Zakliniec wiosenny
Zakliniec wiosenny[1] (Platycerus caprea) – gatunek chrząszcza z rodziny jelonkowatych i podrodziny Lucaninae. Zasiedla lasy liściaste i mieszane Palearktyki. Larwy rozwijają się w leżaninie oraz próchniejących pniach i pniakach. Owady dorosłe latają w dni słoneczne.
| Platycerus caprea | |||
| (De Geer, 1774) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zakliniec wiosenny | ||
| Synonimy | |||
| |||
Gatunek ten opisany został w 1774 roku przez Charlesa De Geera jako Lucanus caprea[2].
Chrząszcz o ciele długości od 13 do 16 mm[3], wydłużonym i przypłaszczonym[4], tęższym niż u pokrewnego zaklińca mniejszego. Ubarwienie jego jest metaliczne, opalizująco połyskujące; może być ciemnoniebieskie, zielone, fioletowe, czarne lub brunatne. Często przedplecze ma inną barwę niż pokrywy. Żuwaczki u obu płci są relatywnie długie, u samicy zakrzywione pod wyraźnie rozwartym kątem, a u samca zakrzywione nieco kanciasto. Wewnętrzna krawędź żuwaczki samca ma dwa ostre zęby u nasady, dalej wcięcie, a za nim część blaszkowatą z sześcioma trójkątnymi ząbkami[3]. Czułki są trochę kolankowato załamane[4], zwieńczone czteroczłonowymi buławkami[3].
Cykl rozwojowy jest co najmniej dwuletni. Larwy żerują w przegrzybiałym drewnie. Rozwijają się w odłamanych gałęziach, rzadziej w spróchniałych pniach i pniakach drzew liściastych. Najczęściej są to brzozy, rzadziej buki i olchy[5]. W związku z tym zagraża im usuwanie leżaniny w ramach gospodarki leśnej[6]. Imagines opuszczają poczwarki późnym latem, ale pozostają w komorach poczwarkowych do następnego roku[5]. Pojaw owadów dorosłych przypada na kwiecień[3] lub maj i przeżywać mogą one do lipca. Żerują na młodych pędach nisko położonych gałęzi drzew i krzewów oraz na wyciekającym z uszkodzonych roślin soku. Do lotu przystępują w dni słoneczne[5].
Owad palearktyczny, o rozsiedleniu eurosyberyjskim, zasiedlający lasy liściaste[3]. W Europie znany jest z Albanii, Austrii, Białorusi, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czarnogóry, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Litwy, Luksemburgu, Łotwy, Macedonii Północnej, Niemiec, Norwegii, Polski, Rumunii, Rosji, Serbii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Szwajcarii, Węgier i Włoch. Poza Europą znany z Bliskiego Wschodu[2] i Syberii aż po okolice Bajkału. Na północ sięga okolic 67°N. W Polsce występuje od nizin po strefę subalpejską[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Grzegorz Bobrowicz: Zakliniec. [w:] Słownik przyrodniczy [on-line]. 1990-2019. [dostęp 2019-01-22].
- ↑ a b Platycerus caprea. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2019-01-22].
- ↑ a b c d e Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 26-27 Jelonkowate – Lucanidae, Modzelatkowate – Trogidae. Warszawa, Wrocław: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1983, s. 3-17.
- ↑ a b Brett C. Ratcliffe: Lucanidae Latreille, 1804. W: American Beetles, Volume II: Polyphaga: Scarabaeoidea through Curculionoidea. Ross H. Arnett Jr., Michael C. Thomas, Paul E. Skelley, J. Howard Frank (red.). CRC Press, Taylor & Francis Group, 2002, s. 6–9.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea.. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.
- ↑ Zakliniec mniejszy. [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody. [dostęp 2019-01-21].