Tekst równoległy

Tekst równoległy (dwu- bądź wielojęzyczny) – tekst składający się z zestawionych obok siebie tekstów w co najmniej dwóch językach. Najczęściej jeden z tekstów jest oryginałem, a pozostałe jego tłumaczeniami, choć niekiedy nie da się już określić, który tekst był opracowany jako pierwotny, gdyż wszystkie były opracowywane równolegle i wzajemnie do siebie dostosowywane.

Dopasowanie tekstów równoległych polega na określaniu odpowiadających sobie zdań w poszczególnych językach. Przykładami tekstów równoległych mogą być Biblioteka klasyczna opracowana przez Loeba czy Biblioteka sanskrycka Claya, ale również takie teksty jak wielojęzyczna instrukcja obsługi lub strona internetowa oraz niektóre wydania tłumaczeń Biblii zawierające tekst w językach oryginalnych zestawiony z tłumaczeniem na przykład na polski, lub też po prostu kilka różnych tłumaczeń zestawionych w celu łatwiejszego porównania. Jednym z najwcześniejszych przykładów takiej poligloty, czyli "wielojęzycznej Biblii" jest opracowana przez Orygenesa Hexapla, w której zestawił on w równoległych kolumnach sześć wersji Starego Testamentu. Inny słynnym przykładem tekstu równoległego jest Kamień z Rosetty.

Teksty równoległe w znaczeniu ogólnym rozumieć można również jako różne teksty o bardzo zbliżonej tematyce, lub formie, których zestawienie na poziomie zdań nie jest możliwe, jednak mimo to ich porównanie może być użyteczne dla językoznawcy, terminologa lub tłumacza. Dobrym przykładem są tu wielojęzyczne hasła Wikipedii, które zawierają podobne informacje w różnych językach. Nawet jeśli początkowo są to tłumaczenia haseł z innego języka, to uzupełniane i rozbudowywane są niezależnie w ramach danej wspólnoty językowej i najczęściej funkcjonują zupełnie niezależnie od siebie.

Większe zasoby tekstów równoległych określane są mianem korpusów równoległych (zob. korpus). Dopasowanie korpusów równoległych na poziomie zdań jest niezbędnym warunkiem do prowadzenia badań w wielu dziedzinach językoznawstwa. Należy jednak pamiętać, że dopasowanie poszczególnych segmentów tłumaczenia nie zawsze jest proste, gdyż poszczególne zdania oryginału mogą być przez tłumacza podzielone, złączone, usunięte, przesunięte w inne miejsce lub zastąpione zupełnie nowym elementem.