Uranofan
Uranofan – minerał promieniotwórczy[2] z gromady krzemianów, uwodniony krzemian uranylu i wapnia (gromada VI-14 minerały uranylu). Nazwa pochodzi od składu chemicznego (pierwiastek uran, oraz gr. phanos – pojawiać się).
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Ca(UO2)2[HSiO4]2·5H2O[1] |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
2,5–3,0 |
| Przełam |
nierówny bądź muszlowy |
| Łupliwość |
doskonała według (010) (czasem słabo dostrzegalna) |
| Pokrój kryształu |
słupkowy, igiełkowy |
| Układ krystalograficzny |
jednoskośny, P21 |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy |
| Gęstość |
3,81–3,96 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
żółty w różnych odcieniach |
| Rysa |
jasnożółta |
| Połysk |
szklisty, oleisty lub matowy |
| Współczynnik załamania |
1,642–1,680 |
| Inne |
optycznie ujemny |
Substancja Ca(UO2)2[HSiO4]2·5H2O tworzy dwa jednoskośne warianty strukturalne, które traktowane są jako odrębne minerały (uranofan i β-uranofan).
Odkryty w 1853 r. w nieczynnej już kopalni „Miedzianka”, oraz w pegmatytach Kruczej Skały niedaleko Jeleniej Góry.
Charakterystyka
edytujWłaściwości
edytujTworzy kryształy słupkowe, igiełkowe lub włosowe. Czasem wykształca słupy o pseudotetragonalnym przekroju. Występuje w skupieniach zbitych, ziemistych i igiełkowych, włóknistych, kulistych, promienistych oraz w formie nalotów. Często tworzy pseudomorfozy po uraninicie UO2.
Geneza
edytujTworzy się jako minerał wtórny w wyniku wietrzenia (utleniania) minerałów uranu – głównie uraninitu. Często pojawia się również w utworach pegmatytowych i granitach. Rzadziej pojawia się w strefie wietrzenia złóż osadowych.
Asocjacje: najczęściej współwystępuje w towarzystwie uraninitu, autunitu i gummitu.
Występowanie
edytujJest minerałem dość powszechnie występującym, jednakże w niewielkich ilościach, głównie w strefach hipergenicznych.
- W świecie jest znany głównie z Konga, Katangi, USA i Kanady
- W Europie występuje głównie we Włoszech (Como i Trentino), Francji (Les Bois Noires, Loire, Owernia), Niemczech (Wōlsendorf, Bawaria), Czechach (złoża uranu w Jáchymovie).
- W Polsce występuje na Dolnym Śląsku, m.in. w Miedziance, w Kowarach, Rudawach Janowickich, Kletnie oraz w pegmatytach Kruczych Skał.
Zastosowanie
edytuj- Stanowi ważną rudę uranu (zawiera go około 67% UO3),
- Ma znaczenie naukowe oraz kolekcjonerskie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Uranophane na mindat.org (ang.).
- ↑ M. Reyes-Cortés i inni. Radioactive mineral samples from the northwest of Chihuahua City, Mexico. „Revista Mexicana de Física”. 3 (53), s. 23, 2007-02. Sociedad Mexicana de Física, A.C.. ISSN 0035-001X. (ang.).