Widłak: Różnice pomiędzy wersjami

|systematyka ref = <ref name="ruggiero" /><ref name="ppgI">{{Cytuj pismo | autor = The Pteridophyte Phylogeny Group | tytuł = A community-derived classification for extant lycophytes and ferns | czasopismo = Journal of Systematics and Evolution | wolumin = 54 (6) | strony = 563–603 | data = 2016 | doi = 10.1111/jse.12229}}</ref>

|typ nomenklatoryczny = ''[[widłak goździsty|L. clavatum]]'' L.{{r|<ref name="A}}" />

'''Widłak''' (''Lycopodium'' L.) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] roślin z rodziny [[widłakowate|widłakowatych]]. W szerokim ujęciu obejmuje ok. 40 gatunków<ref name="mabb">{{Mabberley2017 |s = 546}}</ref><ref name="kramer">{{Cytuj książkę | autor = K.U.Kramer, P.S. Green (red.) | tytuł = The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms |inni = K.U.Kramer, P.S. Green (red.) |wydawca = Springer-Verlag | miejsce = Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona | data = 1990 | strony = 36-3736–37 | isbn = 3-540-51794-4}}</ref>, a w wąskim około 15 gatunków{{r|<ref name="ppgI}}" /> lub nawet tylko 9<ref name="check" />, z których w Polsce występuje jeden – [[widłak goździsty]] ''L. clavatum'' (tradycyjnie zaliczany tu też [[widłakkolcowidłak jałowcowaty]] włączony został w 2016 roku do rodzaju ''[[Spinulumkolcowidłak]] ''Spinulum'')<ref name="checklist">{{Cytuj | autor = Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając | tytuł = Vascular plants of Poland. An annotated checklist | miejsce = Kraków | wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences | data = 2020 |s s= 112 | isbn = 978-83-62975-45-7}}</ref><ref name="pacyna" />. W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych zaliczano tu ok. 200 do nawet 400 gatunków (w tym 7 występujących w Polsce), jednak po poznaniu ich [[filogeneza|filogenezy]] zostały one podzielone na kilka różnych rodzajów, a nawet zaliczone do różnych podrodzin{{r|<ref name="Zemanek}}{{r|" /><ref name="ppgI}}." />.

Znaczenie użytkowe mają zarodniki widłaka goździstego – [[likopodium]]. Ze względu na dużą zawartość tłuszczytłuszczów są łatwopalne, a zmieszane z powietrzem – wybuchowe. Wykorzystywane są podczas efektów specjalnych w [[Przemysł filmowy|przemyśle filmowym]]. Wykorzystywane były także jako posypka w wyrobach [[lateks]]owych ([[Prezerwatywa|prezerwatywachprezerwatywa]]ch, rękawiczkach chirurgicznych), w [[odlewnictwo|odlewnictwie]] do wysypywania form odlewów, stosowano je jako środek zapobiegający sklejaniu się pigułek i tabletek oraz w kosmetykach (proszki do [[makijaż]]u). Ograniczono jego wykorzystanie ze względu na reakcje uczuleniowe (od łagodnych stanów zapalnych po ostre ataki [[Astma oskrzelowa|astmy]])<ref name="maarten">{{Cytuj książkę | autor = Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase | tytuł = Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants | wydawca = Kew Publishing, The University of Chicago Press | miejsce = Richmond, Chicago | data = 2017 | strony = 19 | isbn = 978-1842466346}}</ref>.

[[Łodyga]] składa się z odcinka płożącego się po ziemi, widlasto rozgałęzionego z drobnymi liśćmi. Szczytowa część łodygi wyrasta pionowo i zakończona jest kłosem lub kilkoma [[kłos zarodnionośny|kłosami zarodnionośnymi]].

Rodzaj ''Lycopodium'' pierwotnie obejmował wszystkich współczesnych przedstawicieli rodziny [[widłakowate|widłakowatych]] ''Lycopodiaceae'', do czasu opisania rodzaju ''[[Phylloglossum drummondii|Phylloglossum]]''<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zbigniew Podbielkowski, Irena Rejment-Grochowska, Alina Skirgiełło | tytuł = Rośliny zarodnikowe | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1986 | strony = 668 | isbn = 83-01-04394-6}}</ref>. Później wyodrębniano także rodzaj [[wroniec (roślina)|wroniec]] ''Huperzia'' <small>Bernhardi 1800</small>, a już w drugiej połowie XX wieku [[Josef Holub]] wydzielił kilka kolejnych rodzajów (np. [[widłaczek]] ''Lycopodiella'' <small>Holub 1964</small>, ''[[Phlegmariurus]]'' <small>Holub 1964</small>, [[widlicz]] ''Diphasiastrum'' <small>Holub 1975</small>, ''Pseudodiphasium'' <small>Holub 1983</small>, ''Pseudolycopodium'' <small>Holub 1983</small>). Poza rodzajami uznawanymi szerzej za odrębne w końcu XX wieku (''Huperzia'', ''Lycopodiella'' i ''Phylloglossum'') wciąż wielu autorów ujmowało szeroko rodzaj ''Lycopodium'' sprowadzając część ww. taksonów do rangi podrodzajów, których wyróżniano 9<ref name="kramer" />. Kryteriami podziału były różnice w budowie roślin: istnienie lub brak zróżnicowania liści na pędzie ([[anizofilia]]), wykształcanie kłosa zarodnionośnego na szypule lub siedzącego, budowa liści zarodnionośnych (tarczowate, łuskowate lub pośrednie), budowa [[ściana komórkowa|ściany komórkowej]] w komórkach [[epiderma|epidermy]] zarodni, budowa [[zarodnik]]ów i [[gametofit]]u oraz liczba [[chromosom]]ów<ref name="kramer" />. W XXI wieku włączono do kryteriów podziału wyniki badań molekularnych i zaczęła dominować tendencja do wyodrębniania drobnych rodzajów. W systemie PPG I z 2016 rodzaj ''Lycopodium'' obejmuje tylko 15 gatunków i jest jednym z 16 rodzajów w rodzinie widłakowatych i jednym z 9 w podrodzinie ''Lycopodioideae''{{r|<ref name="ppgI}}" />. W ujęciu ''Checklist of Ferns and Lycophytes of the World'' należy tu tylko 9 gatunków<ref name="check">{{Cytuj stronę | url = https://worldplants.webarchiv.kit.edu/ferns/index.php | tytuł = Checklist of Ferns and Lycophytes of the World | autor = Michael Hassler and Bernd Schmitt | data = 2020 | data dostępu = 2020-07-11}}</ref>.

; [[synonim (taksonomia)|Synonimy taksonomiczne]]<ref name="A" />:

; Pozycja i podział rodzaju w systemie PPG I (2016){{r|<ref name="ppgI}}" />:

W systemie PPG I rodzaj ''Lycopodium'' liczy 15 gatunków, z których tylko jeden [[widłak goździsty]] (''Lycopodium clavatum'' <small>L.</small>) występuje we [[flora roślin naczyniowych Polski|florze Polski]]<ref name="checklist" />. Drugi z gatunków rodzimych<ref name="checklist" /> zaliczany dotychczas do rodzaju widłak – [[widłakkolcowidłak jałowcowaty]] (''Lycopodium annotinum'' L.) – został przeniesiony do rodzaju ''[[Spinulumkolcowidłak]] ''Spinulum'' jako ''Spinulum annotinum'' <small>(L.) A.Haines.</small>{{r|<ref name="ppgI}}" /><ref name="check" />.

; Wykaz gatunków według ''Checklist of Ferns and Lycophytes of the World''<ref name="check" />:

* ''Lycopodium clavatum'' <small>L.</small> – [[widłak goździsty]] (gatunek kosmopolityczny)

* ''[[Lycopodium diaphanum]]'' <small>(P.Beauv.) Sw.</small> – [[Tristan da Cunha]]

* ''[[Lycopodium hygrophilum]]'' <small>Alderw.</small> – [[Nowa Gwinea]]

* ''[[Lycopodium japonicum]]'' <small>Thunb.</small> – wschodnia i południowo-wschodnia Azja

* ''[[Lycopodium papuanum]]'' <small>Nessel</small> – Nowa Gwinea

* ''[[Lycopodium pullei]]'' <small>Alderw.</small> – Nowa Gwinea

* ''[[Lycopodium venustulum]]'' <small>Gaudich.</small> – [[Hawaje]], [[Samoa]], [[Wyspy Towarzystwa]]

* ''[[Lycopodium vestitum]]'' <small>Desv. ex Poir.</small> – [[Ameryka PołudniowaAndy]] (Andy w północno-zachodniej części kontynentu)[[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]]

* <ref name="A">{{Cytuj stronę |url = http://botany.si.edu/ing/ |tytuł = Index Nominum Genericorum |data dostępu = 2009-01-30}}</ref>

* <ref name="Zemanek">{{cytuj książkę |autortytuł r=[[Bogdan Zemanek]]Encyklopedia |rozdział=Widłakbiologiczna | inni = Zdzisława Otałęga (red. nacz.) |tytułautor r =Encyklopedia biologiczna[[Bogdan Zemanek]] |rozdział wydanie= Widłak |wydanie = |wydawca = Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres| |miejsce = Kraków |rok = 2000}}</ref>