Tęgoskór cytrynowy
Tęgoskór cytrynowy (Scleroderma citrinum Pers.) – gatunek grzybów z rodziny tęgoskórowatych (Sclerodermaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
tęgoskór cytrynowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Scleroderma citrinum Pers. Syn. Met. Fung. (Göttingen) 1: 153 (1801) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Scleroderma, Sclerodermataceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2000 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami tęgoskór pospolity, tęgoskór żółtawy i trufla fałszywa[3]. Ma wiele regionalnych nazw: tęgoskór cuchnący, purchawka kartoflana, fałszywa trufla, kurzawka, bycze jaja[4].
W dawnych systemach klasyfikacyjnych grzybów zaliczano go do klasy lub rzędu wnętrzniaków[5].
Morfologia
edytujNieregularnie kulisty, lub bulwiasty, bez trzonu, o średnicy do 10 cm i silnym korzennym zapachu. Jest twardy, ciężki i ma grube perydium. Powierzchnia perydium w barwie słomkowożółtej, ochrowożółtej lub żółtobrązowoochrowej, pokryta płaskimi brodawkami o wysokości 1,5–4 mm i zryta bruzdami schodzącymi się u podstawy owocnika. Tylko podstawa owocnika jest gładka. Wyrasta z niej sznur grzybni[6].
Warstwa hymenialna (gleba) znajduje się wewnątrz perydium. Tylko u młodych owocników jest biała, wkrótce staje się żółtawozielonkawa, na koniec czarna z fioletowym odcieniem, poprzedzielana cienkimi, białymi włóknami włośni. Po dojrzeniu owocnik pęka uwalniając zarodniki[6].
Kuliste, brązowe, z siateczkowatym urzeźbieniem, o średnicy 8–13 μm[7].
Występowanie
edytujW Ameryce Północnej, Europie i Azji jest szeroko rozprzestrzeniony, znacznie rzadszy w Ameryce Południowej, Afryce Północnej i Australii[8]. W Polsce jest pospolity[3][6].
Rośnie na ziemi w piaskach i kwaśnych glebach, na obrzeżach lasów, w parkach, także poza lasami; na pastwiskach, kamienistych terenach, torfowiskach, w zaroślach. Owocniki wytwarza od czerwca do listopada[3].
Znaczenie
edytujW małych ilościach jest nieszkodliwy i w niektórych regionach Europy bywa używany jako grzyb przyprawowy[9]. Jednak zjedzony w większych ilościach może powodować zatrucia. Smakiem przypomina nieco trufle i z tego powodu nadaje się jako przyprawa do mięsa i do wędlin. Jednak używać można tylko młode, jeszcze wewnątrz białe grzyby a twardą okrywę należy zdjąć[4].
Gatunki podobne
edytuj- tęgoskór brodawkowany (Scleroderma bovista) ma u podstawy owocnika wyraźną, dobrze rozwiniętą grzybnię przypominająca krótki korzeń[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ MushroomEXpert. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.