Umieralność

Umieralność, współczynnik umieralności, współczynnik zgonów – w demografii i epidemiologii liczba zgonów w stosunku do liczby mieszkańców danego obszaru w określonej jednostce czasu. W epidemiologii jest to liczba zgonów na k osób (najczęściej 100 tys.) wśród ogółu obserwowanej populacji^[1]. W demografii współczynnik ten służy wraz z innymi wskaźnikami do badania ruchu naturalnego i podawany jest zazwyczaj w promilach według wzoru^[2]:

${\displaystyle W_{z}={\frac {Z}{L}}C,}$

gdzie ${\displaystyle Z}$ oznacza liczbę zgonów, ${\displaystyle L}$ liczbę ludności w badanej populacji, a ${\displaystyle C}$ jest stałą (zazwyczaj wynoszącą 1000).

Ważnym wskaźnikiem demograficznym jest współczynnik umieralności niemowląt, czyli liczba zarejestrowanych zgonów niemowląt w stosunku do żywo urodzonych w tym samym okresie, podawany również w promilach^[2]. Wyróżnia się umieralność wczesną niemowląt (do 27. dnia życia) oraz późną (między 28. dniem a 11. miesiącem).

Wraz z postępem cywilizacyjnym, szczególnie w odniesieniu do medycyny, współczynnik umieralności spada. Od połowy XIX wieku spadł on w Europie z ponad 30‰ do ok. 10‰ na początku XXI wieku. Większe współczynniki umieralności występują m.in. w czasie wojen, mniejsze, gdy osoby z wyżów demograficznych uzyskują wiek 5–29 lat. Na początku XXI wieku względnie wysoka umieralność występowała w Afryce (ok. 12‰), a niska w Ameryce Południowej i Środkowej (ok. 6‰), co, w ostatnim przypadku, związane jest z młodą strukturą demograficzną i dobrą opieką medyczną^[3].