Zofia Mrozowska
Zofia Mrozowska (ur. 24 sierpnia 1922[1] w Warszawie, zm. 19 sierpnia 1983 tamże) – polska aktorka teatralna i filmowa, pedagog, w latach 1969–1971 dziekan Wydziału Aktorskiego PWST w Warszawie.
 Zofia Mrozowska na okładce czasopisma Film nr 50 z 1948 | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 sierpnia 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 sierpnia 1983 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1945–1982 |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujUrodziła się w rodzinie Leona[2] i Rozalii z domu Borke (1884–1971)[3][4].
Podczas II wojny światowej, w 1944 ukończyła konspiracyjny Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie, a w 1945 zdała aktorski egzamin eksternistyczny.
Na scenie zadebiutowała w 1945 rolą Maryny w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi. Związana ze scenami teatrów warszawskich – Współczesnego i Studio. Znaczące role teatralne: tytułowa postać w „Elektrze” Giraudoux (1946), Laura w „Szklanej Menażerii” (1947), Wiola w „Wieczorze Trzech Króli” (1950), Donna Urraca w „Teatrze Klary Gazul” (1955), Emilka w „Naszym Mieście” (1957), Ifigenia w „Ifigenii w Taurydzie” (1961), Masza w „Trzech Siostrach” (1963), Maria w „Marii Stuart” (1969), Mary w „Zmierzchu Długiego Dnia” (1973), Ella w „Janie Gabrielu Borkmanie” (1975) i Marta w „Lecie” Bonda (1982).
Od 1965 była wykładowcą PWST w Warszawie, a w latach 1969–1971 dziekanem Wydziału Aktorskiego tej uczelni. W styczniu 1976 podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[5]. 23 sierpnia 1980 dołączyła do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[6].
Wśród kreacji filmowych i występów w Teatrze Telewizji wyróżniają się niezapomniane role w filmie Zakazane piosenki (1946) oraz w serialach Lalka (1977) Ryszarda Bera i Polskie drogi (1976–1977) Janusza Morgensterna.
Była pierwszą żoną aktora i reżysera Stanisława Bugajskiego. W związku z reżyserem Erwinem Axerem miała syna Andrzeja Axera, socjologa i dyrektora klinicznego w Cascadia Behavioral Health w Portland (Oregon)[7].
Zmarła 19 sierpnia 1983 w Warszawie wskutek guza mózgu[8], pochowana na cmentarzu ewangelicko-reformowanym przy ulicy Młynarskiej w Warszawie (kwatera 5-3-9a)[4].
Filmografia
edytuj- Zakazane piosenki (1946) – żydowska śpiewaczka uliczna
- Ostatni etap (1947) – Cyganka
- Miasto nieujarzmione (1950) – Krystyna
- Uczta Baltazara (1954) – Tomczyńska
- Godziny nadziei (1955) – aktorka z teatru polowego
- Spotkania w mroku (1960) – Rosa Heusler
- Prawo i pięść (1964) – Anna
- Wniebowstąpienie (1969) – matka Sebastiana
- Lokis. Rękopis profesora Wittembacha (1970) – hrabina Szemiotowa, matka hrabiego Michała
- Opis obyczajów (1972) – pani profesor
- Chłopcy (1973) – aktorka Narcyza, żona Kalmity
- Bilans kwartalny (1974) – matka Janka
- Klara i Angelika (1976) – Klara Naimska, aktorka
- Polskie drogi (serial telewizyjny) (1976–1977) – Zofia Niwińska, matka Władka (odc. 2. Obywatele GG, odc. 4. Na tropie, odc. 5. Lekcja geografii, odc. 9. Do broni i odc. 11. W obronie własnej)
- Granica (1977) – hrabina Tczewska
- Lalka (serial telewizyjny) (1977) – hrabina Joanna Karolowa, siostra Łęckiego (odc. 1. Powrót, odc. 2. Pamiętnik starego subiekta, odc. 3. Wielkopańskie zabawy, odc. 4. Pierwsze Ostrzeżenie i odc. 8. Damy i kobiety)
- Pokój z widokiem na morze (1977) – Maria Leszczyńska, żona profesora
- Zaległy urlop (1978) – Maria
- Bajki na dobranoc (1980) – Irena Holasowa, reżyser
- Constans (1980) – matka Witolda
- Głosy (1980) – teściowa Marka
- Kontrakt (1980) – Maria, była żona Adama, matka Piotra
- Fantazja dur-moll (1981) – Waleria Kryszakowa
- Wigilia ’81 (1982) – babcia Paulina
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1970)
- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[2]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[9]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
- Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1975)
Nagrody
edytuj- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1966 i 1975)
- Nagroda Państwowa II stopnia (1954 i 1964)
- Wyróżnienie zespołowe przyznane przez Podkomitet Literatury i Sztuki Nagrody Państwowej za rolę Doni Uracci w sztuce Prospera Mérimée Teatr Klary Gazul w Teatrze Współczesnym w Warszawie (1955)[10]
- Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1961 i 1967)
Przypisy
edytuj- ↑ 23 sierpnia za imdb.com i filmpolski.pl, e-teatr.pl podaje 24 sierpnia.
- ↑ a b M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ a b śp. Zofia Mrozowska.
- ↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
- ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
- ↑ Powstańcze Biogramy – Erwin Axer [online], 1944.pl [dostęp 2020-07-28] (pol.).
- ↑ Zofia Mrozowska była wielką aktorką, ale w życiu prywatnym musiała przyjąć rolę tej drugiej [online], Viva.pl [dostęp 2024-06-23] (pol.).
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-09].
Linki zewnętrzne
edytuj- Zofia Mrozowska w bazie IMDb (ang.)
- Zofia Mrozowska w bazie Filmweb
- Zofia Mrozowska w bazie filmpolski.pl
- Zofia Mrozowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- Zofia Mrozowska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”