kod Epile: Pedro IV je potukao Valensijsku uniju. Zvono koje je unija koristila će biti istopljeno, metal će biti saliven u grlo lidera unije.
• srpanj, krajem - Ugarski poslanici započinju pregovore o miru u Veneciji. Ni jedna strana se ne želi odreći Dalmacije.^[11]

• 4. 8. - Švedski kralj Magnus IV u pohodu protiv Novgoroda zauzima Orešek ali ne zadugo.
• 5. 8. - Dogovoreno osmogodišnje primirje između Mletaka i Ugarske.^[15]
• avgust - Izbija Vizantijsko-đenovski rat: Đenovljani iz Galate napadaju Carigrad, pošto su Vizantinci smanjili carinu, da bi privukli trgovinu na svoju stranu.
• avgust - Izveštava se o kugi u Istri, iz pravca Venecije.^[1]
• 17. 8. - Kraljica Ivana se vratila u Napulj.

• 2. 9. - Spor između zagrebačkog kaptola i krbavskog biskupa Radoslava oko desetine u Kladušama i susjednim mjestima: ban Nikola Seč odlučuje u korist Kaptola.^[16]
• 2. 9. - Engleska princeza Jovana (14) umire blizu Bordoa od kuge - bila je na putu prema Kastilji, gde se trebala udati za naslednika prestola Pedra.

• oktobar - Kuga je "napala" Alep u Siriji.^[8] U punoj je snazi u Kairu.^[6]
• jesen - Kuga je u Austriji.

• 1. 11. - Kuga u Londonu.
• novembar - Dušanov vojskovođa Preljub je osvojio Tesaliju, Dušan ga imenuje za kesara, stoluje u Trikali.
• 22. 11. - Namysłówski ugovor je češko-poljski mir nakon trogodišnjeg rata: Kazimir se odriče pretenzija na Šleziju a Karlo na poljski tron.

• Završeno je oslikavanje Dečana.
• Bolotovskim sporazumom je priznata nezavisnost Pskovske republike od Novgoroda (priključena Moskoviji 1510).
• Najstariji sačuvani rukopis "O pismenima" Črnorisca Hrabara.

• 
  "Arhanđel Mihailo uništava flotu Saracena", Lesnovo 1347/48^[17]
• 
  "Arhanđel Mihailo..."

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1348.

• 11. 4. - Andronik IV Paleolog, vizantijski car († 1385)
• c. Nikola Altomanović, srpski velikaš († >1376)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1348.

• 1. 5. - Mladen III. Šubić Bribirski, knez knez Klisa, Skradina i Omiša (* ca. 1315)

Literatura

• Benedictow, Ole Jørgen: The Black Death, 1346-1353: The Complete History, The Boydell Press 2004
• Svezak drugi: dio prvi. Treće doba: Vladanje kraljeva iz raznih porodica (1301-1526). Prva knjiga: Anžuvinci i Sigismund do gubitka Dalmacije (1301-1409), Vjekoslav Klaić (archive.org)
• Istorija srpskog naroda, Prva knjiga, Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981 (I)

1348 na Wikimedijinoj ostavi